دسته: مقالات اطفای حریق

1- درب جعبه را با کلید مربوطه (که معمولاً در یک محفظه شیشه ای قرار دارد )باز نمائید .

2- قرقره شیلنگ آتش نشانی را در جهت زاویه 90 درجه به سمت بیرون جعبه هدایت نمائید .

3- با چرخاندن قرقره ، شیلنگ را از روی آن باز کنید .

4- سرنازل آماده روی شیلنگ ها را بدست گرفته و بطرف آتش حرکت کنید .

 توجه : هیچگاه بصورت انفرادی از جعبه آتش نشانی استفاده نکنید زیرا ممکن است به شما آسیب برسد .

5- قبل از باز کردن شیر فلکه آب اقدام به باز کردن شیر نازل نمائید .

6- در صورتی که محل آتش سوزی از طول شیلنگ طویل تر است از شیلنگ یدکی با نصب سریع کوپلینگها روی همدیگر استفاده نمائید .

7- نازل را بسمت کانون آتش نشانه گرفته و تا خاموش شدن کامل آتش به عملیات ادامه دهید .

8-پس از اتمام عملیات شیلنگ ها را از محل کوپلینگ باز و بعد از آبگیری ، دوباره بصورت اول پیچیده شود.  

9- شیلنگ اصلی را بصورت دولا  بدور قرقرة جعبه پیچیده و شیلنگ یدکی را بصورت رول جمع نمائید .

فراموش نکنید : مسیر دسترسی به فایر باکس آزاد بوده و بصورت دوره ای نیز آنها را تست کنید .

هشدارهای بسیار مهم :

-هرگز از جعبه آتشنشانی برای اطفاء حریق تجهیزات الکتریکی استفاده نکنید

-هرگز از جعبه آتشنشانی برای اطفاء حریق مایعات آتشگیر مثل بنزین و تینر استفاده نکنید

 

در انواع سیستم های آبی آتش نشانی شیرآلات مختلف و متنوعی بسته به نوع سیستم استفاده می شود از جمله :

شیر دروازه ای Gate Valve

شیر پروانه ای Butterfly Valve

شیر زاویه ای Angle Valve

شیر سیلابی Deluge Valve

شیر سیستم تر Wet Alarm Valve

شیر سیستم خشک Dry Valve

شیر پیش عملگر سیستم اسپرینکلر Pre-Action Valve

Post Indicator Valve

شیر یکطرفه

با توجه به کلاس حريق محتمل در فضای ديتا سنتر ( حريق کلاس A  و عمقی کلاس C  ) و  با توجه به استانداردISO 14520 در ارتباط با این ناحیه‌ی حفاظتی پیشنهاد عمومی مشاوران بر استفاده از HFC227 (FM200)   می ­باشد که علاوه بر عدم آسيب به سيستم­ها و سرورهای موجود در فضای ديتاسنتر ، جوابگوی نوع حريق می‌­باشد. و با توجه به حضور انسان در محيط و احتمال اطفای اتوماتيک در محيط انسانی آسيبی برای آن‌ها در پی نخواهد داشت.

با توجه به استاندارد ISO 14520 و با احتساب ميزان ارتفاع محل ديتاسنتر (حدود 1300 متر) از سطح دريا روش محاسبه گاز برای هر فضا به شکل زير بوده است.

(W= (V/C) * (C/(100-C)

که در آن ضريب تصحيح ارتفاع 0.885 در نظر گرفته شده است. همچنين براساس اين روش محاسبه چگالی گاز در هر فضا محاسبه شده است که معادل 7.42% می­باشد.

اسپرینکلر نوعی نازل آبفشان است که در سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک آبی استفاده می شود .این نازل در مواقع حریق هنگام فعال شدن سیستم اطفاء حریق مانند دوش آب،  بر روی آتش و مواد سوختنی،  آب می پاشد. نحوه عملکرد اسپرینکلر به این ترتیب می باشد که به طور معمول در لوله های سیستم اطفاء حریق که منتهی به اسپرینکلر می باشند آب تحت فشار معین وجود دارد ، در خروجی اسپرینکلر ها نوعی حباب شیشه ای حساس به حرارت تعبیه شده که در درجه حرارت معینی مایع رنگی درون حباب منبسط شده و باعث شکستن شیشه حباب گردیده و راه آب باز می شود و آب به همانند دوش بر روی آتش ریخته می شود.

اسپرینکلرها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع دارای سیستم عملکرد متفاوتی می باشند.

اسپرینکلر ها از نظر درجه حرارت عملکرد به درجه حرارت های مختلفی دسته بندی می شوند که این دسته بندی به نوع مایع درون حباب و درجه حرارت انبساط مایع بستگی دارد و با رنگ های مختلف ساخته و نشان داده می شوند .

دسته بندی رنگ ها و درجه حرارت ها  در Sprinkler ها طبق جدول NFPA13  3-2.5.1

 

1-دستور العمل مربوط به سيستم لوله كشي آب آتش نشاني ساختمان ها

1-1- ساختمان هاي به ارتفاع سه طبقه روي پيلوت اجراي سيستم آب آتش نشاني با لوله به قطر 5/1 اينچ و نصب جعبه آتش نشاني به صورت يك طبقه در ميان شروع از همكف مي باشد.

2-1-سا ختمان ها با ارتفاع بيش از 3 طبقه روي

3-1- متعلقات جبه آتش نشاني براي بندهاي (1-1) و (2-1) والو وكوپلينگ 1 اينچ و هوزريل با لوله لاستيكي فشار قوي و سرنازل شير دار سه حالته مي باشد.

4-1- سيستم لوله كشي آب آتش نشاني سالن هاي اجتماعات ، انبارها ، واحد هاي تجاري و صنعتي زير نظر كارشناسان آتش نشاني انجام شود نصب جعبه F جنب در و خارج از ساخت با متعلقات لوله نواري و داخل سالن ها با متعلقات لوله لاستيكي فشار قوي و هوزريل صورت گيرد حداكثر فاصله جعبه F از يكديگر سي متر. ( نصب جعبه F با متعلقات لوله نواري، داخل سالن بر حسب نشر كارشناسي آتش نشاني )

5-1-امتداد لوله اصلي آب نشاني از پشت بام تا پائين ترين ارتفاع ساختمان ( كد روي فونداسيون) و اتصال آن به آب شهر و منبع ذخيره هوائي آب آتش نشاني مستقر در پشت بام ضروري است سايز لوله اصلي و ظرفيت منبع نظر كارشناس آتش نشاني و دبي خروجي براي مدت 10 دقيقه تا زمان رسيدن نيروي عملياتي آتش نشاني در نظر گرفته مي شود و در نظر گرفتن پمپ با رله اتوماتيك جهت تامين حداقل 3 اتمسفر فشار براي هر يك از سر نازل ها.

6-1-انبارها، واحدهاي صنعتي، توليدي ضروري است مجهز به استخر آب با ظرفيت متناسب با محل و چاه و سيستم پمپاژ با رله اتوماتيك باشند و در نظر گرفتن ژنراتور برق اضطراري جهت مواقع ضروري و قطع برق (زير نظر كارشناس آتش نشاني )

7-1- هيدرانت آتش نشاني (شير ايستاده آتش نشاني ) براي مجتمع هاي مسكوني، تجاري، صنعتي و اداري زير نظر كارشناس آتش نشاني مشخص مي گردد.

8-1-سيستم آب افشان اتوماتيك ئ دستي ( سيستم اسپرينكلر) زير نظر كارشناسان آتش نشاني مشخص مي گردد.

9-1- سيستم لوله كشي آب آتش نشاني بصورت خشك زير نظر كارشناسان آتش نشاني مشخص مي گردد.

 

2-دستور العمل مربوط به استخر و محوطه استخر

1-2- موتورخانه و مشعل ها خارج از محوطه استخر مستقر گردند.

2-2-سيستم برق تا ارتفاع 2/2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداري از 220 ولت و از ارتفاع بالاي 2/2 متر در صورت استفاده از 220 ولت از نوع حفاظت شده و مجهز به كليد FI مستقل باشد.

3-2- در نظر گرفتن روشنائي اضطراري 12 ولت تغذيه از باتري با شارژر و رله اتوماتيك

4-2- جداسازي محوطه استخر بوسيله در قفل دار سوئيچي از ديگر قسمت هاي ساختمان ضروري مي باشد.

5-2- در بالا و اطراف سكوي شيرجه (دايو ) تا فاصله حداقل به 3 متر عدم بهره برداري از برق 220 ولت و از ولتاژ حداكثر 12 ولت بهره برداري شود.

6-2- كليه شيشه هاي مشرف به استخر و رختكن از نوع سكوريت انتخاب گردد.

7-2- كف سازي محوطه استخر لغزنده نباشد.

8-2- سيستم گرمايشي بصورت حرارت مركزي تغذيه گردد.

 

3-دستورالعمل مربوط به خاموش كننده دستي و چرخ دار آتش نشاني

1-3-نصب خاموش كننده 6 كيلويي دي اكسيد كربن (CO2) مجاور تابلو اصلي برق ضروري است

2-3- نصب خاموش كننده پودر و گاز درجه دار جنب در موتورخانه و انباري ها و داخل هر واحد تجاري ضروري است .

3-3- سيستم اطفاء حريق اتوماتيك زير نظر كارشناسان آتش نشاني مشخص گردد.

4-3- تعداد و نوع خاموش كننده هاي دستي و چرخ دار توسط كارشناسان آتش نشاني در مرحله پاياني كار مشخص گردد.

 

4-دستورالعمل مربوط به موتورخانه تاسيسات

1-4- در نظر گرفتن در فلزي و آستانه زير در براي موتورخانه

2-4- در نظر گرفتن تهويه به تناسب حجم موتورخانه

3-4-كليه ديگ هاي تحت فشار داراي سوپاپ اطمينان باشند

4-4- سيم كشي هاي برق بصورت توكار يا از داخل لوله مخصوص عبور نمايند.

5-4- روشنائي ها از نوع مخصوص حفاظ دار باشند.

6-4-موتورخانه تاسيسات به تجهيزات ايمني و آتش نشاني زير نظر كارشناس مجهز گردند.

7-4-مجهز به كف شوي باشد

8-4- حداقل 3-1 فضاي موتورخانه بصورت فضاي پرت منظور شود.

9-4- ضوابط مربوط به موتورخانه تاسيسات

1-9-4- طراحي موتورخانه تاسيسات خارج از زيربنا و در صورت عدم امكان ، مجاور يك جبهه به فضاي آزاد با پنجره به فضاي آزاد در نظر گرفته شود.

2-9-4- موتورخانه تاسيسات در جوار چاه آسانسور، دستگاه پله و سالن اجتماعات قرار نگيرد و در صورت عدم امكان ، ديوار مشترك بين آنها مقاوم حريق باشد.

3-9-4- داكت مستقل براي لوله هاي تاسيسات كابلهاي برق و دودكشها در نظر گرفته شود.

 

5- دستورالعمل ايمني در مورد ، لوله هاي دودكش ساختمان

1-5-در نظر گرفتن لوله دودكش مجزا جهت هر منبع حرارتي تا پشت بام

2-5-نصب كلاهك (H) بر روي لوله هاي دودكش در پشت بام

3-5-سايز لوله هاي دودكش براي هر منبع حرارتي به شرح ذيل در نظر گرفته شود

4-5- بخاري گازي معمولي ، هود آشپزخانه : قطر داخلي لوله دودكش 10 سانتي متر

5-5-شومينه، پكيج، آبگرمكن ، داخلي لوله دودكش 15 سانتي متر

توجه: زير 60متربنا محل بايد به سيستم حرارت مركزي مجهز باشد

6-5- جهت ديگر منابع حرارتي با نظر مهندس تاسيسات لوله يا كانال با سايز متناسب در نظر گرفته شود.

7-5-هر بخاري و يا ساير وسايل گاز سوز بايد به يك دودكش مجزا مجهز گردد.

8-5- انتهاي كليه دودكش ها بايستي حداقل 1 متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از ديواره هاي جانبي نيز حداقل 1 متر فاصله داشته باشد

9-5-به هيچ عنوان نميتوان از درز اتقطاع براي خروج لوله هاي دودكش استفاده كرد.

 

6-دستورالعمل ايمني در خصوص نصب پله فرار(بصورت رفت و برگشت )

1-6-مسير دسترسي به پله فرار از داخل اتاق خوابها، انباريها و … كه درب آنها در معرض قفل شدن باشد نبايستي در نظر گرفته شود.

2-6-درب پله فرار بايستي بطرف پله فرار باز گردد

3-6-حداقل يك ضلع پله فرار به هواي آزاد مرتبط باشد

4-6-به طرف پله فرار و تا فاصله يك متري فرار هيچگونه پنجره باز نگردد

5-6-در مسير خروج ، علائم خروجي اضطراري نصب گردد.

6-6-پله فرار بايستي از پشت بام تا طبقه همكف ادامه يابد.

7-6- ارتفاع هر پله حداكثر 18 سانتي متر و پاخور (كف پله) حداقل 28 سانتي متر در نظر گرفته شود .

8-6- عرض پله ها و پاگردها و مسير راه خروج نبايد در هيچ قسمت از طول مسير كاهش يابد.

9-6- دستور العمل مربوط به دستگاه پله اضطراري

1-9-6- ديوارهاي مسير دسترسي اضطراري و دستگاه پله اضطراري خود ايستا بدون هيچگونه منفذ باشد ( بجز پنجره هاي مشرف به فضاي آزاد ) و به در دود بند خود بسته شو مجهز گردد و نصب كوپل طلق دار همراه با فن مناسب در سقف دستگاه پلكان و جانپناه دستگاه پلكان مشرف به نورگير به ارتفاع حداقل 5/1 متر اجراء و نصب روشنائي اضطراري 12 ولت تغذيه از باتري با شارژ و رله اتوماتيك.

2-9-6- نصب علائم راهنما جهت مشخص نمودن شماره طبقه مسير خروج در ارتفاع حداكثر 8/1 متر از كف تمام شده با مشخصات ذيل :

بصورت نوردار با روشنائي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژر و رله اتوماتيك يا شبرنگ متناسب با مسير خروج.

 

7-دستورالعمل مربوط به جانپناه ، داكت و نورگير و بازشوها

1-7-احداث جانپناه با ارتفاع حداقل 80 سانتيمتر از كف تمام شده اطراف پشت بام ، تراس، بالكن ، دستگاه پله ، اطراف داكت هاي واقع در پشت بام ، پرتگاه ها و پشت بام ساختمان هاي 6 طبقه به بالا موزايك فرش شود و از آسفالت و ايزوگام استفاده نشود.

2-7-استفاده از شيشه يا اشياء برنده جهت حفاظ جانپناه مجاز نمي باشد و در صورت استفاده از نرده حفاظ ها بصورت عمودي و با فاصله حداكثر 10 سانتيمتر از يكديگر باشد.

3-7-استفاده از كوپل طلق دار به جاي شيشه در قسمت نورگير بالاي خرپشته

4-7-در صورتيكه جهت نورگير سقف خرپشته از شيشه استفاده گرديده بايستي زير نورگير از قسمت داخل توري مناسب نصب گردد.

5-7- ديوارهاي جانبي داكت ها مقاوم حريق و بدون درز اجرا گردد.

6-7- پنجره دامت هاي نورگير: از خط الراس تلاقي دو ديوار جانبي با فاصله حداقل يك متر، فاصله دو پنجره مجاور حداقل يك متر، زير پنجره ها با ارتفاع حداقل 5/1 متر از كف تمام شده ، شيشه ها دوجداره و شيشه داخلي از نوع سكوريت 6 ميليمتري ، پنجره آشپزخانه ثابت ، حداقل مساحت نورگيري براي ساختمان هاي تك واحدي 4 متر مربع و براي ساختمان هاي چند واحدي 7 مترمربع با در نظر گرفتن فرمول :

S=N*0.3 R*0.2K

S = مساحت ، N = تعداد طبقات R = پنجره غير از آشپزخانه ، K = تعداد پنجره آشپزخانه

7-7- در صورت استفاده از شيشه جهت رفع مشرفيت ، شيشه ها بصورت فيكس باشد در قالب فلزي با دوربندي كامل و نوار دور شيشه نصب شوند و در صورت استفاده از شيشه سكوريت بطور اصولي و با استحكام لازم در محل خود مستقر گردد.

7-8- عدم استفاده از شيشه در قسمت كتيبه بالاي درب اصلي ورودي به واحدها.

 

8-دستورالعمل مربوط به آسانسور

1-9-رعايت كليه اصول استاندارد مربوط به آسانسور

2-9- عدم عبور هرگونه لوله هاي تاسيسات آب سرد ، گرم ، دودكش ها، لوله هاي گاز و كابل هاي برق از داخل چاه آسانسور( بجز تجهيزات آسانسور)

3-9-نصب قفل سويچي روي دريچه زير كف موتورخانه و در اتاق موتورخانه آسانسور

4-9- نصب مشبك فلزي با خانه هاوي به ابعاد 2*2 سانتيمتر روي پنجره و روزانه هاي اتاق موتورخانه آسانسور

5-9- كابين آسانسور به در، آيفون ثابت روي بدنه بدون گوشي ، متحرك ، زنگ خطر ، تهويه ، روشنايي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژر رله اتوماتيك مجهز گردد.

6-9-در نظر گرفتن تجهيزات كامل ايمني آسانسور ( از قبيل گاورنر، پاراشوت ، ميكروسوئيچ هاي كنترل كننده )

7-9-ديوارهاي جانبي چاه آسانسور خود ايستا و مقاوم حريق بدون هيچگونه روزنه اجرا گردد

8-9-در نظر گرفتن چاه ارت و اتصال اسكلت فلزي چاه ، كابين ، قاب وزنه ، تجهيزات موتورخانه و كليه قسمت ها به سيستم ارتينگ با مقاومت حداكثر 5 اهم.

9-9-اخذ تاييد از شركت بازرسي و كيفيت و استاندارد ايران.

9-10- نصب تابلو هشدار دهنده داخل كابين با مشخصات ذيل :

ابعاد 30*20 سانت- زمينه آبي رنگ و نوار شبرنگ سبز به عرض يك سانت در پيرامون تابلو- نوشته متن به رنگ سفيد.

متن تابلو : در زمان حريق به هيچ عنوان از آسانسور استفاده نگردد.

 

10-ضوابط مربوط به آسانسور

1-10- آسانسور خارج از مركز دستگاه پله طراحي گردد لذا راهرو طبقات بايد توسط دربهاي ضد گسترش حريق محفوظ گرد تا از نفوظ دود و آتش به چاه آسانسور به عنوان دودكش جلوگيري شود .

2-10-چاه آسانسور تا روي فونداسيون ساختمان امتداد يابد و به يا در صورت قرار داشتن فضاي آزاد زير چاهك آسانسور، يك ستون زير ضربه گيرهاي چاهك با تامين ايستائي پنج هزار نيوتن بر مترمربع در نظر گرفته شود.

3-10- ابعاد مفيد چاه آسانسور حداقل 150*150 سانتيمتر باشد .

4-10- در چاه آسانسور داخل موتور خانه تاسيسات قرار نگيرد

5-10- در نظر گرفتن اطاق مستقل براي موتورخانه آسانسور، دريچه به ابعاد حداقل 80*60 سانتيمتر زير كف موتور خانه روي ديوار جانبي با بازشو به بيرون.

6-10- هرگونه بازشو (روزنه ، دريچه ) به چاه آسانسور بجز در ورودي به چاه و دريچه مورد بند 5-4 غير مجاز است.

7-10- نصب و اجراي دستگاه blak out

8-10- رعايت كليه اصول استاندارد مربوط به آسانسور.

 

12-حفاري چاه ها و مجاري آب و فاضلاب

1-12- قبل از آغاز عمليات حفاري چاه ها و مجاري آب فاضلاب به ويژه در حفر چاه ها و مجاري آب فاضلاب به ويژه در حفر چاه هاي دستي ، بايد بررسيهاي لازم در خصوص وجود و كيفيت موانعي از قبيل قنوات قديمي ، فاضلابها ، پي ها ، جنش خاك لايه هاي زيم نو تاسيسات مربوط به آب ، برق ريال گاز ، تلفن و نظاير آن به عمل آيد و در صورت لزوم با سازمانها ذيربط تماس برقرار گردد ، محل حفاري نيز بايد طوري تعيين شود كه به هنگام كار، خطر ريزش يا نشت قنات و فاضلاب مجاور يا برخورد با تاسيسات ياد شده وجود نداشته باشد.

2-12-به منظور ايجاد تهويه كافي د عمليات حفاري چاه ها و مجاري آب و فاضلاب ، بايد هر نوع گاز، گرد و غبار و مواد آلوده كننده ديگر كه براي سلامتي افرا مضر است ، به طريق مقتضي از محل كار خارج شود و در صورت لزوم بايد كارگران به ماسك و دستگاه هاي تنفسي مناسب مجهز شوند تا همواره هواي سالم به آنها برسد.

3-12- كليه افرادي كه فعاليت آنها با عمليات حفاري چاه ها و مجاري آب و فاضلاب مرتبط است بايد متناسب با نوع كار از وسايل حفاظت فردي استفاده نمايند.

4-12- مقني قبل از ورود به چاه براي عمليات چاه كني ، بايد طناب نجات و كمربند ايمني را بخود بسته و انتهاي آزاد طناب را در بالاي چاه در نقطه ثابتي محكم نموده باشد.

5-12- پس از خاتمه كار روزانه ، دهانه چاه ها با صفحات مشبك مقاوم و مناسب و مطمئن پوشانده شود.

 

13-دستور العمل مربوط به برق و روشنائي اضطراري ساختمان

1-13-سيستم برق بر اساس مبحث 13 مقررات ملي ساختمان ايران رعايت گردد

2-13-تابلوي، برق مجاور در اصلي داخل واحد در نظر گرفته شود.

3-13-تابلوي برق حداقل مجهز به فيوز مينياتوري مستقل براي سرويس بهداشتي ( حمام و توالت ) –آشپزخانه – سالن- اطاق خواب ها- كولر … باشد

4-13-هر يك از تابلوهاي برق به كليد قطع برق در صورت نشت جريان (fi ) مجهز گردد

5-13-كابلها و لوله هاي سيستم برق از داكت هاي مستقل يا داخل ديوار عبور نمايند.

6-13-در نظر گرفتن سيستم ارتينگ و صاعقه گير

7-13- در نظر گرفتن روشنائي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژ و رله اتوماتيك براي دستگاه پله و مسير اضطراري ، كابين آسانسور، زيرزمين هاي فاقد نور طبيعي ، سالن اجتماعات ، موتورخانه ، مجتمع هاف واحدهاي تجاري، مجتمع هاي تجاري، بيمارستان ها ، كتابخانه ها و موزه ها و هتل ها …

8-13- سيستم برق اماكن مرطوب از قبيل استخر و محوطه مربوط از كف تمام شده تا ارتفاع 2/2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداري از 220 ولت و از ارتفاع بالاي 2/2 متر در صورت بهره برداري از 220 ولت از نوع حفاظت شده در نظر گرفته شود.

 

14-دستورالعمل مربوط به دستگاه پله اضطراري

1-14-ديوارهاي مسير دسترسي اضطراري و دستگاه پله اضطراري خود ايستا بدون هيچگونه منفذ باشد ( بجز پنجره هاي مشرف به فضاي آزاد ) و به در دود بند خود بسته شو مجهز گردد و نصب كوپل طلق دار همراه با فن مناسب در سقف دستگاه پلكان و جانپناه دستگاه پلكان مشرف به نورگير به ارتفاع حداقل 5/1 متر اجراء و نصب روشنائي اضطراري 12 ولت تغذيه از باتري با شارژ و رله اتوماتيك

2-14- نصب علائم راهنما جهت مشخص نمودن شماره طبقه مسير خروج در ارتفاع حداكثر 8/1 متر از كف تمام شده با مشخصات ذيل :

بصورت نوردار با روشنائي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژر و رله اتوماتيك يا شبرنگ متناسب با مسير خروج .

 

15-دستورالعمل ايمني خاموش كننده هاي دستي

در كليه ساختمانهاي مسكوني نصب خاموش كننده در قسمتهاي ذيل الزامي مي باشد

1-15- واحدهاي مسكوني : هر كدام يكدستگاه خاموش كننده دي اكسيد كربن چهار كيلويي

2-15- تابلوهاي برق اصلي : نصب يكدستگاه خاموش كننده دي اكسيد كربن شش كيلويي

3-15- پاركينگ ها و زيرزمينها : به ازاي هر 100 مترمربع نصب يكدستگاه خاموش كننده پودري شش كيلويي

4-15- موتورخانه ها : نصب خاموش كننده پودري و دي اكسيد كربن (تعداد و ظرفيت خاموش كننده ها توسط كارشناسان آتش نشاني در مرحله پايانكار تعيين مي گردد)

 

16-دستورالعمل ايمني در خصوص پلكان عمومي:

1-16-پلكان عمومي با درب ايزوله دود خود بسته شو از ساير بخش ها مجزا شود.

2-16-عرض پله ها و پاگردها نبايد در هيچ قسمت از طول مسير كاهش يابد.

3-16-اطراف پلكان عمومي ابتدا سيمان اندود و سپس گچكاري گردد . (بهتر است ديواره هاي اطراف پلكن با مصالح بتن آرمه اجرا گردد )

4-16- ارتفاع هر پلكان 17 سانتي متر در نظر گرفته شود .

5-16- پاخور( پلكان) 30 سانتي متر در نظر گرفته شود.

6-16- حداقل عرض مفيد پلكان 110 سانتي متر و در صورتيكه تعداد واحدها در ساختمان از 10 واحد بيشتر باشد بايستي حداقل عرض پله 140 سانتي متر در نظر گرفته شود.

7-16-در قسمت خرپشته پلكان عمومي بايستي حداقل سه طرف پنجره نصب و بر روي يكي از پنجره ها تهويه مناسب تعبيه گردد.

8-16-ارتفاع نرده پلكان عمومي حداقل 80 سانتي متر و فاصله حفاظ ( عمومي ) داخل آن بايستي حداكثر 10 سانتي متر در نظر گرفته شود .

9-16- استفاده از كوپل طلق دار به جاي شيشه در قسمت نور گير بالاي خرپشته

10-16-در صورتيكه جهت نورگير سقف خر پشته از شيشه استفاده گرديده بايستي زير نورگير از قسمت داخل توري مناسب نصب گردد.

11-16- در صورتيكه تعداد واحدهاي هر طبقه در ساختمان از چهار واحد تجاوز نمايد ، بايستي پلكان دوم نيز در ساختمان طراحي و اجرا گردد.

 

17-دستورالعمل ايمني سيستم اعلام حريق اتومات

1-17- در كليه ساختمان هاي اقامتي ، تجاري و اداري مسكوني ( بيش از 12 واحد و يا ارتفاع بيش از 18 متر مربع) و سينماها و كتابخانه ها و .. نصب سيستم اعلام حريق اتومات الزامي مي باشد ( نقشه هاي اجرايي آن تا مرحله سفتكاري ساختمان ، بايستي به تاييد كارشناسان سازمان آتش نشاني برسد )

2-17-سيستم اعلام حريق بايستي در كليه قسمتهاي ساختمان نصب گردد

3-17- دستگاه مركزي( كنترل پنل )و آژير در ساختمان هاي اقامتي بايستي در قسمت پذيرش نصب گردند و در ساختمان هاي مسكوني دستگاه مركزي در پيولت و آژير در مابين طبقات نصب گردد ( در صورتيكه ساختمان اداري سرايدار باشد بهتر است دستگاه مركزي در محل استقرار سرايدار نصب گردد )

4-17- اين سيستم بايد طوري طراحي گردد كه در موقع قطع برق ، قادر به ادامه كار باشد

5-17-علاوه بر سيستم فوق بايستي شاسي اعلام حريق دستي نيز در طبقات نصب گردد

6-17- در زيرزمينهاي (بيش از 185 مترمربع زير بنا با كاربري پاركينگ و انباري مسكوني ) بايستي اين سيستم نصب گردد.

7-17- نوع دتكتورها بايستي متناسب با محل در نظر گرفته شوند.

 

18- دستورالعمل مربوط به سيستم اعلام حريق :

1-18- هر يك از ساختمان ها كه نياز به راه دسترسي اضطراري يا پله اضطراري داشته باشند ساختمان هاي صنعتي ، انبارها ، عمومي، اداري سينماها و سالن هاي اجتماعات ، مراقبتي ، درماني، اقامتي ، عمومي ، مجتمع هاي تجاري و اماكن پر مخاطره .

2-18- قبل از اجراء ضروري است طرح سيستم اعلام حريق به تاييد سازمان آتش نشاني برسد

3-18- نصب تابلو هشدار دهنده در محدوده ورودي اصلي ساختمان در معرض ديد با مشخصات ذيل :

– ابعاد 30*40 سانت زمينه آبي و نوار شبرنگ سبز به عرض يك سانت در پيرامون تابلو

– نوشته متن به رنگ سفيد

– متن تابلو : به محض شنيدن آژير عمومي اعلام حريق در اسرع وقت با حفظ خونسردي محل واحد خود را ترك نموده و از مسير دستگاه پله از ساختمان خارج گرديد.

 

19-دستورالعمل مربوط به نازك كاري و دكوراسيون داخلي ساختمان

1-19-عدم استفاده از مواد قابل اشتعال( از قبيل موكت) داخل راهروها و دستگاه پله اضطراري و يا ايستگاه هاي ورودي واحدها و سقف.

2-19- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال جهت دكوراسيون و نازك كاري سالن هاي اجتماعات ،‌سينماها و راه هاي دسترسي اضطراري در كليه ساختمان ها.

 

20-ضوابط مربوط به مسير و دستگاه پله اضطراري

1-20-حداكثر ارتفاع ساختمان 30 متر يا 9 طبقه روي پيلوت دستگاه پله اصلي بعنوان دستگاه پله اضطراري مد نظر قرار گيرد ، به نحوي كه دستگاه پله از ايستگاه مشترك ورودي واحدها و آسانسور در طبقات كاملاً جداسازي گردد.

مساحت ايستگاه مشترك (‌سه متر مربع + يك متر مربع * تعداد واحدها در طبقه ) با مصالح ساختماني و درب ايزوله دود خود بسته شو جداسازي گردد.

2-20- از ارتفاع بيش از 30 متر يا بيشتر از 9 طبقه روي پيلوت ضروري است دو دستگاه پله بنحوي در نظر گرفته شود كه در طبقات به يكديگر راه داشته باشند يكي از دستگاه پله ها با فاصله از دستگاه پله ديگر و در ضلع مجاور فضاي آزاد بوده و به در ايزوله دود خود بسته شو مجهز گردد.

3-20-ساختمان هاي با 3 طبقه روي پيلوت و هر طبقه شامل 8 واحد ، ساختمان هاي با 4 طبقه روي پيلوت و هر طبقه شامل 6 واحد و ساختمان هاي با 5 طبقه روي پيلوت و هر طبقه شامل 3 واحد و ساختمان هاي 6 طبقه روي پيلوت و بيشتر حتي با يك واحد در هر طبقه مشمول بند 1-20 مي شوند.

4-20-براي ساختمان هاي خاص طبقه نظر كارشناس سازمان آتش نشاني.

5-20-حداقل تعداد خروجي هاي مورد نياز براي فضاي هاي بزرگ ( سالن اجتماعات ، سينماها و غيره ) و همچنين حداقل عرض خروجي ها مطابق جدول زير محاسبه گردد:

 

21- دستورالعمل مربوط به نماي سنگ و شيشه

1-21-شيشه از نوع سكوريت باشد

2-21-از پشت نما داخل ساختمان در قسمت داخل واحدها در هر طبقه از كف تمام شده اجراي جان پناه با مصالح ساختماني به ارتفاع حداقل 80 سانتيمتر ضروري است.

3-21- ضخامت شيشه متناسب با ابعاد شيشه در نظر گرفته شده و براي فرم شيشه هر شش متر ارتفاع يك ژوئن دو سانتي اجراء گردد.

4-21-هر سه متر ارتفاع سنگ روي نيشي قرار گيرد و اسكوپ كامل شود.

5-21- فرم شيشه محكم و فيكس اجراء گردد.

6-21-سنگ هاي روي درپوش ها كاملاً رولپلاك گردند.

7-21-در محل تقاطع ديوارهاي جدا كننده با فرم نماي شيشه به منظور ممانعت گسترش حريق از دو فضاي مجاور به يكديگر از پشت نماي شيشه به عرض حداقل يك متر با مصالح ساختمان مقاوم حريق احداث گردد.

8-21- فضاهاي جدا از يكديگر واقع در پشت نماي شيشه ، نسبت به يكديگر با مصالح ساختماني غير قابل اشتعال كاملاً جداسازي شوند.

1-    طبقه بندی مکان­ها با توجه به خطر حریق

NFPA13 ساختمان­ها را براساس قابلیت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال و ارتفاع کالاهای انبار شده و نرخ حرارت آزاد شده به سه گروه اصلی تقسیم بندی می­کند.

1-1-        محیط کم خطر(Light Hazard):

مكان­هايي غير صنعتي هستند كه ميزان و يا قابليت اشتعال محتوياتشان اندك است و هنگام آتش سوزي حرارت كمي توليد مي­كنند. مانند: ساختمان­های اداری، مسکونی، بیمارستان­ها، اماکن مذهبی، آموزشگاه، مؤسسات، کتابخانه­ های کوچک و موزه.

1-2-       محیط با خطر معمولي(Ordinary Hazard):

مكان­هاي تجاري و صنعتي هستند كه خود بر حسب قابليت اشتعال محتوياتشان به دو گروه تقسيم مي­شوند:

گروه1: مكان هايي با قابليت اشتعال كم محتويات، كه ارتفاع مواد اشتعال پذير انبار شده در آنها از 2.4متر تجاوز نمي كند مانند: پاركينگ ها و نمایشگاه اتومبيل، نانوايي ها، كارخانجات كنسرو سازي،آشپزخانه رستوران­ها، كارخانه شيشه سازي، رختشوي خانه­ها.

گروه2:مكان هايي با قابليت اشتعال بالاتر از حد متوسط محتويات كه ارتفاع مواد اشتعال پذيردر آنها از 2.4متر تجاوز ننموده و هنگام آتش سوزي حرارت متوسطي توليد مي­كنند. مانند: کارخانه تولید لاستیک،دفاتر پستی آسياب­هاي غلات، چاپخانه ­ها،­كارخانجات نساجي، صنايع چوب و چوب بری.

1-3-      محیط­های بسيار پرخطر(Extra Hazard):

گروه1: این محیط­ ها نیز به دو گروه تقسیم می­شوند.مكان­هايي تجاري و صنعتي هستند كه قابليت اشتعال محتوياتشان بسيار بالا بوده (مثل باروت يامايعات قابل اشتعال) و هنگام آتش سوزي حرارت زيادي توليد مي­كنند.سرعت گسترش حریق در این کلاس بالا ولی مقدار مایعات قابل اشتعال، بسیار کم است. مانند: آشیانه هواپیما، ریخته گری، كارخانه فيبر و نئوپان سازي، كارخانه لاستيك اسفنجي، چاپخانه­هايي كه جوهرهاي با دماي اشتعال كمتر از ˚C38 استفاده مي­كنند. 

گروه2: ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار مایعات قابل اشتعال در آن قابل توجه است.همانند آسفالت، اسپری کردن مایعات قابل اشتعال، کاخانجات سازنده خانه­های پیش ساخته، تولید پلاستیک، حلال­های شوینده و رنگ کاری.                         

2-  حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر

حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر با توجه به نوع مکان به شرح زیر می­باشد.

 

3-فاصله میان اسپرینکلرها

براي تعيين محل اسپرينكلرها نيز طبق استاندارد NFPA حداكثر فاصله بين اسپرينكلرها بايد مطابق جدول زير باشد:

 همچنین حداقل فاصله مجاز بین اسپرینکلرهای Upright یا Pendent، 6 فوت می­باشد.

بیشترین فاصله اسپرینکلرها تا دیوار برابر است با نصف حداکثر فاصله مجاز بین اسپرینکلرها. کمترین فاصله مجاز اسپرینکلرها از دیوار برابر 4 اینچ می­باشد.

4-  مقدار مصرف آب اسپرينكلر

برای تعیین مقدار آب خروجی از هر اسپرینکلر، از سه روش زیر می­توان استفاده نمود:

4-1-       روش مساحت/چگالی

در این روش چگالی میزان دبی تخلیه شده بر واحد سطح تحت پوشش اسپرینکلر محاسبه می­شود. نمودار زیر مقدار چگالی مورد نیاز جهت اطفاء حریق درمحیط­های کم خطر تا پر خطر بر حسب gpm/ft2و mm/min2نشان داده شده است.

 

برای تعیین دبی خروجی مورد نیاز هر اسپرینکلر، با توجه به کلاس خطر محیط، چگالی متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای متفاوت را انتخاب کرده و در مساحت پوشش اسپرینکلر ضرب می­نماییم. چگالی مورد نیاز در جدول زیر برای محیط­های مختلف آورده شده است.

 

4-2-      استفاده از جداول مربوط به اسپرینکلرهای ESFR و قطره بزرگ

مقدار مصرف آب هر اسپرينكلر به نازل و فشار پشت هر اسپرينكلر بستگي دارد و از رابطه زير محاسبه مي­گردد:

Q=K√P

در رابطه فوق Q مقدار جريان بر حسب GPM و P فشار پشت هر اسپرينكلر بر حسب psiاست. K نيز ضريب نوع اسپرينكلر است. ضريب K به قطر نازل اسپرينكلر بستگي داشته و ازجدول زيرطبق استاندارد NFPA بدست مي­آيد:

  

4-3-     استفاده از مقادیر تعیین شده برای اسپرینکلرهای ویژه

برخی از انواع اسپرینکلرها (همانند: اسپرینکلر ویژه اتاق­های زیر شیروانی با کد C3180 یا اسپرینکلر با کد R6043) تنها به شرط تأمین حداقل دبی مورد نیاز آنهاکه در استاندارد ذکر شده است قابل استفاده­اند.

5-  محاسبه قطر لوله در سيستم اسپرينكلر

براي محاسبه قطر لوله­ها در سيستم اسپرينكلر مي­توان بر اساس تعداد اسپرينكلرهای تغذیه شده از طرف هر لوله از جدول زير استفاده نمود و قطر لوله تغذیه کننده آن تعداد از اسپرینکلرها را بدست آورد .

حداقل قطر لوله­ها در سيستم اسپرینکلر براي لوله­هاي فولادي يك اينچ و براي لوله هاي مسي 4/3 اينچ بوده و لوله­ها و اتصالاتبايد قدرت تحمل فشار حداقل psi 175 را داشته باشند.

6-    دماي تخريب حباب حساس سر اسپرینکلرها

دمای تخریب حباب اسپرینکلر با توجه به رنگ مایع درون آن در زیر نشان داده شده است

7-   تعیین تعداد و محل دورترین اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز می­شوند

برای تعیین این تعداد نیز سه روش وجود دارد:

7-1-      روش مساحت/چگالی

این روش با در نظر گرفتن مساحت متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای مختلف انجام می­گیرد. اگر اسپرینکلرها به صورت منظم و یکسان در محیط جانمایی شده باشند با تقسیم مساحت عملکرد اسپرینکلرها بر مساحت پوشش هر اسپرینکلر، تعداد اسپرینکلرهایی که مفروض می­گردد که در هنگام حریق باز می­شوند از رابطه زیر بدست می­آید.

N=Ac/As

N: تعداد اسپرینکلرهایی که در حریق باز می­شوند

Ac: مساحت از منحنی مساحت/ چگالی

As: مساحت تحت پوشش هر اسپرینکلر

جواب بدست آمده برای N در صورت اعشاری بودن باید به سمت بالا گرد ­شود.

در جدول زیر Acبرای محیط­های مختلف آورده شده است.

محل قرارگیری Design Area یا مساحت طراحی (مساحتی که اسپرینکلرهای باز شده در هنگام حریق را شامل می­شود)، باید دورترین مکان از نظر هیدرولیکی به منبع آب سیستم باشد.

پس از تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در مساحت طراحی قرار می­گیرند، نوبت به تعیین شکل مساحت طراحی است. مساحت طراحی باید به شکل مستطیلی که طول آن موازی با شاخه برابر با 1.2و عرض آن موازی با crossmain باشد در نظر گرفته شود. جهت تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در طول مستطیل و بر روی شاخه قرار می­گیرند، از رابطه زیر استفاده می­شود:

: تعداد اسپرینکلرهایی که بر روی دورترین شاخه قرار می­گیرند

Area: مساحت انتخاب شده از منحنی مساحت/چگالی

S: فاصله بین اسپرینکلرها بر روی شاخه

شکل زیر مساحت طراحی برای یک محیط با خطر معمولی گروه 2، با ابعاد تحت پوشش 10ft×12ft، را نشان می­دهد.

در سیستم­های لوله خشک، سیستم­های پیش عملگر Double Interlock، اسپرینکلرهای واکنش سریع در محیط کم خطر و معمولی(واجد شرایط خاص)، سقف­های شیبدار و محیط­های مخفی قابل اشتعال، مساحت طراحی بسته به محیط از 40% کاهش تا 30% افزایش خواهد یافت.

پس از تعین محل مساحت طراحی و تعداد اسپرینکلرهای موجود در آن باید از پوشش کامل مساحت واقعی اتاق توسط مساحت طراحی اطمینان حاصل گردد (به خصوص در صورت آنکه اسپرینکلرها به صورت نامنظم توزیع شده باشند). بنابراین می­توان گفت که پس از انجام چیدمان اسپرینکلرها و تعیین مساحت طراحی، کل مساحتی که توسط اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی تحت پوشش قرار گرفته است محاسبه می­شود. در صورتیکه این عدد از مقدار Ac که در جدول فوق آمده است بیشتر بود، مساحت طراحی به درستی انتخاب شده است اما در صورت بزرگتر بودن Ac خوانده شده از جدول، باید با اضافه کردن یک یا چند اسپرینکلر به مساحت طراحی و محاسبه مجدد مساحت طراحی، حداقل مقدار مساحت طراحی بزرگتر از Ac بدست آید تا نظر استاندارد تأمین گردد.

7-2-     روش طراحی اتاق

این روش با فرض باز شدن تمام اسپرینکلرهای موجود در بزرگترین و دورترین اتاق و محبوس شدن حریق در آن مورد استفاده قرار می­گیرد.

7-3-    استفاده از مقادیر تعیین شده در استاندارد

در صورت استفاده از این روش با توجه به نوع و کاربری اسپرینکلرها باز شدن تعدادی از آنه بر طبق استاندارد مفروض می­گردد. به عنوان مثال برای اسپرینکلرهای مسکونی فعال شدن چهار اسپرینکلر در نظر گرفته می­شود.

8-    محاسبه پمپ مورد نیاز سیستم اسپرینکلر

براي تعيين و انتخاب پمپ مناسب جهت اسپرينكلرها به دو مشخصه هد و دبي آن نياز است. دبي مورد نياز پمپ، دبی کل اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز مفروض می­گردند (اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی) درنظر گرفته مي­شود و هد مورد نياز نيز از جمع فشارهاي زير بدست مي آيد:

فشار كل مورد نياز=فشار مورد نياز پشت اسپرينكلر + فشار ناشي از ارتفاع ساختمان + فشار ناشي از افت مسير و اتصالات

• فشار مورد نياز پشت هر اسپرينكلر معمولا 30متر آب در نظر گرفته مي شود.

همچنین مدت زمان مورد نیاز تخلیه آب سیستم اسپرینکلر در جدول زیر ارائه شده است.

1-    طبقه بندی مکان­ها با توجه به خطر حریق

NFPA13 ساختمان­ها را براساس قابلیت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال و ارتفاع کالاهای انبار شده و نرخ حرارت آزاد شده به سه گروه اصلی تقسیم بندی می­کند.

1-1-        محیط کم خطر(Light Hazard):

مكان­هايي غير صنعتي هستند كه ميزان و يا قابليت اشتعال محتوياتشان اندك است و هنگام آتش سوزي حرارت كمي توليد مي­كنند. مانند: ساختمان­های اداری، مسکونی، بیمارستان­ها، اماکن مذهبی، آموزشگاه، مؤسسات، کتابخانه­ های کوچک و موزه.

1-2-       محیط با خطر معمولي(Ordinary Hazard):

مكان­هاي تجاري و صنعتي هستند كه خود بر حسب قابليت اشتعال محتوياتشان به دو گروه تقسيم مي­شوند:

گروه1: مكان هايي با قابليت اشتعال كم محتويات، كه ارتفاع مواد اشتعال پذير انبار شده در آنها از 2.4متر تجاوز نمي كند مانند: پاركينگ ها و نمایشگاه اتومبيل، نانوايي ها، كارخانجات كنسرو سازي،آشپزخانه رستوران­ها، كارخانه شيشه سازي، رختشوي خانه­ها.

گروه2:مكان هايي با قابليت اشتعال بالاتر از حد متوسط محتويات كه ارتفاع مواد اشتعال پذيردر آنها از 2.4متر تجاوز ننموده و هنگام آتش سوزي حرارت متوسطي توليد مي­كنند. مانند: کارخانه تولید لاستیک،دفاتر پستی آسياب­هاي غلات، چاپخانه ­ها،­كارخانجات نساجي، صنايع چوب و چوب بری.

1-3-      محیط­های بسيار پرخطر(Extra Hazard):

گروه1: این محیط­ ها نیز به دو گروه تقسیم می­شوند.مكان­هايي تجاري و صنعتي هستند كه قابليت اشتعال محتوياتشان بسيار بالا بوده (مثل باروت يامايعات قابل اشتعال) و هنگام آتش سوزي حرارت زيادي توليد مي­كنند.سرعت گسترش حریق در این کلاس بالا ولی مقدار مایعات قابل اشتعال، بسیار کم است. مانند: آشیانه هواپیما، ریخته گری، كارخانه فيبر و نئوپان سازي، كارخانه لاستيك اسفنجي، چاپخانه­هايي كه جوهرهاي با دماي اشتعال كمتر از ˚C38 استفاده مي­كنند. 

گروه2: ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار مایعات قابل اشتعال در آن قابل توجه است.همانند آسفالت، اسپری کردن مایعات قابل اشتعال، کاخانجات سازنده خانه­های پیش ساخته، تولید پلاستیک، حلال­های شوینده و رنگ کاری.                         

2-  حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر

حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر با توجه به نوع مکان به شرح زیر می­باشد.

 

3-فاصله میان اسپرینکلرها

براي تعيين محل اسپرينكلرها نيز طبق استاندارد NFPA حداكثر فاصله بين اسپرينكلرها بايد مطابق جدول زير باشد:

 همچنین حداقل فاصله مجاز بین اسپرینکلرهای Upright یا Pendent، 6 فوت می­باشد.

بیشترین فاصله اسپرینکلرها تا دیوار برابر است با نصف حداکثر فاصله مجاز بین اسپرینکلرها. کمترین فاصله مجاز اسپرینکلرها از دیوار برابر 4 اینچ می­باشد.

4-  مقدار مصرف آب اسپرينكلر

برای تعیین مقدار آب خروجی از هر اسپرینکلر، از سه روش زیر می­توان استفاده نمود:

4-1-       روش مساحت/چگالی

در این روش چگالی میزان دبی تخلیه شده بر واحد سطح تحت پوشش اسپرینکلر محاسبه می­شود. نمودار زیر مقدار چگالی مورد نیاز جهت اطفاء حریق درمحیط­های کم خطر تا پر خطر بر حسب gpm/ft2و mm/min2نشان داده شده است.

برای تعیین دبی خروجی مورد نیاز هر اسپرینکلر، با توجه به کلاس خطر محیط، چگالی متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای متفاوت را انتخاب کرده و در مساحت پوشش اسپرینکلر ضرب می­نماییم. چگالی مورد نیاز در جدول زیر برای محیط­های مختلف آورده شده است.

 

4-2-      استفاده از جداول مربوط به اسپرینکلرهای ESFR و قطره بزرگ

مقدار مصرف آب هر اسپرينكلر به نازل و فشار پشت هر اسپرينكلر بستگي دارد و از رابطه زير محاسبه مي­گردد:

Q=K√P

در رابطه فوق Q مقدار جريان بر حسب GPM و P فشار پشت هر اسپرينكلر بر حسب psiاست. K نيز ضريب نوع اسپرينكلر است. ضريب K به قطر نازل اسپرينكلر بستگي داشته و ازجدول زيرطبق استاندارد NFPA بدست مي­آيد:

 

  

4-3-     استفاده از مقادیر تعیین شده برای اسپرینکلرهای ویژه

برخی از انواع اسپرینکلرها (همانند: اسپرینکلر ویژه اتاق­های زیر شیروانی با کد C3180 یا اسپرینکلر با کد R6043) تنها به شرط تأمین حداقل دبی مورد نیاز آنهاکه در استاندارد ذکر شده است قابل استفاده­اند.

5-   محاسبه قطر لوله در سيستم اسپرينكلر

براي محاسبه قطر لوله­ها در سيستم اسپرينكلر مي­توان بر اساس تعداد اسپرينكلرهای تغذیه شده از طرف هر لوله از جدول زير استفاده نمود و قطر لوله تغذیه کننده آن تعداد از اسپرینکلرها را بدست آورد .

حداقل قطر لوله­ها در سيستم اسپرینکلر براي لوله­هاي فولادي يك اينچ و براي لوله هاي مسي 4/3 اينچ بوده و لوله­ها و اتصالاتبايد قدرت تحمل فشار حداقل psi 175 را داشته باشند.

6-    دماي تخريب حباب حساس سر اسپرینکلرها

دمای تخریب حباب اسپرینکلر با توجه به رنگ مایع درون آن در زیر نشان داده شده است

 

7-   تعیین تعداد و محل دورترین اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز می­شوند

برای تعیین این تعداد نیز سه روش وجود دارد:

7-1-      روش مساحت/چگالی

این روش با در نظر گرفتن مساحت متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای مختلف انجام می­گیرد. اگر اسپرینکلرها به صورت منظم و یکسان در محیط جانمایی شده باشند با تقسیم مساحت عملکرد اسپرینکلرها بر مساحت پوشش هر اسپرینکلر، تعداد اسپرینکلرهایی که مفروض می­گردد که در هنگام حریق باز می­شوند از رابطه زیر بدست می­آید.

N=Ac/As

N: تعداد اسپرینکلرهایی که در حریق باز می­شوند

Ac: مساحت از منحنی مساحت/ چگالی

As: مساحت تحت پوشش هر اسپرینکلر

جواب بدست آمده برای N در صورت اعشاری بودن باید به سمت بالا گرد ­شود.

در جدول زیر Acبرای محیط­های مختلف آورده شده است.

محل قرارگیری Design Area یا مساحت طراحی (مساحتی که اسپرینکلرهای باز شده در هنگام حریق را شامل می­شود)، باید دورترین مکان از نظر هیدرولیکی به منبع آب سیستم باشد.

پس از تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در مساحت طراحی قرار می­گیرند، نوبت به تعیین شکل مساحت طراحی است. مساحت طراحی باید به شکل مستطیلی که طول آن موازی با شاخه برابر با 1.2و عرض آن موازی با crossmain باشد در نظر گرفته شود. جهت تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در طول مستطیل و بر روی شاخه قرار می­گیرند، از رابطه زیر استفاده می­شود:

 

: تعداد اسپرینکلرهایی که بر روی دورترین شاخه قرار می­گیرند

Area: مساحت انتخاب شده از منحنی مساحت/چگالی

S: فاصله بین اسپرینکلرها بر روی شاخه

شکل زیر مساحت طراحی برای یک محیط با خطر معمولی گروه 2، با ابعاد تحت پوشش 10ft×12ft، را نشان می­دهد.

 

در سیستم­های لوله خشک، سیستم­های پیش عملگر Double Interlock، اسپرینکلرهای واکنش سریع در محیط کم خطر و معمولی(واجد شرایط خاص)، سقف­های شیبدار و محیط­های مخفی قابل اشتعال، مساحت طراحی بسته به محیط از 40% کاهش تا 30% افزایش خواهد یافت.

پس از تعین محل مساحت طراحی و تعداد اسپرینکلرهای موجود در آن باید از پوشش کامل مساحت واقعی اتاق توسط مساحت طراحی اطمینان حاصل گردد (به خصوص در صورت آنکه اسپرینکلرها به صورت نامنظم توزیع شده باشند). بنابراین می­توان گفت که پس از انجام چیدمان اسپرینکلرها و تعیین مساحت طراحی، کل مساحتی که توسط اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی تحت پوشش قرار گرفته است محاسبه می­شود. در صورتیکه این عدد از مقدار Ac که در جدول فوق آمده است بیشتر بود، مساحت طراحی به درستی انتخاب شده است اما در صورت بزرگتر بودن Ac خوانده شده از جدول، باید با اضافه کردن یک یا چند اسپرینکلر به مساحت طراحی و محاسبه مجدد مساحت طراحی، حداقل مقدار مساحت طراحی بزرگتر از Ac بدست آید تا نظر استاندارد تأمین گردد.

7-2-     روش طراحی اتاق

این روش با فرض باز شدن تمام اسپرینکلرهای موجود در بزرگترین و دورترین اتاق و محبوس شدن حریق در آن مورد استفاده قرار می­گیرد.

7-3-    استفاده از مقادیر تعیین شده در استاندارد

در صورت استفاده از این روش با توجه به نوع و کاربری اسپرینکلرها باز شدن تعدادی از آنه بر طبق استاندارد مفروض می­گردد. به عنوان مثال برای اسپرینکلرهای مسکونی فعال شدن چهار اسپرینکلر در نظر گرفته می­شود.

 

8-    محاسبه پمپ مورد نیاز سیستم اسپرینکلر

براي تعيين و انتخاب پمپ مناسب جهت اسپرينكلرها به دو مشخصه هد و دبي آن نياز است. دبي مورد نياز پمپ، دبی کل اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز مفروض می­گردند (اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی) درنظر گرفته مي­شود و هد مورد نياز نيز از جمع فشارهاي زير بدست مي آيد:

فشار كل مورد نياز=فشار مورد نياز پشت اسپرينكلر + فشار ناشي از ارتفاع ساختمان + فشار ناشي از افت مسير و اتصالات

• فشار مورد نياز پشت هر اسپرينكلر معمولا 30متر آب در نظر گرفته مي شود.

همچنین مدت زمان مورد نیاز تخلیه آب سیستم اسپرینکلر در جدول زیر ارائه شده است.

 

سامانه پاششی اطفاء حریق سیستم‌هایی هستند که در آن‌ها شبکه لوله کشی در قسمت پشت سوپاپ آژیر خطرمرطوب به طور دایم با آب پر می‌شود و زمانی که دستگاه پاششگر فعال می شودآب به سرعت از آن بیرون می‌زند.از طرف دیگر در سیستم‌های پاششی خشک شبکه لوله کشی پشت سوپاپ پاششی خشک با هوای فشرده پر می شودکه از وارد شدن جریان آب به داخل شبکه پاششگر جلو گیری می‌کند و وقتی سیستم پاششی فعال می‌شود فشار هوای نگهداری شده وآب به طرف سر پاششگر جریان می‌یابد. از سیستم پاششی خشک در محل‌هایی که خطر یخ زدگی وجود دارد استفاده می‌شود. پاششگرهای معمولی آب را به صورت چرخشی به طرف سقف و طبقات توزیع می‌کنند. در حالی که از پاششگرهای چتری آب به صورت سهمی به طرف طبقات پاشیده می‌شود. هر دو نوع می‌توانند به طور مستقل بوده و یا به بخشی آویزان باشد. به طور کلی برای سیستم‌های پاششگر اطفاء حریق خودکار از لوله‌های ثابتی استفاده می‌شود که پاششگرهای مجاور آن با فاصله‌های معین از یکدیگر متصل شده‌اند. وقتی سیستم فعالی می‌شود آب فقط از پاششگرهایی پخش می‌شود که وسایل ضدآب در آن به دمایی رسیده‌اند که برای بازکردن آن ضروری می‌باشد. این نحوه استقرار سیستم به عنوان سیستم‌های اطفاء حریق فعال عمل می‌کنند.

روش هاي عمومي اطفاء حريق : 

اصولا اگر بتوان يكي از اضلاع هرم حريق ( حرارت ، اكسيژن ، مواد سوختني يا واكنش هاي زنجيره اي) را كنترل و محدود نموده يا قطع كرد ، حريق مهار مي شود .

روشهاي عمومي بر اساس ماهيت حريق به اشكال زير مي باشد :

الف- سرد كردن 
ب- خفه كردن 
ج- سد كردن يا حذف ماده سوختني 
د- كنترل واكنش هاي زنجيره اي 
سرد كردن يك روش قديمي و متداول و موثر براي كنترل حريق ، سرد كردن است . اين عمل عمدتا با آب انجام مي گيرد . يكي ازخواص گاز دي اكسيد كربن نيز سرد كردن آتش مي باشد . ميزان و روش بكار گيري آب در اطفاء حريق اهميت دارد ، اين روش براي حريق هاي دسته مناسب A میباشد .

خفه كردن 

خفه كردن، پوشاندن روي آتش با موادي است كه رسيدن اكسيژن به محوطه آتش گردد. اين روش اگرچه در همه حريق ها موثر نيست ولي روش مطلوبي براي اكثر حريق ها مي باشد . مورد استثناء موادي است كه در حين سوختن اكسيژن توليد مي كنند ، مانند : نيترات و زنجيره هاي آلي اكسيژن دار مثل پراكسيد هاي آلي R-O-O-H يا R-COOR و R-NO ۳ همچنين موادي كه سرعت آتش گيري در آنها زياد است مانندديناميت ، سديم ، پتاسيم كه از اين قاعده مستثني هستند . موادي كه براي خفه كردن بكار مي روند بايستي سنگين تر از هوا بوده و يا حالت پوششي داشته باشند . خاك ، شن ، ماسه . پتوي خيس نيز اين كار را مي توانند انجام دهند . 
حذف مواد سوختنياين روش در ابتداي بروز حريق امكان پذير بوده و با قطع جريان ، جابجا كردن مواد ، جدا كردن منابعي كه تاكنون حريق به آنها نرسيده ، كشيدن ديوارهاي حائل و يا خاكريز و همچنين رقيق كردن ماده سوختني مايع را شامل مي گردد . 
كنترل واكنش هاي زنجيره ايبراي كنترل واكنش هاي زنجيره اي استفاده از برخي تركيبات هالن مانند CBrF ۳ ( ۱۳۰۱ ) ، CBrClF ۲ ( ۱۲۱۱ ) ، C ۲ F ۲ Br ۲ ( ۲۴۰۲ ) و جايگزينهاي آن و برخي تركيبات جامد مانند جوش شيرين (K ۲ CO ۳ ) موثر مي باشد . اين عمل براي كنترل حريق مشكل تر و گرانتر از ساير روشهاست ولي مي تواند بصورت مكمل براي مواد پر ارزش بكار رود . 
مواد خاموش كننده آتش موادي كه بعنوان خاموش كننده آتش به كار مي روند در ۴ دسته قرار مي گيرند . بدليل لزوم سرعت عمل و افزايش پوشش خاموش كننده ها ، مي توان از دو يا چند عنصر خاموش كننده بطور همزمان استفاده نمود . طبعا هر كدام از مواد ياد شده در اطفاء انواع حريقها داراي مزايا و معايبي مي باشند . اين گروه شامل گروههاي زير است : 
الف – مواد سرد كننده (آب ، CO ۲ )
ب_ مواد خفه كننده (كف – CO ۲ – خاك – ماسه )
ج – مواد رقيق كننده هوا ( N ۲ – CO ۲ )
د- مواد محدود كننده واكنش هاي زنجيره اي شيميايي ( هالن و پودر هاي مخصوص ) 
آباستفاده از آب براي كنترل حريق يكي از ساده ترين و در عين حال موثر ترين روشي است كه تمام افراد با آن آشنا مي باشند. همان اندازه كه استفاده از آب مي تواند در خاموش كردن آتش مفيد با شد به همان اندازه هم مي تواند در استفاده نابجا ايجاد مخاطره و گسترش حريق يا خسارات نمايد . 

مزاياي آب 

۱ – فراوان و ارزان است ، خصوصا كه براي اين منظور تصفيه كامل آن لازم نيست .
۲ – ويسكوزيته پايين و قابليت انتقال آسان داشته و در مجاري فلزي ، لاستيكي و برزنتي براحتي جاري مي شود . 
۳ – داراي ظرفيت گرمايي ويژه بالايي بوده كه آن را بصورت يك سرد كننده مطلوب مطرح مي كند . ظرفيت گرمايي آب ۵ برابر آلومينيوم و ۱۰ برابر روي و مس مي باشد . مهمتر از آن اينكه گرماي نهان تبخير آب بسيار بالا بوده و گرماي زيادي هنگام تبخير جذب مي كند .
۴ – غير قابل تجزيه بر اثر حرارت است ، حتي در دماي بالا نيز تجزيه نمي شود . بطوري كه در ۲۰۰۰ درجه سانتيگراد تنها يك دهم مولكولهايش تجزيه مي شوند .
۵ – توان سرد كنندگي بالايي دارد بطوري كه در حجم مساوي ، ۵/۶ برابر سرد كننده تر از CO ۲ است . هر ليتر آب مي تواند هنگام تبخير حدود ۵۵۰ كيلو كالري گرما جذب نمايد و هر متر مكعب آب نيز براي افزايش دمايي به اندازه ۱۰ درجه گرمايي حدود ۱۰۰۰۰ كيلو كالري گرما جذب مي كند .

معايب آب 

1- سنگين وزن است لذا حمل ونقل آن در اطفاء متحرك مشكل است .
2- هادي الكتريسيته است ، در محل هايي كه جريان برق وجود دارد ، خطر برق گرفتگي را افزايش مي دهد . 
3- آ ب داراي خطر تخريب است ، زماني كه آب تحت فشار پاشيده شود قدرت تخريب باليي دارد كه گاهي كمتر از خود حريق نيست .
۴ – هنگام اطفاء حريق مواد و محصولات در اثر تركيب با آب دچار خسارت مي گردند . مانند داروها ، اثاثيه ، كارتنهاي بسته بندي ، رنگها و محصولات توليدي .
۵ – به خاطر افزايش حجم آب هنگام تبخير در هنگام پاشيدن به روي مايعات قابل اشتعال مثل نفت يا روغن باعث پرتاب شدن مايعات ، انفجار و پاشش آن شده و گسترش حريق را باعث مي شود .
6- بدليل كشش سطحي آب نفوذ آن به داخل تل مواد ( تل ذغال سنگ ، خاك اره و مانند آن ) محدود است . كف آتش نشاني كف بصورت محلول تهيه مي گردد . كف در هنگام پاشيده شدن توسط سر لوله كف ساز با هوا و آب مخلوط شده و حباب سازي مي گردد . كف در هنگام استفاده ، با گسترش فراواني كه دارد مي تواند روي حريق را پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن و صعود گازهاي ناشي از حريق مي گردد . 
نكته مهم دراستفاده از كف ، توسعه خوب آن و پخش شدن روي سطح ماده احتراقي مخصوصا مايعات قابل اشتعال بدليل سبكي آن مي باشد . 

پودر هاي خاموش كننده 

استفاده از برخي از مواد شيميايي كه معمولا داراي بنيان كربنات ، سولفات يا فسفات مي باشند يكي از راه هاي متداول و ساده براي خاموش كردن آتش از طريق خفه كردن آن است . اين تركيبات براحتي براياطفاء انواع حريق C ، B ، A بكار مي روند . به همين دليل در استفاده هاي عمومي معمولا اين تركيب خاموش كننده توصيه مي شود . به اين تركيبات پودر شيميايي گفته مي شود . پودر شيميايي اگر چه براي حريق دسته A كاربرد دارد ولي بدلايل اقتصادي توصيه نمي گردد مگر اينكه مواد در حال اشتعال پر بها باشند يا استفاده از آب ماهيت آنها را تغيير دهد .پودر شيميايي روي حريق پاشيده شده و باعث پوشاندن آتش و جلو گيري از رسيدن اكسيژن مي گردد . 
پودر ها در حرارت بالاي ۶۰ درجه سانتيگراد پايداري خوبي ندارند و امكان چسبندگي آنها در كپسول زياد مي گردد . قطر دانه هاي پودر بسته به نوع مواد و شركت سازنده حدود ۷۵-۱۰ ميكرون مي باشد . هرچه قطر ذرات ريزتر باشد پودر موثرتر است .پودر شيميايي تحت فشار ازت يا CO ۲ در سطح قاعده حريق به صورت جارويي پاشيده شده و در صورتي كه افراد آموزش كافي ديده باشد براحتي آتش را خاموش مي نمايند . پودر خشك اين پودر براي خاموش كردن حريق فلزات قابل اشتعال مثل سديم ، پتاسيم ، منيزيم و مانند آن بكار مي رود . 
گاز CO ۲ دي اكسيد كربن گازي است غير قابل احتراق ، بي بو ، غير سمي و سنگين تر از هوا كه داراي چگالي ۵/۱ بوده و هادي الكتريسيته نيست . مكانيسم عمل آن هنگام حريق به سه صورت است : اول خفه كردن آتش با تشكيل يك لايه سنگين مقاوم در مقابل عبور هوا ، دوم رقيق كردن اكسيژن هوادر اطراف محوطه حريق و سوم سرد كردن آتش .
يکي از خصوصيات مهم گاز CO ۲ اين است كه باعث خسارت به مواد موجود در محيط حريق نمي شود لذا در مواردي كه مواد با ارزش دچار حريق مي شوند مناسب تر از اب است CO ۲ براي حريق هاي الكتريكي و الكترنيكي بسيار مناسب است زيرا بدليل عدم هدايت برق و عدم وجود مواد باقيمانده باعث اتصال يا خرابي در حساس نمي گردد . 
تركيبات هالوژنه ( هالن ) مواد هالوژنه از مشتقات ۴ CH يا C ۲ H ۶ مي باشند كه بجاي يك يا چند عنصر هالوژنه (شامل I ، Br ، Cl ، F) جايگزين شده است . 
هالن در هنگام اطفاء بدون بجاي گذاشتن اثرات تخريبي و باقيمانده بر روي مواد و دستگاه ها مي تواند بطور بسيار موثري ايفاي نقش نمايد . مكانيسم اثر هالن تا حدودي مشابه CO ۲ بوده و چون سنگين تر از هوا هستند مي توانند بسرعت روي حريق را پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن گردند . بعلاوه پاشش اين مواد بر روي حريق مي تواند باعث رقيق شدن اكسيژن هوا در اطراف حريق شده و آن را مهار نمايد . اين مواد با نسبت افزايش حجم حدود برابر هنگام تغيير فاز از حالت مايع به بخار بيش از برابر افزايش حجم بيشتري نسبت به دي اكسيد كربن دارند . به همين دليل در وزن مساوي قدرت خاموش كنندگي آنها ۳-۲ برابر CO ۲ مي باشد . هالن مي تواند در هنگام مجاورت با آتش از سرعت واكنش هاي زنجيره اي بكاهد و بصورت موثر تري آتش را مهار نمايد به همين دليل در شرايط يكسان براي خاموش كردن آتش ميزان مورد نياز هالن كمتر از يك چهارم ميزان CO ۲ مورد نياز براي اطفاء است .خاموش كننده هالن براي محدوده هاي كوچك ولي مهم تجهيزات يا مواد قابل اشتعال مانند ماشينهاي الكترونيكي و الكتريكي ، حريق هاي مواد جامد پر ارزش ، سايتهاي ديسپاچينگ ، مراكز مخابراتي و مانند آن كاربرد دارد.

همانطور که می‌دانید، نگهداري و تعميرات (maintenance)، به مجموعه فعاليت‌ها و اقداماتي كه به منظور آماده‌به‌کارنگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول از نظر عملياتي (نگهداري) و يا بازگرداندن تجهيزات معيوب به چرخه استفاده و بهره‌برداري، اطلاق مي‌شود و نتيجه موردانتظار از اين اقدامات، ايجاد آمادگي، حفظ قابليت عملياتي، تداوم و استمرار عملياتي تجهيزات براي شرايط تعريف شده خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به توضیحاتی مختصر در مورد تست و نگهداری و همچنین تعمیرات سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر بپردازیم.

استانداردNFPA25 Standard for Inspection,Testing and Maintenance of Water-Based fire protection systems بطوركامل به نحوه  بازرسي، تست، نگهداري و تعميرات اين تجهيزات پرداخته و تمامي اقدامات لازم براي مهيا نمودن و حفظ سيستم در همان شرايط و سطح عملكردي طراحي شده را، تشريح مي‌نمايد.

در سيستم لوله تر(wet pipe sprinkler system)  اسپرينكلرها به شبكه لوله‌كشي محتوي آب متصل هستند و به محض فعال‌شدن اسپرينكلر، آب فوراً تخليه مي‌شود. از امتيازات اين سيستم مي‌توان به سرعت بالا و هزينه‌هاي پايين نصب، نگهداري و تعميرات اشاره كرد. در اكثر مناطقي كه خطر يخ‌زدگي آب وجود ندارد، سيستم تر اولين انتخاب طراحان خواهد بود و اطمينان از صحت عملكردي و حفظ شرايط مطلوب این سيستم اطفاء حريق تنها با انجام يك پروسه صحيح نگهداري و تعميرات موثر بدست خواهد آمد.

همانطور که می‌دانید، نگهداري و تعميرات (maintenance)، به مجموعه فعاليت‌ها و اقداماتي كه به منظور آماده‌به‌کارنگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول از نظر عملياتي (نگهداري) و يا بازگرداندن تجهيزات معيوب به چرخه استفاده و بهره‌برداري، اطلاق مي‌شود و نتيجه موردانتظار از اين اقدامات، ايجاد آمادگي، حفظ قابليت عملياتي، تداوم و استمرار عملياتي تجهيزات براي شرايط تعريف شده خواهد بود.

 بازرسي، تست و تعمیرات

1-   بازرسي

– اسپرينكلرها:  (Sprinklers)اسپرينكلرها مي‌بايست ساليانه مورد بازديد قرار گرفته و عاري از هرگونه خوردگي (زنگ زدگي)، رنگ، مواد خارجي و صدمه فيزيكي بوده و متناسب با نوع آنها (e.g. upright , pendant or sidewall) به‌طور صحیح نصب شده باشند. درصورتي‌كه دارای هر يك مشكلات فوق باشند، حتماً بايد تعويض و يا اصلاح وضعيت شده و هرگونه انسداد و گرفتگي مسير پاشش آن نیز برطرف شود.

درخصوص سرویس و نگهداری قطعات يدكي و موجودي انبار نیز موارد ذيل بايستي ساليانه كنترل گردد:

1-      متناسب بودن تعداد و نوع اسپرينكلرها

2-      آچارهاي مخصوص آچاركشي انواع اسپرينكلرهاي بكاررفته در سيستم

– لوله‌ها و اتصالات  (Pipe &Fittings): لوله‌ها و اتصالات بكاررفته بايد هر سال كنترل شده و در وضعيت مطلوبي باشند. عاری از هرگونه آسيب مكانيكي، نشتي، خوردگي و ناهم‌راستايي (عدم انطباق) بوده و هيچ‌گونه بار خارجي بر آنها وارد نگردد.

– بست‌ها و آويزها (Hangers and Seismic Braces) :جنس و سايز لوله، نوع مصالح ساختمان، احتمال وقوع زلزله و…… از عواملي هستند كه در انتخاب نوع بست‌ها وفاصله بين آنها تاثير مي‌گذارند. در فرايند بازرسي بايد توجه داشت كه هيچ‌كدام از نگهدارنده‌ها نبايد آسيب فيزيكي ديده و يا شل باشند. درصورت صدمه و يا لقي اقدام لازم، تعويض يا بستن مجدد آنهاست.

 

– گيج‌ها (Gauges) :تمامي فشارسنج‌ها بايستي ماهيانه بازديد شده تا وضعيت مناسب خود را حفظ و فشار تغذيه آب از شبكه را به‌طور دقیق نشان دهند.

– سازه (Buildings) :سالانه و پيش از شروع فصل سرما مي‌بايست تمام بخش‌هاي ساختماني كه در آن سيستم اطفاء اسپرينكلر تعبیه شده، اعم از پنجره‌هاي ديواري و سقفي، درها، سيستم تهويه، منافظ و……. بازرسي شوند تا آب موجود در سيستم اسپرينكلر تر، منجمد نگردیده و ميزان گرمايش (انرژي) موردنياز براي ايجاد دماي حداقل ⁰c 4.4 مهيا باشد.

– تجهيزات هشداردهنده(Alarm Devices) :اين تجهيزات ازجمله: زنگ اخبارهاي مكانيكي و پرشر سوئيچ و ….. مي‌بايست هر سه ماه يكبار بازديد و صحت آنها بدون هرگونه آسيب فيزيكي تأييد شود.

– هيدروليك سيستم (Hydraulic nameplate) :هرسه ماه يكبار چك گردد.

– اتصالات آتش‌نشاني (Hose Connections) :براساس استاندارد ساليانه مورد بازديد و كنترل قرار گیرند.

– شيرهاي كنترل (Control valves) :لازم بذكر است، حداقل يك شير كنترل فهرست شده می‌بایست بر روي هر سيستم اسپرينكلر نصب شود. مگر آنكه لوله تغذيه‌كننده سيستم اسپرينكلر و شبكه آب فایرباکس آتش‌نشاني (سيستم‌هاي متشكل از شبكه لوله‌كشي و اتصالات مربوط به شيلنگ‌هاي آتش‌نشاني كه براي اطفاء دستي بكار مي‌روند) مشترك باشد. آنگاه براي هر طبقه نيز يك شير كنترل نصب گردد تا هنگام تعميرات سيستم اسپرينكلر، خللي در عملكرد شبكه آب آتش‌نشاني وارد نشود. شيرهاي فوق ازجمله شيرهاي پروانه‌اي و …. بصورت هفتگي و ماهيانه بايد چك شوند.

تست

– اسپرينكلرها  (Sprinklers):اسپرينكلرهای مرغوب درصورت عدم وارد شدن صدمه احتمالي فيزيكي و … تا 50 سال به خوبي كار خواهند كرد و نياز به تست ندارند. لكن بعد از آن مي‌بايست جايگزين شده و يا تست گردند. در حالت دوم بصورت تصادفي از نواحي گوناگون، تعداد مشخصي بعنوان نمونه انتخاب و به يك آزمايشگاه داراي صلاحيت در حوزه كنترل صحت عملكرد و تست اين تجهيزات ارسال مي‌گردد. پس از تأييد، قابليت استفاده خواهند داشت و بعد از آن هر 10 سال يكبار اين فرايند تكرار مي‌شود. درصورتي كه از زمان ساخت اسپرينكلر 75 سال گذشته باشد، فاصله هر كنترل به 5 سال يكبار تقليل خواهد يافت.

– گيج‌ها (Gauges) :این تجهیزات ميبايست هر 5 سال يكبار تعويض شده و يا با يك نمونه كاليبره‌شده، مقايسه شوند تا درصورت نداشتن دقت لازم، به واحد كاليبراسيون ارسال و اصلاح شود.

– تجهيزات هشداردهنده(Alarm Devices) :اين تجهيزات همانطوركه مي‌بايست هر سه ماه يكبار بازديد و صحت آنها بدون هرگونه آسيب فيزيكي تاييد شود، برطبق روند اشاره‌شده در استاندارد، بايد مورد تست عملكردي نیز قرار گيرند.

 

– اتصالات آتش‌نشاني (Hose Connections) :پس از گذشت 5 سال از زمان نصب، اين تجهيزات باید مورد سرويس تست قرار گيرند و درصورت تأیید پس از آن، هر 3 سال اين امر اتفاق بیافتد.

تعميرات

در بخش تعميرات سيستم‌هاي اطفاء حريق موارد ذيل صورت مي‌پذيرد:

– اسپرينكلرها  (Sprinklers): در برخي از اجزاي سيستم‌های اسپرينكلر، بازسازي مجموعه در قالب نوسازي تجهيزات و قطعات صورت مي‌پذيرد. مشخصات و موارد زير در جايگزيني و كاربرد مناسب اسپرينكلرها مورد توجه مي‌باشد:

– نوع اسپرينكلر

– سايز اوريفيس و ضريب k

– نرخ دما

– پوشش اسپرينكلر (درصورت داشتن)

– نوع پاشش (upright,pendant,sidewall)

– ملزومات طراحي

در جعبه‌اي مخصوص مي‌بايست تعدادي اسپرينكلر يدكي متناسب با انواعي كه در سيستم بكار رفته است، نگهداري شود. محل استقرار جعبه فوق در معرض رطوبت، گردوغبار، خوردگي و يا دماي بيش از 38 درجه سانتيگراد نباشد. به‌هيچ‌عنوان نبايد از اسپرينكلرهاي داراي پوشش يا رنگ يا هرگونه تزيين اضافي و غيراستاندارد استفاده نمود. وضعيت تعداد اسپرينكلرهاي يدكي كه بايستي در محل انبارش شده و موجود باشد به قرار زير است:

– در سيستم‌هاي داراي تعداد اسپرينكلر كمتر از 300 عدد، حداقل 6 اسپرينكلر

– در سيستم‌هاي داراي 300 تا 1000 اسپرينكلر، حداقل 12 عدد

– در سيستم‌هاي داراي بيش از 1000 اسپرينكلر، حداقل 24 عدد

آچار اسپرينكلر  (Sprinkler Wrench): در اجرای فرایند تعميرات، يكي از ابزارهاي مهم و موردنياز آچار اسپرينكلر مي‌باشد. بايد براي هريك از انواع اسپرينكلرهاي نصب‌شده در سيستم، مي‌بايست يك آچار مخصوص آن در جعبه نگهداري قطعات يدكي وجود داشته باشد تا در زمان مونتاژ و دمونتاژ كردن اسپرينكلرها و آچاركشي، از آن استفاده شود.

 

تست تأييديه نصب: در مواقعي كه انجام فعاليت‌هاي بازسازي و تعميرات اجزا و تجهيزات سيستم اطفاء حريق اسپرينكلر، منجر به ايجاد تأثير بر روي بيش از 20 عدد از اسپرينكلرها باشد، نصب و راه‌اندازي تمامي المان‌هاي فوق بايستي برطبق استاندارد (NFPA13) انجام پذيرد.

– اتصالات آتش‌نشاني (Hose Connections) : پس از هر بار استفاده از اين تجهيزات، تمامي رابط‌ها مي‌بايست قبل از بكارگيري مجدد در سيستم، تخليه، تميز و كاملاً خشك شوند. تجهيزاتي كه موفق به اخذ تأييديه در مراحل بازرسي و تست نمي‌شوند، بايست مجدداً تعمير، تست و يا جايگزين شوند.

– شيرآلات  (valves): این تجهیزات يكي از كليدي‌ترين اجزاء مورداستفاده بوده كه مي‌بايست سالانه و يا هر زمان كه موردنياز است تعمير و نگهداري شده و بعضاً المان‌هاي داخلي آنها مورد بازديد قرار گيرند.

– آب مورداستفاده در سيستم (Marine Systems) : معمولاً در سيستم‌هاي اطفاء حريق اسپرينكلر، پس از انجام تعميرات، از آب شيرين بعنوان منبع ذخیره براي تخليه و آب‌گيري مجدد تجهيزات استفاده مي‌شود.

 نتيجه‌گيري

 

در اين نوشتار، اندكي به نحوه بازرسي، تست و انجام تعميرات سيستم‌هاي اطفاء حريق آبی(WET SYSTEM) براساس استانداردهاي موردتأييد، پرداخته شد و طرح كلي و اهميت داشتن يك برنامه منسجم و صحیح در اين حوزه بمنظور افزايش راندمان سيستم‌ها مشخص شد.

انواع سيستم افشانه آب

سيستم تر

سيستم خشك

سيستم جريان آزاد

سيستم نيمه آزاد

سيستم تر:

اين سيستم داراي فشار لازم به صورت دائم مي‌باشد و افشانه‌هاي اتوماتيك در موقع حريق مسير را براي پاشش باز مي‌نمايند. در دهانه افشانه‌ها در اين شبكه يك حباب شيشه‌اي وجود دارد كه هنگام بالا رفتن دما در اطراف آن، بيش از حد تحمل حباب، مي‌شكند وباعث آزاد شدن مسير جريان آب مي‌شود.

سيستم خشك:

در اين سيستم در حالتعادي، شير جريان آب توسط فشار هوا،با نيتروژن بسته است و عملكردن يك يا چند افشانه اتوماتيك كه حساس به دما مي‌باشند باعث باز شدن شير آب مي‌شود.در صورتي كه فشار منبع آب به صورت ثقلي تامين نشود، بايد در سيستم يك كليداتوماتيك حساس به فشار در مسير تعبيه شده باشد تا در موقع لازم پمپ‌هاي آب را روشن نمايد. در مواقعي كه احتمال افت فشار آب شبكه نيز وجود دارد وجود كليد اتوماتيك وپمپ كمكي لازم مي‌باشد.

سيستم جريان آزاد:

اين سيستم از يكسري افشانه‌هاي با دهانه آزاد (باز)تشكيل شده است كه شير اصلي در هنگام نياز توسط سيستم كاشف يا به صورت دستي باز شده و جريان برقرار مي‌شود. به اين روش راه‌اندازي، نيمه اتوماتيك مي‌گويند.

سيستم نيمه آزاد:

در اين سيستم كه شبيه نوع جريان آزاد است ولي ازافشانه‌هاي اتوماتيك استفاده شده است پشت افشانه‌ها مقدار محدودي فشار نيز وجوددارد و هنگامي كه سيستم كشف حريق شير اصلي جريان را باز مي‌كند فقط افشانه‌هايي عمل مي‌كنند كه قبلاً توسط گرما فعال باشند.

در طراحي سيستم افشانه، ميزان آب و فشار لازم بايد براي زماني پيش‌بيني شودكه تمام افشانه‌ها در حال عمل باشند. در اين خصوص دبي، فشار و حجم مورد نياز آببايد در شبكه وجود داشته باشد.

محاسبات شبكه بر اساس دانسيته پاشش آب:

هر افشانه در هنگام عمل پاشش آب محدوده‌اي به صورت چتري در زير خود راآب پاشي خواهد نمود. هر چه ارتفاع افشانه بالاتر باشد، قاعده اين محدوده بزرگتر ودانسيته پاشش آب كمتر مي‌گردد. شكل محدوده حفاظتي يك افشانه را نشان مي‌دهد.براي حفظ كارايي افشانه‌ها محدوده 180 فوت مربع تعيين شده است. اين معيار يك عددكلي است و با توجه به ويژگي‌هاي محيطي و نوع مواد آتشگير مي‌تواند تغيير كند، لذااز معيار دقيق‌تري مي‌توان استفاده نمود و آن هم تركيب درجه خطر و مساحت است كه درجدول زیر آمده است.

كدرنگ‌هاي آب افشانها:

آب افشانه‌ها براساس دماي عملياتي به كدهاي ذيل درجه‌بندي گرديده‌اند.

دسته‌بندي نرخ عملكرد و دماي آب افشانه‌ها و رنگ تيوپ‌هاي آن (كد13 از NFPA)

آب افشان‌ها به تنهايي يك سيستم مستقل و قابل قبول بوده و به نگهداري خيلي مختصري نياز دارند.

با توجه به اين كه در سيستم‌هاي آب افشان‌تر، در داخل لوله‌ها آب مي‌باشد لذا تنها بايد در ساختمان‌هايي كه در معرض خطر آتش‌سوزي مي‌باشند، بكار برده شوند، و دماي ساختمان‌ها بايستي درحد فاصل 40 درجه فارنهايت (4 درجه سانتيگراد) يا بالاتر حفظ گردد. در مواقعي كه لازم است تعدادي از آب‌افشان‌ها در محيط‌هايي با دماي پائين‌تر نصب گردند مي‌توان از مواد ضد يخ استفاده نمود. آن بخش از لوله‌هاي آب‌افشان در سيستم تر كه در معرض دماي زير صفر باشند، بايستي با محلول ضد يخ پر گردند.

همانطور که می‌دانید، نگهداري و تعميرات (maintenance)، به مجموعه فعاليت‌ها و اقداماتي كه به منظور آماده‌به‌کارنگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول از نظر عملياتي (نگهداري) و يا بازگرداندن تجهيزات معيوب به چرخه استفاده و بهره‌برداري، اطلاق مي‌شود و نتيجه موردانتظار از اين اقدامات، ايجاد آمادگي، حفظ قابليت عملياتي، تداوم و استمرار عملياتي تجهيزات براي شرايط تعريف شده خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به توضیحاتی مختصر در مورد تست و نگهداری و همچنین تعمیرات سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر بپردازیم.

استانداردNFPA25 Standard for Inspection,Testing and Maintenance of Water-Based fire protection systems بطوركامل به نحوه بازرسي، تست، نگهداري و تعميرات اين تجهيزات پرداخته و تمامي اقدامات لازم براي مهيا نمودن و حفظ سيستم در همان شرايط و سطح .عملكردي طراحي شده را، تشريح مي‌نمايد

در سيستم لوله تر(wet pipe sprinkler system) اسپرينكلرها به شبكه لوله‌كشي محتوي آب متصل هستند و به محض فعال‌شدن اسپرينكلر، آب فوراً تخليه مي‌شود. از امتيازات اين سيستم مي‌توان به سرعت بالا و هزينه‌هاي پايين نصب، نگهداري و تعميرات اشاره كرد. در اكثر مناطقي كه خطر يخ‌زدگي آب وجود ندارد، سيستم تر اولين انتخاب طراحان خواهد بود و اطمينان از صحت عملكردي و حفظ شرايط مطلوب این سيستم اطفاء حريق تنها با انجام يك پروسه صحيح نگهداري و تعميرات موثر بدست خواهد آم

تاریخچه افشانگرهای ESFR

افشانگرهای ESFR یا زود اطفاءکننده‌های واکنش سریع به‌درستی بعنوان بهترین سرمایه گذاری‌ و راهکار در اطفاء حریق انبارهای کالا مطرح گردیده است. استفاده از این نوع از افشانگرها به سال 1980 میلادی برمی گردد که از آن زمان به بعد، این نوع از افشانگرها بعنوان یکی از روش‌های جایگزین افشانگرهای با چیدمان قفسه ای توسعه یافتند. این سیستم‌ها با هدف اطفاء کامل حریق درحالی ارائه گردیدند که افشانگرهای متعارف تنها قادر به محدودنمودن و جلوگیری از گسترش حریق بودند. به همین دلیل برای خاموش سازی کامل حتماً نیاز به حضور مأموران آتش نشانی می بود.

اما این افشانگرها چگونه کار می کنند؟ افشانگرهای ESFR آب را 2 تا 3 برابر بیشتر از افشانگرهای متعارف پاشش می کنند و قطره های پاشیده‌شده توسط این افشانگرها، بزرگ‌تر می باشند. درنتیجه، این قطره ها با مومنتوم بیشتر نسبت به قطره های افشانگرهای متعارف، درصد بیشتری از آب را روی آتش ریخته و باعث خاموش‌شدن آتش می گردند.

مزایا

بدیهی است، درصورت مساعدبودن شرایط، استفاده از افشانگرهای ESFR دارای مزایای قابل توجهی می باشد که بعضی از این موارد، عبارتند از:

زمان نصب کمتر

کاهش پیچیدگی لوله‌کشی (بدون نیاز به لوله‌کشی به داخل قفسه‌ها)

افزایش انعطاف‌پذیری کارکردن با قفسه‌ها، بدون نگران‌بودن از آسیب‌رسانی احتمالی به افشانگرها

شناسایی سریع حریق و جلوگیری از گسترش آن

قابل‌استفاده برای محافظت از انبار کالاهای بسته‌بندی‌شده و غیربسته‌بندی‌شده

قابل‌کاربرد برای محافظت از انبار تایرهای لاستیکی، رول کاغذ، مایعات اشتعال‌پذیر و قطعات اتومبیل

طراحی‌شده برای محافظت از انبار کالاهای تا ارتفاع 2/12 متر و حداکثر ارتفاع سقف 7/13 متر

دارابودن ضریب تخلیه بالا (در مقایسه با دیگر افشانگرها، نیاز به اختلاف فشار کمتری دارد).

کاهش یا حذف نیاز به استفاده از پمپ آتش‌نشانی

کاربردها

همانطور که ذکر شد، افشانگرهای ESFR برای محافظت از کالاهای انبارشده تا حداکثر ارتفاع 2/12 متر و حداکثر ارتفاع کف تا سقف 7/13 متر کاربرد دارد. همچنین جهت محافظت از انبارهای با ارتفاع بیشتر، طرح های حفاظتی شامل ترکیبی از افشانگرهای با چیدمان قفسه ای و ESFR با هم و یا افشانگرهای با چیدمان داخل قفسه به‌ تنهایی مناسب می باشد. ESFR جهت محافظت از دامنه وسیعی از کالاها طراحی می‌شود. این سیستم قابلیت انعطاف‌پذیری بیشتری در انبارها، در مقایسه با روش استفاده از افشانگرهای متعارف ایجاد می‌کند که مطابق با استاندارد، تنها مجاز به استفاده جهت محافظت از کالاهایی که هنگام نصب سیستم در انبار ذخیره شده بودند، می باشد و درصورت تغییر کالاهای ذخیره شده در انبار، افشانگرهای مورد استفاده، ممکن است مطابق با ضوابط استاندارد جایگزین شود. در مواردی‌که موقعیت انبارها ایجاب کند که از افشانگرهای متعارف که شامل افشانگرهای داخل‌قفسه نیز می باشد، برای محافظت ساختمان استفاده شود، مالکین ساختمان ترجیح می‌دهند که از سیستم ESFR استفاده نماید. زیرا بدلیل این که این سیستم نیاز به استفاده از افشانگرهای داخل‌قفسه را مرتفع می کند، نگرانی خاصی در مورد خراب‌شدن افشانگرها در اثر برخورد وجود ندارد. به‌علاوه، درصورت تغییر کالاهای ذخیره‌شده در انبار، به‌دلیل انعطاف‌پذیری این نوع افشانگرها از نظر قابلیت محافظت از دامنه وسیعی از کالاها، عموماً نیازی به تغییر سیستم نمی باشد.

محدودیت های سیستم ESFR

با وجود قابلیت برتر سیستم های ESFR در مهار آتش (درمقایسه با افشانگرهای متعارف که تنها حریق را قبل از رسیدن نیروهای آتش‌نشانی کنترل می کنند)، این نوع از سیستم ها دارای محدودیت های ذیل می باشد:

درصورت استفاده از قفسه های یکپارچه (solid shelving) استفاده از این نوع از افشانگرها مجاز نیست.

بین سر افشانگر و حداکثر ارتفاع کالاهای انبارشده، حداقل 36 اینچ فاصله می بایست رعایت گردد.

استفاده در اماکن ذخیره مایعات قابل ‌اشتعال عموماً مجاز نیست.

ضوابط مربوط به فاصله این نوع از افشانگرها از موانعی مانند: سازه های سقف، کانال ها، تجهیزات روشنایی و … بسیار سخت‌گیرانه است که در هنگام طراحی و نصب، می بایست مورد توجه قرار بگیرد.

نتیجه‌گیری

سیستم های ESFR بسیاری از چالش های محافظت از انبارها را حل می کنند و استفاده از آنها، باتوجه به مزایای چشمگیرشان ازجمله: کاهش پیچیدگی سیستم و افزایش انعطاف‌پذیری و نیز کاهش هزینه ها، همواره مورد گسترش بوده است. با این حال حصول اطمینان از انتخاب نوع درست سیستم ESFR مستلزم آگاهی کامل از نوع کالاهای انبارشده و روش نگهداری این‌گونه کالاها و همچنین توجه به مفاد استانداردهای ارائه‌شده در این زمینه بوده و عدم توجه به این موارد، ممکن است منجر به عدم کارایی این سیستم گردد.

 

سپرینکلر در سال ۱۸۷۴توسط هنری پارملی اختراع شد . این وسیله نسبتا ساده با کمک تجهیزات رایج در شبکه های لوله کشی نظیر شیر آلات , لوله و اتصالات با هدف حفاظت از جان و مال افراد در برابر حریق بکار برده شده اند. در این مقاله قصد داریم توضیحاتی در مورد سیستم اطفا .حریق افشانه آب یا اسپرینکلر بیان کنیم

اسپرینکلر در سال ۱۸۷۴توسط هنری پارملی اختراع شد . این وسیله نسبتا ساده با کمک تجهیزات رایج در شبکه های لوله کشی نظیر شیر آلات , لوله و اتصالات با هدف حفاظت از جان و مال افراد در برابر حریق بکار برده شده اند . برخلاف تصور برخی افراد مبنی بر اینکه در هنگام حریق تمامی اسپرینکلرهای نصب شده در ساختمان فعال می شوند باید اشاره نمود که در تمامی سیستم ها ( باستثناء سیستم سیلابی ) فقط اسپرینکلرهایی که در مجاورت آتش قرار دارند , فعال شده و آب را تخلیه می کنند و بر اساس آمار منتشر شده ۳۷درصد از آتش سوزی ها تنها با فعال شدن یک اسپرینکلر , ۵۶درصد با کمتر از سه اسپرینکلر و ۸۳درصد با کمتر از ۱۰اسپرینکلر کنترل یا اطفاء شده اند . در خصوص تاثیر اسپرینکلر ها روی افزایش ایمنی کافیست بدانیم تاکنون هیچ یک از ساختمان های مجهز به سیستم اسپرینکلر دچار خسارت سنگین نشده و مرگ ناشی از حریق در خانه های دارای اسپرینکلر در انگلستان گزارش نشده است . شرکت میلان تجهیز سیستم با بکارگیری تجهیزات مدرن و تکیه بر دانش مهندسان خود که موفق به اخذ تاییدیه از انجمن ملی حفاظت از حریق ایالات متحده آمریکا با نمره ۱۰۰درصد و کسب رتبه نخست در آزمون بین المللی NFPA 13 شده اند , محیطی ایمن را برای زندگی فراهم می سازد .

ویژگی ها و امتیازات :

• اولین و پر استفاده ترین سیستم اطفاء حریق در دنیا

• دارای تأییدیه های معتبر بین المللی

• انواع شیر آلات سیستم تر (Wet) , خشک (Dry ) , پیش عملگر ( Pre Action ) و سیلابی ( Deluge )

• انواع اسپرینکلرهای اسپری کننده ( Spray ) مسکونی (Residential ) پوشش گسترده و . . .

• تنوع تجهیزات جانبی

سیستم اسپرینکلر یا افشانگر موثرترین و اقتصادیترین شیوه مهار و اطفای حریق میباشد که در 98 درصد موارد مانع از وقوع و انتشار آتش‌سوزی میگردد. مطابق با استانداردهای بینالمللی، بویژه استاندارد NFPA-13 که از مطرحترین و سخت‌گیرانه‌ترین استانداردهای جهان در این زمینه می‌باشد، به طور متداول از دو روش برای محافظت اتوماتیک انبار که دارای ردیفهای متعدد قفسه (rack) می‌باشد، استفاده میگردد:

1- استفاده از سیستم افشانگر در چند لایه و قراردادن افشانگرها در داخل برخی از طبقات قفسه‌ها (اصطلاحاً به این‌گونه از افشانگرها که در داخل قفسه ها قرار داده میشود، افشانگرهای in-rack یا داخل‌قفسه گفته میشود).

2- استفاده از افشانگرهای زود اطفاءکننده واکنش سریع (ESFR Sprinklers)در مواردی که فضای کافی برای انتقال حرارت و دود از میان طبقه‌ها به بالا وجود داشته باشد.

با درنظرگرفتن دو مورد فوق‌الذکر بدیهی است که انتخاب هر یک از آنها وابسته به درنظرگرفتن شرایط مختلفی است که به بررسی برخی از این موارد پرداخته می شود