دسته: مقالات

همیشه در محل کار خود مانور آتش سوزی برگزار کنید و افراد را برای مواقع اضطراری آماده سازید.

همیشه از مکان وسایل خاموش کننده ی آتش در محل کار خود مطلع باشید. علائم راهنمایی مناسب را نصب کنید.
نحوه ی کار با کپسول ها و خاموش کننده های آتش را آموخته و به دیگران نیز بیاموزید.
همیشه مسیر فرار و درهای تخلیه ی اضطراری را باز, خلوت و تمیز و مشخص نگهدارید.
هرگز از کپسول های آتش نشانی, بی مورد و برای شوخی و سرگرمی استفاده نکنید.
وسایل و تجهیزات اتش نشانی نظیر کپسول های آتش نشانی را به طور مرتب بازرسی کنید.
لباس و وسایل پارچه ای و مواد قابل اشتعال را کنار منابع مایع گرمازا نظیر بخاری قرار ندهید.
زباله, اشغال و کاغذهای باطله را مرتبا از محل کار خود خارج کنید.
مایعات و مواد قابل اشتعال مانند بنزین, گازوئیل, الکل و … در ظروف مناسب نگهداری کنید.
درپوش ظرف محتوی مواد قابل اشتعال را پس از استفاده سرجای خود قرار دهید.
هرگز در محل های قابل اشتعال سیگار نکشید و اتش نیفروزید.
از وسایل و تجهیزات برقی بیش ز حد بار نکشید زیرا با گرم شدن و داغ شدن سیسم ها احتمال اتش سوزی افزایش می یابد.
وسایل برقی و تجهیزاتی را که استفاده نمیکنید خاموش کرده و از منابع اصلی برق جدا کنید.
بعد از انجام هر گونه کار گرم مانند جوشکاری, برشکاری, سنگ زنی و … حداقل به مدت 50 الی 60 دقیقه محل کار را از نظر وجود آتش و مواد مذاب بررسی کنید.
از دپو و نگهداری بیش از حد مواد و مایعات قابل اشتعال در محل کار خود, پرهیز کنید.
همیشه برای انجام کارهای گرم برگه مجور کار (پرمیت) بگیرید.
تا حد ممکن سعی کنید بین مواد قابل اشتعال, فاصله و موانع نسوز به کار بگیرید.
در مواقع آتش سوزی اگر آتش چنان گسترده است که کنترل آن از توان شما خارج است جان خود را به خطر نیندازید و فورا به آتش نشانی اطلاع دهید.
طبق چک لیست های ایمنی و آتش نشانی محل کار خود را مرتبا پایش و بازرسی کنید.
انبارها از کانون های عمده آتش هستند انها را به دقت بازرسی کنید.
وسایل گرمایشی و سرمایشی را به طور مرتب بازرسی و تعمیر کنید.
شماره تلفن های آتش نشانی را در مناطق پر تردد, قابل دید و در کنار هر تلفن و کپسول آتش نشانی نصب کنید.

هر آتشی برای شروع به سه عنصر نیاز دارد: اکسیژن, گرما و مواد سوختنی

این سه عنصر مثلث حریق را به وجود می اورند. البته در تئوری های جدید عنصر چهارمی به نام واکنش های زنجیری نیز اضافه شد و مثلث آتش به چهار ضلعی آتش شد.

تمام روش های پیشگیری و اطفای حریق بر این اصل استوار است که از ورود یکی از این اجزا جلوگیری شود تا آتش به وجود نیاید.

آتش انرژی زیادی را هم برای سازندگی و هم برای ویرانگری دارد. هر ساله آتش سوزی های زیادی در صنایع روی می دهد که هزینه های سرسام آوری را به شرکت ها و موسسات وارد می سازد. بزرگترین آتش سوزی ها از یک جرقه ی کوچک اغاز می شوند. با رعایت اصول ایمنی اتش و روش های ساده پیشگیری, می توان بزرگترین آتش سوزی ها را مهار, کنترل و حذف کرد.

نکاتی که پیشگیری از آتشسوزی باید رعایت شود:

هرگز اجازه ندهید که سه عنصر آتش (مثلث اتش) در یک مکان در کنار هم قرار گیرند وگرنه احتمال آتش سوزی بسیار است.
مراقب باشید که ماشین آلات, دستگاه و تجهیزات بیش از اندازه گرم و داغ نشوند.
از نشتی, ریزش و آلودگی مواد سوختنی در محل کار جلوگیری کنید.
دستمال و پارچه های روغنی را که برای تمیز کاری وسایل به کار می روند کاملا از محل کار دور کنید.
هرگونه الودگی نظیر روغن, گریس, گازوئیل, بنزین و … را در محل کار فورا برطرف کنید.
منابع خطرناک آتش گیر و گرمازا را در محل خود شناسایی و آنها را کنترل کنید.
محل کار خود را از نظر منابع خطرناک و مستعد آتش سوزی دائما شناسایی و ارزیابی کنید.
نظم و ترتیب مناسب در پیشگیری از بروز آتش سوزی بسیار موثر است.
بازرسی روزانه و تعمیر و نگهداری ماشین آلات و دستگاه ها, احتمال بروز آتش سوزی را کم می کند.
محدودیت ها و موارد و نحوه ی استفاده از کپسول آتش نشانی را فرابگیرید.
از انباشته شدن بی مورد مواد قابل اشتعال در محل کار خود جلوگیری کنید.
از سیگار کشیدن و آتش افروختن در محل کار خودداری کنید.
سیستم های کشف و اعلام و اطفای حریق را مرتب بازرسی و آزمایش کنید.
پس از پایان کار, همه منابع گرمازا و سرمازا و وسایل برقی را در صورت امکان خاموش کنید.
بسیاریاز حریق ها در ساعات بعد از اتمام کار روی می دهند. آموزش لازم را به نگهبان بدهند.
برگه اطلاعات ایمنی مواد (msds) و لوزی خطر را در دسترس داشته باشید و مطابق با دستور سازنده از مواد قابل اشتعال نگهداری کنید.
مواد آتش گیر و قابل اشتعال را در جای مناسب و ایمنی نگهداری کنید.
از ورود افراد متفرقه به مکان هایی که مواد قابل اشتعال در آن وجود دارد, جلوگیری کنید.
برنامه ی امادگی و مقابله با شرایط اضطراری از جمله آتش سوزی را تدوین, مکتوب و تمرین کنید. وظایف و مسئولیت ها را مشخص کنید.
در صورت وقوع آتش سوزی و قبل از شروع عملیات اطفا موضوع را سریعا به واحدهای اوژانس اطلاع دهید.

1-    طبقه بندی مکان­ها با توجه به خطر حریق

NFPA13 ساختمان­ها را براساس قابلیت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال و ارتفاع کالاهای انبار شده و نرخ حرارت آزاد شده به سه گروه اصلی تقسیم بندی می­کند.

1-1-        محیط کم خطر(Light Hazard):

مكان­هايي غير صنعتي هستند كه ميزان و يا قابليت اشتعال محتوياتشان اندك است و هنگام آتش سوزي حرارت كمي توليد مي­كنند. مانند: ساختمان­های اداری، مسکونی، بیمارستان­ها، اماکن مذهبی، آموزشگاه، مؤسسات، کتابخانه­ های کوچک و موزه.

1-2-       محیط با خطر معمولي(Ordinary Hazard):

مكان­هاي تجاري و صنعتي هستند كه خود بر حسب قابليت اشتعال محتوياتشان به دو گروه تقسيم مي­شوند:

گروه1: مكان هايي با قابليت اشتعال كم محتويات، كه ارتفاع مواد اشتعال پذير انبار شده در آنها از 2.4متر تجاوز نمي كند مانند: پاركينگ ها و نمایشگاه اتومبيل، نانوايي ها، كارخانجات كنسرو سازي،آشپزخانه رستوران­ها، كارخانه شيشه سازي، رختشوي خانه­ها.

گروه2:مكان هايي با قابليت اشتعال بالاتر از حد متوسط محتويات كه ارتفاع مواد اشتعال پذيردر آنها از 2.4متر تجاوز ننموده و هنگام آتش سوزي حرارت متوسطي توليد مي­كنند. مانند: کارخانه تولید لاستیک،دفاتر پستی آسياب­هاي غلات، چاپخانه ­ها،­كارخانجات نساجي، صنايع چوب و چوب بری.

1-3-      محیط­های بسيار پرخطر(Extra Hazard):

گروه1: این محیط­ ها نیز به دو گروه تقسیم می­شوند.مكان­هايي تجاري و صنعتي هستند كه قابليت اشتعال محتوياتشان بسيار بالا بوده (مثل باروت يامايعات قابل اشتعال) و هنگام آتش سوزي حرارت زيادي توليد مي­كنند.سرعت گسترش حریق در این کلاس بالا ولی مقدار مایعات قابل اشتعال، بسیار کم است. مانند: آشیانه هواپیما، ریخته گری، كارخانه فيبر و نئوپان سازي، كارخانه لاستيك اسفنجي، چاپخانه­هايي كه جوهرهاي با دماي اشتعال كمتر از ˚C38 استفاده مي­كنند. 

گروه2: ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار مایعات قابل اشتعال در آن قابل توجه است.همانند آسفالت، اسپری کردن مایعات قابل اشتعال، کاخانجات سازنده خانه­های پیش ساخته، تولید پلاستیک، حلال­های شوینده و رنگ کاری.                         

2-  حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر

حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر با توجه به نوع مکان به شرح زیر می­باشد.

 

3-فاصله میان اسپرینکلرها

براي تعيين محل اسپرينكلرها نيز طبق استاندارد NFPA حداكثر فاصله بين اسپرينكلرها بايد مطابق جدول زير باشد:

 همچنین حداقل فاصله مجاز بین اسپرینکلرهای Upright یا Pendent، 6 فوت می­باشد.

بیشترین فاصله اسپرینکلرها تا دیوار برابر است با نصف حداکثر فاصله مجاز بین اسپرینکلرها. کمترین فاصله مجاز اسپرینکلرها از دیوار برابر 4 اینچ می­باشد.

4-  مقدار مصرف آب اسپرينكلر

برای تعیین مقدار آب خروجی از هر اسپرینکلر، از سه روش زیر می­توان استفاده نمود:

4-1-       روش مساحت/چگالی

در این روش چگالی میزان دبی تخلیه شده بر واحد سطح تحت پوشش اسپرینکلر محاسبه می­شود. نمودار زیر مقدار چگالی مورد نیاز جهت اطفاء حریق درمحیط­های کم خطر تا پر خطر بر حسب gpm/ft2و mm/min2نشان داده شده است.

 

برای تعیین دبی خروجی مورد نیاز هر اسپرینکلر، با توجه به کلاس خطر محیط، چگالی متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای متفاوت را انتخاب کرده و در مساحت پوشش اسپرینکلر ضرب می­نماییم. چگالی مورد نیاز در جدول زیر برای محیط­های مختلف آورده شده است.

 

4-2-      استفاده از جداول مربوط به اسپرینکلرهای ESFR و قطره بزرگ

مقدار مصرف آب هر اسپرينكلر به نازل و فشار پشت هر اسپرينكلر بستگي دارد و از رابطه زير محاسبه مي­گردد:

Q=K√P

در رابطه فوق Q مقدار جريان بر حسب GPM و P فشار پشت هر اسپرينكلر بر حسب psiاست. K نيز ضريب نوع اسپرينكلر است. ضريب K به قطر نازل اسپرينكلر بستگي داشته و ازجدول زيرطبق استاندارد NFPA بدست مي­آيد:

  

4-3-     استفاده از مقادیر تعیین شده برای اسپرینکلرهای ویژه

برخی از انواع اسپرینکلرها (همانند: اسپرینکلر ویژه اتاق­های زیر شیروانی با کد C3180 یا اسپرینکلر با کد R6043) تنها به شرط تأمین حداقل دبی مورد نیاز آنهاکه در استاندارد ذکر شده است قابل استفاده­اند.

5-  محاسبه قطر لوله در سيستم اسپرينكلر

براي محاسبه قطر لوله­ها در سيستم اسپرينكلر مي­توان بر اساس تعداد اسپرينكلرهای تغذیه شده از طرف هر لوله از جدول زير استفاده نمود و قطر لوله تغذیه کننده آن تعداد از اسپرینکلرها را بدست آورد .

حداقل قطر لوله­ها در سيستم اسپرینکلر براي لوله­هاي فولادي يك اينچ و براي لوله هاي مسي 4/3 اينچ بوده و لوله­ها و اتصالاتبايد قدرت تحمل فشار حداقل psi 175 را داشته باشند.

6-    دماي تخريب حباب حساس سر اسپرینکلرها

دمای تخریب حباب اسپرینکلر با توجه به رنگ مایع درون آن در زیر نشان داده شده است

7-   تعیین تعداد و محل دورترین اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز می­شوند

برای تعیین این تعداد نیز سه روش وجود دارد:

7-1-      روش مساحت/چگالی

این روش با در نظر گرفتن مساحت متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای مختلف انجام می­گیرد. اگر اسپرینکلرها به صورت منظم و یکسان در محیط جانمایی شده باشند با تقسیم مساحت عملکرد اسپرینکلرها بر مساحت پوشش هر اسپرینکلر، تعداد اسپرینکلرهایی که مفروض می­گردد که در هنگام حریق باز می­شوند از رابطه زیر بدست می­آید.

N=Ac/As

N: تعداد اسپرینکلرهایی که در حریق باز می­شوند

Ac: مساحت از منحنی مساحت/ چگالی

As: مساحت تحت پوشش هر اسپرینکلر

جواب بدست آمده برای N در صورت اعشاری بودن باید به سمت بالا گرد ­شود.

در جدول زیر Acبرای محیط­های مختلف آورده شده است.

محل قرارگیری Design Area یا مساحت طراحی (مساحتی که اسپرینکلرهای باز شده در هنگام حریق را شامل می­شود)، باید دورترین مکان از نظر هیدرولیکی به منبع آب سیستم باشد.

پس از تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در مساحت طراحی قرار می­گیرند، نوبت به تعیین شکل مساحت طراحی است. مساحت طراحی باید به شکل مستطیلی که طول آن موازی با شاخه برابر با 1.2و عرض آن موازی با crossmain باشد در نظر گرفته شود. جهت تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در طول مستطیل و بر روی شاخه قرار می­گیرند، از رابطه زیر استفاده می­شود:

: تعداد اسپرینکلرهایی که بر روی دورترین شاخه قرار می­گیرند

Area: مساحت انتخاب شده از منحنی مساحت/چگالی

S: فاصله بین اسپرینکلرها بر روی شاخه

شکل زیر مساحت طراحی برای یک محیط با خطر معمولی گروه 2، با ابعاد تحت پوشش 10ft×12ft، را نشان می­دهد.

در سیستم­های لوله خشک، سیستم­های پیش عملگر Double Interlock، اسپرینکلرهای واکنش سریع در محیط کم خطر و معمولی(واجد شرایط خاص)، سقف­های شیبدار و محیط­های مخفی قابل اشتعال، مساحت طراحی بسته به محیط از 40% کاهش تا 30% افزایش خواهد یافت.

پس از تعین محل مساحت طراحی و تعداد اسپرینکلرهای موجود در آن باید از پوشش کامل مساحت واقعی اتاق توسط مساحت طراحی اطمینان حاصل گردد (به خصوص در صورت آنکه اسپرینکلرها به صورت نامنظم توزیع شده باشند). بنابراین می­توان گفت که پس از انجام چیدمان اسپرینکلرها و تعیین مساحت طراحی، کل مساحتی که توسط اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی تحت پوشش قرار گرفته است محاسبه می­شود. در صورتیکه این عدد از مقدار Ac که در جدول فوق آمده است بیشتر بود، مساحت طراحی به درستی انتخاب شده است اما در صورت بزرگتر بودن Ac خوانده شده از جدول، باید با اضافه کردن یک یا چند اسپرینکلر به مساحت طراحی و محاسبه مجدد مساحت طراحی، حداقل مقدار مساحت طراحی بزرگتر از Ac بدست آید تا نظر استاندارد تأمین گردد.

7-2-     روش طراحی اتاق

این روش با فرض باز شدن تمام اسپرینکلرهای موجود در بزرگترین و دورترین اتاق و محبوس شدن حریق در آن مورد استفاده قرار می­گیرد.

7-3-    استفاده از مقادیر تعیین شده در استاندارد

در صورت استفاده از این روش با توجه به نوع و کاربری اسپرینکلرها باز شدن تعدادی از آنه بر طبق استاندارد مفروض می­گردد. به عنوان مثال برای اسپرینکلرهای مسکونی فعال شدن چهار اسپرینکلر در نظر گرفته می­شود.

8-    محاسبه پمپ مورد نیاز سیستم اسپرینکلر

براي تعيين و انتخاب پمپ مناسب جهت اسپرينكلرها به دو مشخصه هد و دبي آن نياز است. دبي مورد نياز پمپ، دبی کل اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز مفروض می­گردند (اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی) درنظر گرفته مي­شود و هد مورد نياز نيز از جمع فشارهاي زير بدست مي آيد:

فشار كل مورد نياز=فشار مورد نياز پشت اسپرينكلر + فشار ناشي از ارتفاع ساختمان + فشار ناشي از افت مسير و اتصالات

• فشار مورد نياز پشت هر اسپرينكلر معمولا 30متر آب در نظر گرفته مي شود.

همچنین مدت زمان مورد نیاز تخلیه آب سیستم اسپرینکلر در جدول زیر ارائه شده است.

1-    طبقه بندی مکان­ها با توجه به خطر حریق

NFPA13 ساختمان­ها را براساس قابلیت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال و ارتفاع کالاهای انبار شده و نرخ حرارت آزاد شده به سه گروه اصلی تقسیم بندی می­کند.

1-1-        محیط کم خطر(Light Hazard):

مكان­هايي غير صنعتي هستند كه ميزان و يا قابليت اشتعال محتوياتشان اندك است و هنگام آتش سوزي حرارت كمي توليد مي­كنند. مانند: ساختمان­های اداری، مسکونی، بیمارستان­ها، اماکن مذهبی، آموزشگاه، مؤسسات، کتابخانه­ های کوچک و موزه.

1-2-       محیط با خطر معمولي(Ordinary Hazard):

مكان­هاي تجاري و صنعتي هستند كه خود بر حسب قابليت اشتعال محتوياتشان به دو گروه تقسيم مي­شوند:

گروه1: مكان هايي با قابليت اشتعال كم محتويات، كه ارتفاع مواد اشتعال پذير انبار شده در آنها از 2.4متر تجاوز نمي كند مانند: پاركينگ ها و نمایشگاه اتومبيل، نانوايي ها، كارخانجات كنسرو سازي،آشپزخانه رستوران­ها، كارخانه شيشه سازي، رختشوي خانه­ها.

گروه2:مكان هايي با قابليت اشتعال بالاتر از حد متوسط محتويات كه ارتفاع مواد اشتعال پذيردر آنها از 2.4متر تجاوز ننموده و هنگام آتش سوزي حرارت متوسطي توليد مي­كنند. مانند: کارخانه تولید لاستیک،دفاتر پستی آسياب­هاي غلات، چاپخانه ­ها،­كارخانجات نساجي، صنايع چوب و چوب بری.

1-3-      محیط­های بسيار پرخطر(Extra Hazard):

گروه1: این محیط­ ها نیز به دو گروه تقسیم می­شوند.مكان­هايي تجاري و صنعتي هستند كه قابليت اشتعال محتوياتشان بسيار بالا بوده (مثل باروت يامايعات قابل اشتعال) و هنگام آتش سوزي حرارت زيادي توليد مي­كنند.سرعت گسترش حریق در این کلاس بالا ولی مقدار مایعات قابل اشتعال، بسیار کم است. مانند: آشیانه هواپیما، ریخته گری، كارخانه فيبر و نئوپان سازي، كارخانه لاستيك اسفنجي، چاپخانه­هايي كه جوهرهاي با دماي اشتعال كمتر از ˚C38 استفاده مي­كنند. 

گروه2: ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار مایعات قابل اشتعال در آن قابل توجه است.همانند آسفالت، اسپری کردن مایعات قابل اشتعال، کاخانجات سازنده خانه­های پیش ساخته، تولید پلاستیک، حلال­های شوینده و رنگ کاری.                         

2-  حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر

حداکثر میزان سطح زیر پوشش هر اسپرینکلر با توجه به نوع مکان به شرح زیر می­باشد.

 

3-فاصله میان اسپرینکلرها

براي تعيين محل اسپرينكلرها نيز طبق استاندارد NFPA حداكثر فاصله بين اسپرينكلرها بايد مطابق جدول زير باشد:

 همچنین حداقل فاصله مجاز بین اسپرینکلرهای Upright یا Pendent، 6 فوت می­باشد.

بیشترین فاصله اسپرینکلرها تا دیوار برابر است با نصف حداکثر فاصله مجاز بین اسپرینکلرها. کمترین فاصله مجاز اسپرینکلرها از دیوار برابر 4 اینچ می­باشد.

4-  مقدار مصرف آب اسپرينكلر

برای تعیین مقدار آب خروجی از هر اسپرینکلر، از سه روش زیر می­توان استفاده نمود:

4-1-       روش مساحت/چگالی

در این روش چگالی میزان دبی تخلیه شده بر واحد سطح تحت پوشش اسپرینکلر محاسبه می­شود. نمودار زیر مقدار چگالی مورد نیاز جهت اطفاء حریق درمحیط­های کم خطر تا پر خطر بر حسب gpm/ft2و mm/min2نشان داده شده است.

برای تعیین دبی خروجی مورد نیاز هر اسپرینکلر، با توجه به کلاس خطر محیط، چگالی متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای متفاوت را انتخاب کرده و در مساحت پوشش اسپرینکلر ضرب می­نماییم. چگالی مورد نیاز در جدول زیر برای محیط­های مختلف آورده شده است.

 

4-2-      استفاده از جداول مربوط به اسپرینکلرهای ESFR و قطره بزرگ

مقدار مصرف آب هر اسپرينكلر به نازل و فشار پشت هر اسپرينكلر بستگي دارد و از رابطه زير محاسبه مي­گردد:

Q=K√P

در رابطه فوق Q مقدار جريان بر حسب GPM و P فشار پشت هر اسپرينكلر بر حسب psiاست. K نيز ضريب نوع اسپرينكلر است. ضريب K به قطر نازل اسپرينكلر بستگي داشته و ازجدول زيرطبق استاندارد NFPA بدست مي­آيد:

 

  

4-3-     استفاده از مقادیر تعیین شده برای اسپرینکلرهای ویژه

برخی از انواع اسپرینکلرها (همانند: اسپرینکلر ویژه اتاق­های زیر شیروانی با کد C3180 یا اسپرینکلر با کد R6043) تنها به شرط تأمین حداقل دبی مورد نیاز آنهاکه در استاندارد ذکر شده است قابل استفاده­اند.

5-   محاسبه قطر لوله در سيستم اسپرينكلر

براي محاسبه قطر لوله­ها در سيستم اسپرينكلر مي­توان بر اساس تعداد اسپرينكلرهای تغذیه شده از طرف هر لوله از جدول زير استفاده نمود و قطر لوله تغذیه کننده آن تعداد از اسپرینکلرها را بدست آورد .

حداقل قطر لوله­ها در سيستم اسپرینکلر براي لوله­هاي فولادي يك اينچ و براي لوله هاي مسي 4/3 اينچ بوده و لوله­ها و اتصالاتبايد قدرت تحمل فشار حداقل psi 175 را داشته باشند.

6-    دماي تخريب حباب حساس سر اسپرینکلرها

دمای تخریب حباب اسپرینکلر با توجه به رنگ مایع درون آن در زیر نشان داده شده است

 

7-   تعیین تعداد و محل دورترین اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز می­شوند

برای تعیین این تعداد نیز سه روش وجود دارد:

7-1-      روش مساحت/چگالی

این روش با در نظر گرفتن مساحت متناظر با پایین ترین نقطه از منحنی­های محیط­های با میزان خطرهای مختلف انجام می­گیرد. اگر اسپرینکلرها به صورت منظم و یکسان در محیط جانمایی شده باشند با تقسیم مساحت عملکرد اسپرینکلرها بر مساحت پوشش هر اسپرینکلر، تعداد اسپرینکلرهایی که مفروض می­گردد که در هنگام حریق باز می­شوند از رابطه زیر بدست می­آید.

N=Ac/As

N: تعداد اسپرینکلرهایی که در حریق باز می­شوند

Ac: مساحت از منحنی مساحت/ چگالی

As: مساحت تحت پوشش هر اسپرینکلر

جواب بدست آمده برای N در صورت اعشاری بودن باید به سمت بالا گرد ­شود.

در جدول زیر Acبرای محیط­های مختلف آورده شده است.

محل قرارگیری Design Area یا مساحت طراحی (مساحتی که اسپرینکلرهای باز شده در هنگام حریق را شامل می­شود)، باید دورترین مکان از نظر هیدرولیکی به منبع آب سیستم باشد.

پس از تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در مساحت طراحی قرار می­گیرند، نوبت به تعیین شکل مساحت طراحی است. مساحت طراحی باید به شکل مستطیلی که طول آن موازی با شاخه برابر با 1.2و عرض آن موازی با crossmain باشد در نظر گرفته شود. جهت تعیین تعداد اسپرینکلرهایی که در طول مستطیل و بر روی شاخه قرار می­گیرند، از رابطه زیر استفاده می­شود:

 

: تعداد اسپرینکلرهایی که بر روی دورترین شاخه قرار می­گیرند

Area: مساحت انتخاب شده از منحنی مساحت/چگالی

S: فاصله بین اسپرینکلرها بر روی شاخه

شکل زیر مساحت طراحی برای یک محیط با خطر معمولی گروه 2، با ابعاد تحت پوشش 10ft×12ft، را نشان می­دهد.

 

در سیستم­های لوله خشک، سیستم­های پیش عملگر Double Interlock، اسپرینکلرهای واکنش سریع در محیط کم خطر و معمولی(واجد شرایط خاص)، سقف­های شیبدار و محیط­های مخفی قابل اشتعال، مساحت طراحی بسته به محیط از 40% کاهش تا 30% افزایش خواهد یافت.

پس از تعین محل مساحت طراحی و تعداد اسپرینکلرهای موجود در آن باید از پوشش کامل مساحت واقعی اتاق توسط مساحت طراحی اطمینان حاصل گردد (به خصوص در صورت آنکه اسپرینکلرها به صورت نامنظم توزیع شده باشند). بنابراین می­توان گفت که پس از انجام چیدمان اسپرینکلرها و تعیین مساحت طراحی، کل مساحتی که توسط اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی تحت پوشش قرار گرفته است محاسبه می­شود. در صورتیکه این عدد از مقدار Ac که در جدول فوق آمده است بیشتر بود، مساحت طراحی به درستی انتخاب شده است اما در صورت بزرگتر بودن Ac خوانده شده از جدول، باید با اضافه کردن یک یا چند اسپرینکلر به مساحت طراحی و محاسبه مجدد مساحت طراحی، حداقل مقدار مساحت طراحی بزرگتر از Ac بدست آید تا نظر استاندارد تأمین گردد.

7-2-     روش طراحی اتاق

این روش با فرض باز شدن تمام اسپرینکلرهای موجود در بزرگترین و دورترین اتاق و محبوس شدن حریق در آن مورد استفاده قرار می­گیرد.

7-3-    استفاده از مقادیر تعیین شده در استاندارد

در صورت استفاده از این روش با توجه به نوع و کاربری اسپرینکلرها باز شدن تعدادی از آنه بر طبق استاندارد مفروض می­گردد. به عنوان مثال برای اسپرینکلرهای مسکونی فعال شدن چهار اسپرینکلر در نظر گرفته می­شود.

 

8-    محاسبه پمپ مورد نیاز سیستم اسپرینکلر

براي تعيين و انتخاب پمپ مناسب جهت اسپرينكلرها به دو مشخصه هد و دبي آن نياز است. دبي مورد نياز پمپ، دبی کل اسپرینکلرهایی که در هنگام حریق باز مفروض می­گردند (اسپرینکلرهای موجود در مساحت طراحی) درنظر گرفته مي­شود و هد مورد نياز نيز از جمع فشارهاي زير بدست مي آيد:

فشار كل مورد نياز=فشار مورد نياز پشت اسپرينكلر + فشار ناشي از ارتفاع ساختمان + فشار ناشي از افت مسير و اتصالات

• فشار مورد نياز پشت هر اسپرينكلر معمولا 30متر آب در نظر گرفته مي شود.

همچنین مدت زمان مورد نیاز تخلیه آب سیستم اسپرینکلر در جدول زیر ارائه شده است.

 

شرکت های فعال در این حوزه از قرار زیر می باشند:

– D-Tec

 – Argus

– …

در این روش با استفاده از تکنولوژی پردازش تصویر اقدام به کشف حریق خواهد شد. با توجه به این که دیگر نیازی به رسیدن  دود و حرات به تجهیز مانند دتکتورهای نقطه ای نخواهد بود لذا در صورت تشخیص صحیح حریق سرعت تشخیص به مراتب بالاتر خواهد بود. لذا آشکارسازهای ویدئویی متنوعی امروزه با آلگوریتم های مختلف پردازش تصویر به بازار معرفی شده اند. 

– کشف حریق بر اساس مدل rgb و اندازه گیری بی نظمی برای استخراج پیکسل های آتش و دود می تواند یکی از روش های مورد استفاده باشد.

– …

  کارکرد بسیار مهم این دتکتور برای فضاهای باز است. چرا که در فضاهای باز با توجه به این که جریان هوا تراکم دود را کاهش می دهد، دتکتورهای نقطه ای دود معمولی قادر به پاسخگویی نخواهند بود. در این تکنولوژی دتکتور ویدئویی (دوربین یا وب کم) تصویر ناحیه ی حفاظتی را به صورت دائمی پردازش خواهد کرد. 

انواع مختلف این دتکتور در بازار به صورت ذیل می باشد:

– FENWAL

– THEHRMOSTICK

– MEDC

– GE

در نواحی صنعتی که IP بالایی برای تجهیزات مورد نیاز است دیگر از دتکتورهای حرارتی معمولی نمی توان استفاده کرد.

 

 

سامانه پاششی اطفاء حریق سیستم‌هایی هستند که در آن‌ها شبکه لوله کشی در قسمت پشت سوپاپ آژیر خطرمرطوب به طور دایم با آب پر می‌شود و زمانی که دستگاه پاششگر فعال می شودآب به سرعت از آن بیرون می‌زند.از طرف دیگر در سیستم‌های پاششی خشک شبکه لوله کشی پشت سوپاپ پاششی خشک با هوای فشرده پر می شودکه از وارد شدن جریان آب به داخل شبکه پاششگر جلو گیری می‌کند و وقتی سیستم پاششی فعال می‌شود فشار هوای نگهداری شده وآب به طرف سر پاششگر جریان می‌یابد. از سیستم پاششی خشک در محل‌هایی که خطر یخ زدگی وجود دارد استفاده می‌شود. پاششگرهای معمولی آب را به صورت چرخشی به طرف سقف و طبقات توزیع می‌کنند. در حالی که از پاششگرهای چتری آب به صورت سهمی به طرف طبقات پاشیده می‌شود. هر دو نوع می‌توانند به طور مستقل بوده و یا به بخشی آویزان باشد. به طور کلی برای سیستم‌های پاششگر اطفاء حریق خودکار از لوله‌های ثابتی استفاده می‌شود که پاششگرهای مجاور آن با فاصله‌های معین از یکدیگر متصل شده‌اند. وقتی سیستم فعالی می‌شود آب فقط از پاششگرهایی پخش می‌شود که وسایل ضدآب در آن به دمایی رسیده‌اند که برای بازکردن آن ضروری می‌باشد. این نحوه استقرار سیستم به عنوان سیستم‌های اطفاء حریق فعال عمل می‌کنند.

برندهای موجود در بازار برای این دتکتورها از قرار زیر است:

 – Siemens

– The Fire Beam 

– (FireFighting (FIRERAY

– Notifier

– Mavigard

 

برای خرید بیم دتکتور و  دریافت بهترین قیمت فروش بیم دتکتورهای اعلام حریق با ما در تماس باشید.

دتکتورهای Beam (اشعه ای) که در برخی از محصولات به دتکتورهای خطی هم معروفند در دو نوع در بازار به چشم می خورند. در یک نوع از طراحی این دتکتورها فرستنده و گیرنده در دو طرف یک ناحیه و در برابر یک دیگر قرار می گیرند و در نوع دیگر فرستنده گیرنده در کنار یکدیگر و در برابر آن ها صفحه ی رفلکتور قرار می گیرد.

——————————————-

در مواردی که بخواهیم مکان وسیعی مانند سالن یک کارخانه و یا سالن موزه و … را تحت پوشش سیستم اعلام حریق قرار دهیم و نصب دتکتورهای معمولی مشکل و یا غیر اقتصادی باشند از این نوع دتکتورها استفاده می­گردد.

این  نوع دتکتورها دارای یک قسمت فرستنده (TX) هستند که اشعه­ای به سمت گیرنده (RX) می فرستد. این دو قسمت در دو سمت سالن نصب می شوند و هرگاه عاملی مانند دود بین این دو عنصر واقع شود و ارتباط اشعه را قطع کند باعث اعلام خطر می گردد. در بعضی از این نوع دتکتورها فرستنده و گیرنده روی یک قسمت وجود دارد و در قسمت روبرو  یک انعکاس دهنده (Reflector) نصب می­گردد. این دتکتورها می توانند فضایی به پهنای 15 متر و به طول 10 الی 100 متر را تحت پوشش خود قرار دهند و ارتفاع نصب آن­ها بین 2.7 متر تا 25 متر است. ولتاژ کار آن­ها 24 ولت DC و جریان مصرفی درحالت ساکن حدود 50 میلی آمپر و در هنگام اعلام خطر 70 میلی آمپر است. هر چه فاصله­ی بین گیرنده و فرستنده افزایش یابد جریان مصرفی نیز افزایش می یابد.

 اصول شناخت این دتکتور (Beam) به­خاطر جبران ناتوانی دتکتورهای نقطه­ای می­باشد. این نوع دتکتور به صورت شعاعی (Projector) عمل کرده و به دو نوع تقسیم می­شود، در نوع اول فرستنده و گیرنده از هم جدا هستند و در نوع دوم فرستنده و گیرنده بر روی یک قاب سوار و از یک رفلکتور برگشت شعاع نوری استفاده شده است. نوع معمول و مورد استفاده، نوع دوم می­باشد.

تعاریف

Beam Range:

فاصله­ی خطی بین فرستنده، گیرنده و رفلکتور

Detector Coverage:

سطح قابل پوشش (حفاظتی) که به وسیله­ی دتکتور محافظت می­شود. در این سطح حساسیت دتکتور در حد قابل قبول می­باشد.

Reflector:

(آینه) تجهیزی که سیگنال نور را برگشت داده تا به گیرنده برسد.

Sensitivity:

قابلیت تشخیص دود در مکان­های مختلف سطح حفاظتی. این حساسیت بیشتر بسته به غلظت، حجم و بزرگی ذرات دود می­باشد.

Stratification

(لایه بندی) لایه­های دود که بستگی به درجه­ی حرارت حریق دارد. حریق­های داغ لایه­های بزرگ و حریق­های گرم لایه­های کوچک­تر دارند.

Transparence (Filters)

 حساسیت یک دتکتور نسبت به دود که از داخل یک جعبه­ی شیشه­ای یا پلاستیکی شفاف سنجیده می­شود.

این مورد بخشی از استاندارد تست می­باشد و جهت بررسی کاربرد این دتکتور در وضعیت جوی نامساعد و یا وجود موانع شفاف مثل شیشه در مقابل آن به کار می­رود.

عملکرد

دتکتور شامل یک گیرنده و فرستنده و یک رفلکتور می­باشد. فرستنده­ طیف نوری در ردیف طیف مادون قرمز را به صورت متقارن به سمت رفلکتور می­فرستد. در رفلکتور نور رفلکت (منعکس) می­شود و در گیرنده این نور گرفته شده، درصد انتشار و درصد جذب نور مقایسه و وضعیت محیط بررسی می­گردد. در شروع کار دتکتور اولین مقدار جذب شده پس از تنظیم آینه و دتکتور را به عنوان مبنا قرار می­دهد. در صورتی­که در مراحل بعدی درصد نور جذب شده کمتر باشد (طبق تنظیم مثلا کمتر از 60%) این مرحله به عنوان وجود مانع تلقی شده و موجب ارسال آلارم می­گردد.

تنظیمات : در تنظیمات نور ساتع شده از  فرستنده 100% در نظر گرفته شده و درصد نور گرفته شده توسط گیرنده (مثلا 60%) که به عنوان مبنا یا Threshold است، مبنای کار قرار می­گیرد. 40% نور تلف شده به علت عدم تقارن در فرستنده، درصد کم گرد و خاک محیط، عدم انعکاس کامل توسط منعکس کننده و درصد کمی انعکاس توسط گیرنده و هم­چنین تغییر ماهیت نور در این فاصله به واسطه­ی عوامل محیطی می­باشد. قابل توجه است که امکان دارد تمامی طیف نوری فرستنده یکدست نبوده و در یک طول موج مشخصی نباشد. بنابراین امکان تغییر حالت یا عدم تبدیل آن به ولتاژ – جریان در گیرنده وجود دارد. این مسئله در فاصله­های بالاتر بهتر مشخص می­شود. با توجه به این­که در این نوع دتکتور، فاصله­ی حرکتی طیف نور دو برابر فاصله­ی گیرنده و رفلکتور است ولی شعاع حفاظتی فقط از آینه تا فرستنده و گیرنده حساب می­شود.

در هنگام کار، وجود ذرات گاز، دود، اجسام صلب و مایعات باعث عدم رسیدن شعاع کافی نور به گیرنده شده و آلارم درآن ظاهر می­شود. به خاطر کم کردن امکان اشتباه، این حالت بایستی حدود 5 ثانیه به صورت دائمی در دتکتور وجود داشته باشد تا آلارم ظاهر شود. اگر درصد نور رسیده به گیرنده را 100%  در نظر بگیریم، می­توان حساسیت آن را بین 30% تا 90% تنظیم نمود. در بعضی از دتکتورها رنج حساسیت 30،50 و 70 می­باشد. در این نوع دتکتور، تغییرات کم نور از نظر شعاعی و حجمی و کیفیتی باعث ایجاد آلارم در گیرنده نمی­شود. در محاسبه­ی حساسیت، نسبت نور دریافت شده به نور سد شده مد نظر می­باشد.

استاندارد (BS 5445.Part 5)،(UL268) و (NFPA 72) اصول را در این دتکتور مشخص می­کند. این دتکتور مانند دتکتورهای نوری نقطه­ای نسبت به رنگ دود حساسیت داشته و دودهای سیاه رنگ(جاذب شعاع نوری) را سریع­تر کشف می­کند.

تنظیم ضریب بهره Automatic Gain Control) AGN)

 بعضی از عوامل محیطی مانند رطوبت و گرد و غبار ایجاد اشکال تدریجی در این نوع دتکتور می­کند. مثلا وجود گرد و غبار دائمی در محیط یا نشست آن بر روی آینه یا دتکتور و در حالت عادی بعد از مدتی آلارم­های رندم به وجود می­آورد. تعبیه­ی سیستم AGN در دتکتور باعث تغییر ضریب بهره یا حساسیت به مقدار کم می­شود.

در این سیستم که از یک ریز پردازنده­ی الکترونیکی (میکروپروسسور) با نرم افزار خاص استفاده شده، اثر گرد و غبار و رطوبت بر روی دتکتور جبران می­شود، یعنی درصد ضایعات اندازه­گیری و به صورت نرم افزاری جبران می­گردد. این درصد محدود و مطابق با Threshold می­باشد، بنابراین به مرور AGC کاهش بهره­ی دتکتور را جبران می­نماید. این مسئله تا آن­جا ادامه می­یابد که دتکتور یا آینه نیاز به تمیز کاری یا تعویض پیدا کند.

تجهیزات جانبی Accessories

وجود یک تجهیز جانبی می­تواند جهت آدرس­دهی برای دتکتور Beam این دتکتور Conventional را به یک دتکتور آدرس­پذیر (Addressable) تبدیل کند. هم­چنین می­توان آن را به یک سیستم فرمان از راه دور تبدیل نمود. علاوه بر آن وجود کیت پروسسور می­تواند برد و سطح حفاظت دتکتور را افزایش دهد، به طوری­که یک دتکتور می­تواند سطحی به اندازه­ی یک میدان فوتبال فوتبال را حفاظت کند. در این حالت فاصله­ی خطی 70 تا 100 متر جزء شعاع حفاظتی می­شود.

Self test، آژیر، کنترل از راه دور(Remote Control) و تنظیم حساسیت از راه دور جزء مزیت­های سیستم می­باشد. همانند دتکتورهای سقفی این نوع دتکتور نامناسب جهت محیط­های خارجی (Outdoor) است. رطوربت، یخ­زدگی و باران از عوامل محیطی هستند که باعث عدم کارائی دتکتور Beam می­شوند. وجود یخ در روی دتکتور، آینه و فاصله­ی بین آن، کارائی دتکتور را کم و این تجهیز را ناکارامد می­نماید.

یکی از پرکاربردترین و در دسترس ترین وسایل خاموش کننده آتش کپسول آتش نشانی است. کپسول های خاموش کننده براساس استاندارد به انواع زیر تقسیم می شوند.

کپسولهای حاوی آب تحت فشار
کپسول های پودر و گاز
کپسول گاز CO2 (دی اکسید کربن)
کپسول هالوژن

 

در تمام محیط کاری برحسب نوع شغل باید از کپسول های اطفاء حریق متفاوتی استفاده شود.

انواع مواد قابل اشتعال:

بطور کلی انواع مواد سوختنی و قابل اشتعال که در زندگی روزمره با آنها مواجه هستيد عبارتنداز:

1- مواد سوختنی جامد ( مانند چوب، پارچه،لاستيک و … )

2- مواد سوختنی مايع ( مانند فراورده های نفتی، الکلها و …)

3- مواد سوختنی گازی ( مانند انواع گازهای قابل اشتعال مثل بوتان، متان، استلين و …)

روشهای خاموش کردن آتش

بر اساس نوع مواد قابل اشتعال و عوامل ديگر، راههای خاموش کردن آتش ها متفاوت است اما بطور کلی 3 روش زير در خاموش کردن و مهار آتش استفاده می شود:

1- سرد کردن ( قطع ضلع حرارت ) :توسط عواملی مانند آب و گاز کربنیک ( CO2 )

2- خفه کردن ( قطع ضلع هوا ) :توسط عواملی مانند خاک ، ماسه ، پتوی نمدار، خاموش کننده های پودری

3- سد كردن :گرفتن سوخت از طریق مختلف از جمله قطع جريان گاز، قطع جريان سوخت ، دور کردن مواد قابل اشتعال

تجهيزات خاموش كننده

الف – متحرک: مثل شن ،سطل آب، پتوی خيس, خاموش كننده هاي دستي با حداكثر ظرفيت 14 كيلويي, خاموش كننده هاي چرخدار تا ظرفيت 90 كيلوگرم

ب- ثایت: جعبه اطفاء حريق (Fire Box )، اسپرينكلرها (افشانه ها)

خاموش كننده های دستی قابل حمل:

تعريف خاموش كننده:

خاموش كننده ها براي استفاده در شرايط اضطراري با اين هدف كه بتوانند در مراحل اوليه شروع آتش سوزي از گسترش آن جلوگيري و آتش را خاموش نمايد ساخته شده اند.

1)كپسول آب و گاز (آب تحت فشار)

2) کپسول پودر و گاز

3) کپسول CO2

4) كپسولهای كف

5)كپسولهای هالوژن

كپسول آب وگاز: اين نوع خاموش كننده شامل يك كپسول محتوي آب مي باشد كه عامل خارج كننده آن كه گاز نيتروژن است با فشار به درون كپسول تزريق مي شود . در آتش سوزي جامدات اين خاموش كننده بهترين نوع مي باشد.

کپسول پودرشيميايی: اين خاموش كننده ها به دو نوع پودر و هوا و پودر و گاز تقسيم مي شوند ( پودرها شامل تركيبي از كربنات پتاسيم يا استات پتاسيم در آب ويا مخلوطي از كلرور سديم و پتاسيم و باريم ميباشد ) كه در انواع و وزنهاي مختلف موجود مي باشد . نوع پودر و هواي اين خاموش كننده شامل يك كپسول پودر شيميايي مي شود كه عامل خارج كننده آن گاز نيتروژن بوده كه با فشار به درون كپسول پودر تزريق مي شود . فشار سنج كوچك موجود بر روي اين خاموش كننده را مي توان نشانه اين نوع خاموش كننده ناميد .

نوع پودر و گاز اين خاموش كننده نيز شامل يك كپسول حاوي پودر شيميايي مي باشد كه عامل خارج كننده آن كه گاز نيتروژن مي باشد بر خلاف كپسول هاي پودر و هوا كه به درون كپسول تزريق مي شد درون يك ظرف كوچك به نام كارتريج به صورت فشرده موجود مي باشد كه با فشار دادن دستگيره آن كارتريج سوراخ شده و گاز درون آن خارج مي شود .علت استفاده از گاز نيتروژن در خاموش كننده ها مايع نشدن اين گاز در فشار بالا مي باشد كه مانع از كلوخه شدن پودر درون كپسول مي شود . كاربرد اينخاموش كننده در آتشهاي كلاسB و C مي باشد.

 

 کپسول CO2: اين نوع خاموش كننده محتوي گاز دي اكسيد كربن بوده كه به صورت مايع درون كپسول قرار دارد و در هنگام خروج از كپسول به علت افت فشار ناگهاني آن سرماي فوق العاده اي پيدا مي كند كه با سرد كردن جسم در حال سوختن آتش را اطفاي مي كند. مشخصه اصلي اين نوع خاموش كننده ها نازل شيپوري آن مي باشد .از اين خاموش كننده در آتش سوزي ادوات برقي و همچنين مايعات قابل اشتعال استفاده مي شود.

كپسولهاي هالوژن: مواد هالوژنه خاموش كننده هايي هستند كه مكا نيسم خاموش كردن آن شبا هت زيادي به گاز CO2 دارد ( پايه آنها متان يا اتان است كه به جاي هيدروژن آنها يك يا چند ماده هالوژنه جايگزين ميشود مانند CF3Br )، بدين معني كه بعلت سنگين تر بودن از هوا به سرعت روي حريق را پوشا نده و جا نشين هوا مي شود و ماده سوزان را از اكسيژن محيط محروم مي سازد . اين مواد وقتي از خاموش كننده خارج و در محيط ريخته مي شود به سرعت تبديل به بخار و تبخير مي شود.

خاموش كننده فوم (كف): اين نوع خاموش كننده ها محتوي محلولي از آب و كف ميباشد(كف ها دو نوع است: كف شيميايي كه شامل سولفات آلومينيم و بيكربنات سديم و كف مكانيكي كه شامل تركيبات صابوني ميياشند) كه در هنگام خروج از كپسول به صورت كف بر سطح ماده سوختني ريخته مي شود .كاربرد اين خاموش كننده نسبت به ساير خاموش كننده ها كمتر مي باشد اما بهترين خاموش كننده جهت اطفاي مايعات قابل سوختن مي باشد.

شناسایی نوع خاموش کننده از طرف رنگ بدنه سیلندر

خاموش کننده محتوی آب به رنگ قرمز می باشد
خاموش کننده محتوی کف به رنگ زرد یا لیموئی می باشد
خاموش کننده محتوی پودر به رنگ آبی می باشد
خاموش کننده محتوی گاز co2 به رنگ مشکی می باشد
خاموش کننده محتوی هالوژنه به رنگ سبز می باشد
– لازم به ذکر است در حال حاضر اکثر تولید کنندگان از رنگ قرمز برای تمامی خاموش کننده ها استفاده می کنند.

زمان تخليه خاموش كننده‌ها

برای انتخاب یک کپسول مناسب باید به نکات متعددی توجه کرد:

موادی که در محیط باعث بروز آتش سوزی شده اند.
شدت آتش سوزی و سرعت انتشار آتش.
تناسب کپسول ها برای شرایط موجود.
کاربرد آسان.
در دسترس بودن افراد آشنا به کار کپسول.
شرایط محیطی از جمله دما،باد،جریان هوا،وجود بخارات خطرناک و…….
مسایل مربوط به سلامتی و ایمنی کاربر.
لزوم نگهداری و حفاظت از کپسول.
چگونه با یک کپسول آتش نشانی کار کنیم؟

در ابتدا آتش سوزی را تشخیص دهید تا بتوانید با استفاده از برچسب روی کپسول ها،کپسول مناسب را برای خاموش نمودن آتش انتخاب کنید. بعد از انتقال کپسول به محل آتش سوزی، عملیات زیر را به ترتیب انجام دهید:

میله ضامن را بکشید.
سر شیلنگ کپسول را به سمت آتش قرار دهید.
دستگیره را فشار دهید.
شیلنگ کپسول را به سمت مرکز آتش قرار دهید
ابتدا سیلندر را بصورت آماده در دست گرفته وسپس پشت به باد و رو به موضع حریق قرار می گیریم واطفاءرا از لبه آتش شروع وبا حرکت به سمت جلو وحرکت سریع نازل به طرفین ادامه می دهیم (بصورت جاروکش) جریان تخلیه نباید در فاصله خیلی نزدیک به مواد قابل اشتعال انجام شود زیرا در اثر سرعت وفشار زیاد در هنگام خروج ماده اطفائی امکان پخش سوخت به اطراف وتوسعه حریق وجود دارد بنابر این فاصله باید به نوع حریق ووسعت ونوع خاموش کننده آن معین گردد.

آزمایش و نظارت بر کپسول ها :

کپسول های آتش نشانی باید در هنگام نصب و بعد از آن ، هر 30 روز یکبار مورد بازرسی قرار گیرند . جهت بازرسی باید به نکات زیر توجه نمود :

وجود دستورات کاربردی بر روی پلاک حاوی نام کپسول به طور خوانا و به شکلی که پلاک به سمت خارج قرار گیرد.
مهرو موم ایمنی و کلیه نشانگرهای مربوط ، سالم و دست نخورده باشد . پر بودن کپسول که با وزن نمودن کپسول مشخص می شود.
عدم وجود صدمات فیزیکی مانند خوردگی ، نشتی و یا گرفتگی نازل درجه فشار و نشانگر آن ، باید محدوده فشار قابل کاربرد را نشان دهد .
برچسب سامانه شناسایی مواد خطر ناک باید در محل نصب شده باشد.
نکات ایمنی کپسول های آتش نشانی:

ارتفاع نصب کپسول (با وزنی کمتر از 18/14 کیلوگرم) از دستگیره کپسول تا سطح زمین معمولا 150 سانتیمتر است. (طبق استاندارد NFPA 10)
کپسول در مناطق قابل دید نصب شده و در دسترس باشد.
کپسول ها (بدنه, شیلنگ, دستگیره, درجه) به طور مرتب هر ماه بازدید شوند.
تمام کپسول ها باید دارای کارت شارژ باشند و تاریخ شارژ مجدد آنها مخشص باشد.
گپسول ها ار از ضربه دیدن و نور مستقیم آفتاب حفظ کنید.
برای هر نوع اتش, از کپسول مناسب ان استفاده کنید.
نحوه استفاده از کپسول را به تمامی افراد آموزش دهید.
کپسول های اتش نشانی را سالیانه برای تست هیدرواستاتیک به مراکز مجاز بفرستید.
برای خاموش کردن آتش های ناشی از برق, از کپسول های حاوی آب استفاده نکنید.
در فضاهای بسته و داخل اطاق ها از کپسول هالوژنه استفاده نکنید.
تعداد و انواع کپسول ها بستگی به بار اشتعال, نوع مواد سوختنی و ساختمان مربوطه دارد.
تمام افراد باید دوره های آموزش مقدماتی با کپسول های آتش نشانی را طی کنند.
راهنمای استفاده از کپسول آتشنشانی را در کنار کپسول یا روی آن نصب کنید.
هرگز تمام کپسول ها را در یک زمان برای شارژ نفرستید شاید در همان لحظه آتشی روی دهد. کپسول ها را طبق برنامه ی زمان بندی برای شارژ بفرستید و همیشه تعدادی کپسول ذخیره ی اماده به کار داشته باشید.
پس از استفاده از کپسول های آتش نشانی, آن ر با علامت مشخصی جدا کنید.

 

 

 

 

در نواحی ای که امکان سیم کشی وجود نداشته باشد از سیستم های اعلام حریق بی سیم استفاده می شود. از دلایل استفاده از تجهیزات بی سیم می توان مشکلات فنی ناشی از عبور کابل، فاکتور زیبایی و … را نام برد. 

—————————————-

دتکتورهای دودی بدون سیم مانند یک فرستنده با امواج رادیویی (RF) و یا حتی امواج خیلی بلند (VHF) عمل نموده و به هنگام فعال شدن، سیگنال کد شده­ای را برای مرکز اعلام حریق که عمل­کردی هم­چون گیرنده را دارد ارسال می­کنند. سیگنال­های اختصاصی می­توانند تا 256 کانال مختلف را در بر گیرند.

انرژی الکتریکی این­گونه دتکتورها به وسیله­ی باطری تامین می­شود و در صورت افت ولتاژ، سیگنال جداگانه­ای موجب به صدا در آمدن زنگی در داخل گیرنده می­شود.دتکتورهای بدون سیم اغلب از نوع دودی فتوالکتریک مورد استفاده قرار می­گیرند. اما انواع دودی یونیزاسیون آن نیز برای استفاده در اماکن وجود دارد.

برخی دتکتورهای بی سیم دارای زنگ هشدار در ساختار داخلی خود هستند که به کمک باتری به صورت منحصر به فرد و خودکفا عمل می­کنند. در واقع این نوع دتکتورها به صورت محلی مورد استفاده قرار می­گیرند و نیازی به سیستم مرکزی ندارند. دامنه­ی استفاده از چنین دتکتوری بسیار محدود و مناسب اماکن بسیار کوچک با کاربری محدود است.

 

 

 

 

روش هاي عمومي اطفاء حريق : 

اصولا اگر بتوان يكي از اضلاع هرم حريق ( حرارت ، اكسيژن ، مواد سوختني يا واكنش هاي زنجيره اي) را كنترل و محدود نموده يا قطع كرد ، حريق مهار مي شود .

روشهاي عمومي بر اساس ماهيت حريق به اشكال زير مي باشد :

الف- سرد كردن 
ب- خفه كردن 
ج- سد كردن يا حذف ماده سوختني 
د- كنترل واكنش هاي زنجيره اي 
سرد كردن يك روش قديمي و متداول و موثر براي كنترل حريق ، سرد كردن است . اين عمل عمدتا با آب انجام مي گيرد . يكي ازخواص گاز دي اكسيد كربن نيز سرد كردن آتش مي باشد . ميزان و روش بكار گيري آب در اطفاء حريق اهميت دارد ، اين روش براي حريق هاي دسته مناسب A میباشد .

خفه كردن 

خفه كردن، پوشاندن روي آتش با موادي است كه رسيدن اكسيژن به محوطه آتش گردد. اين روش اگرچه در همه حريق ها موثر نيست ولي روش مطلوبي براي اكثر حريق ها مي باشد . مورد استثناء موادي است كه در حين سوختن اكسيژن توليد مي كنند ، مانند : نيترات و زنجيره هاي آلي اكسيژن دار مثل پراكسيد هاي آلي R-O-O-H يا R-COOR و R-NO ۳ همچنين موادي كه سرعت آتش گيري در آنها زياد است مانندديناميت ، سديم ، پتاسيم كه از اين قاعده مستثني هستند . موادي كه براي خفه كردن بكار مي روند بايستي سنگين تر از هوا بوده و يا حالت پوششي داشته باشند . خاك ، شن ، ماسه . پتوي خيس نيز اين كار را مي توانند انجام دهند . 
حذف مواد سوختنياين روش در ابتداي بروز حريق امكان پذير بوده و با قطع جريان ، جابجا كردن مواد ، جدا كردن منابعي كه تاكنون حريق به آنها نرسيده ، كشيدن ديوارهاي حائل و يا خاكريز و همچنين رقيق كردن ماده سوختني مايع را شامل مي گردد . 
كنترل واكنش هاي زنجيره ايبراي كنترل واكنش هاي زنجيره اي استفاده از برخي تركيبات هالن مانند CBrF ۳ ( ۱۳۰۱ ) ، CBrClF ۲ ( ۱۲۱۱ ) ، C ۲ F ۲ Br ۲ ( ۲۴۰۲ ) و جايگزينهاي آن و برخي تركيبات جامد مانند جوش شيرين (K ۲ CO ۳ ) موثر مي باشد . اين عمل براي كنترل حريق مشكل تر و گرانتر از ساير روشهاست ولي مي تواند بصورت مكمل براي مواد پر ارزش بكار رود . 
مواد خاموش كننده آتش موادي كه بعنوان خاموش كننده آتش به كار مي روند در ۴ دسته قرار مي گيرند . بدليل لزوم سرعت عمل و افزايش پوشش خاموش كننده ها ، مي توان از دو يا چند عنصر خاموش كننده بطور همزمان استفاده نمود . طبعا هر كدام از مواد ياد شده در اطفاء انواع حريقها داراي مزايا و معايبي مي باشند . اين گروه شامل گروههاي زير است : 
الف – مواد سرد كننده (آب ، CO ۲ )
ب_ مواد خفه كننده (كف – CO ۲ – خاك – ماسه )
ج – مواد رقيق كننده هوا ( N ۲ – CO ۲ )
د- مواد محدود كننده واكنش هاي زنجيره اي شيميايي ( هالن و پودر هاي مخصوص ) 
آباستفاده از آب براي كنترل حريق يكي از ساده ترين و در عين حال موثر ترين روشي است كه تمام افراد با آن آشنا مي باشند. همان اندازه كه استفاده از آب مي تواند در خاموش كردن آتش مفيد با شد به همان اندازه هم مي تواند در استفاده نابجا ايجاد مخاطره و گسترش حريق يا خسارات نمايد . 

مزاياي آب 

۱ – فراوان و ارزان است ، خصوصا كه براي اين منظور تصفيه كامل آن لازم نيست .
۲ – ويسكوزيته پايين و قابليت انتقال آسان داشته و در مجاري فلزي ، لاستيكي و برزنتي براحتي جاري مي شود . 
۳ – داراي ظرفيت گرمايي ويژه بالايي بوده كه آن را بصورت يك سرد كننده مطلوب مطرح مي كند . ظرفيت گرمايي آب ۵ برابر آلومينيوم و ۱۰ برابر روي و مس مي باشد . مهمتر از آن اينكه گرماي نهان تبخير آب بسيار بالا بوده و گرماي زيادي هنگام تبخير جذب مي كند .
۴ – غير قابل تجزيه بر اثر حرارت است ، حتي در دماي بالا نيز تجزيه نمي شود . بطوري كه در ۲۰۰۰ درجه سانتيگراد تنها يك دهم مولكولهايش تجزيه مي شوند .
۵ – توان سرد كنندگي بالايي دارد بطوري كه در حجم مساوي ، ۵/۶ برابر سرد كننده تر از CO ۲ است . هر ليتر آب مي تواند هنگام تبخير حدود ۵۵۰ كيلو كالري گرما جذب نمايد و هر متر مكعب آب نيز براي افزايش دمايي به اندازه ۱۰ درجه گرمايي حدود ۱۰۰۰۰ كيلو كالري گرما جذب مي كند .

معايب آب 

1- سنگين وزن است لذا حمل ونقل آن در اطفاء متحرك مشكل است .
2- هادي الكتريسيته است ، در محل هايي كه جريان برق وجود دارد ، خطر برق گرفتگي را افزايش مي دهد . 
3- آ ب داراي خطر تخريب است ، زماني كه آب تحت فشار پاشيده شود قدرت تخريب باليي دارد كه گاهي كمتر از خود حريق نيست .
۴ – هنگام اطفاء حريق مواد و محصولات در اثر تركيب با آب دچار خسارت مي گردند . مانند داروها ، اثاثيه ، كارتنهاي بسته بندي ، رنگها و محصولات توليدي .
۵ – به خاطر افزايش حجم آب هنگام تبخير در هنگام پاشيدن به روي مايعات قابل اشتعال مثل نفت يا روغن باعث پرتاب شدن مايعات ، انفجار و پاشش آن شده و گسترش حريق را باعث مي شود .
6- بدليل كشش سطحي آب نفوذ آن به داخل تل مواد ( تل ذغال سنگ ، خاك اره و مانند آن ) محدود است . كف آتش نشاني كف بصورت محلول تهيه مي گردد . كف در هنگام پاشيده شدن توسط سر لوله كف ساز با هوا و آب مخلوط شده و حباب سازي مي گردد . كف در هنگام استفاده ، با گسترش فراواني كه دارد مي تواند روي حريق را پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن و صعود گازهاي ناشي از حريق مي گردد . 
نكته مهم دراستفاده از كف ، توسعه خوب آن و پخش شدن روي سطح ماده احتراقي مخصوصا مايعات قابل اشتعال بدليل سبكي آن مي باشد . 

پودر هاي خاموش كننده 

استفاده از برخي از مواد شيميايي كه معمولا داراي بنيان كربنات ، سولفات يا فسفات مي باشند يكي از راه هاي متداول و ساده براي خاموش كردن آتش از طريق خفه كردن آن است . اين تركيبات براحتي براياطفاء انواع حريق C ، B ، A بكار مي روند . به همين دليل در استفاده هاي عمومي معمولا اين تركيب خاموش كننده توصيه مي شود . به اين تركيبات پودر شيميايي گفته مي شود . پودر شيميايي اگر چه براي حريق دسته A كاربرد دارد ولي بدلايل اقتصادي توصيه نمي گردد مگر اينكه مواد در حال اشتعال پر بها باشند يا استفاده از آب ماهيت آنها را تغيير دهد .پودر شيميايي روي حريق پاشيده شده و باعث پوشاندن آتش و جلو گيري از رسيدن اكسيژن مي گردد . 
پودر ها در حرارت بالاي ۶۰ درجه سانتيگراد پايداري خوبي ندارند و امكان چسبندگي آنها در كپسول زياد مي گردد . قطر دانه هاي پودر بسته به نوع مواد و شركت سازنده حدود ۷۵-۱۰ ميكرون مي باشد . هرچه قطر ذرات ريزتر باشد پودر موثرتر است .پودر شيميايي تحت فشار ازت يا CO ۲ در سطح قاعده حريق به صورت جارويي پاشيده شده و در صورتي كه افراد آموزش كافي ديده باشد براحتي آتش را خاموش مي نمايند . پودر خشك اين پودر براي خاموش كردن حريق فلزات قابل اشتعال مثل سديم ، پتاسيم ، منيزيم و مانند آن بكار مي رود . 
گاز CO ۲ دي اكسيد كربن گازي است غير قابل احتراق ، بي بو ، غير سمي و سنگين تر از هوا كه داراي چگالي ۵/۱ بوده و هادي الكتريسيته نيست . مكانيسم عمل آن هنگام حريق به سه صورت است : اول خفه كردن آتش با تشكيل يك لايه سنگين مقاوم در مقابل عبور هوا ، دوم رقيق كردن اكسيژن هوادر اطراف محوطه حريق و سوم سرد كردن آتش .
يکي از خصوصيات مهم گاز CO ۲ اين است كه باعث خسارت به مواد موجود در محيط حريق نمي شود لذا در مواردي كه مواد با ارزش دچار حريق مي شوند مناسب تر از اب است CO ۲ براي حريق هاي الكتريكي و الكترنيكي بسيار مناسب است زيرا بدليل عدم هدايت برق و عدم وجود مواد باقيمانده باعث اتصال يا خرابي در حساس نمي گردد . 
تركيبات هالوژنه ( هالن ) مواد هالوژنه از مشتقات ۴ CH يا C ۲ H ۶ مي باشند كه بجاي يك يا چند عنصر هالوژنه (شامل I ، Br ، Cl ، F) جايگزين شده است . 
هالن در هنگام اطفاء بدون بجاي گذاشتن اثرات تخريبي و باقيمانده بر روي مواد و دستگاه ها مي تواند بطور بسيار موثري ايفاي نقش نمايد . مكانيسم اثر هالن تا حدودي مشابه CO ۲ بوده و چون سنگين تر از هوا هستند مي توانند بسرعت روي حريق را پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن گردند . بعلاوه پاشش اين مواد بر روي حريق مي تواند باعث رقيق شدن اكسيژن هوا در اطراف حريق شده و آن را مهار نمايد . اين مواد با نسبت افزايش حجم حدود برابر هنگام تغيير فاز از حالت مايع به بخار بيش از برابر افزايش حجم بيشتري نسبت به دي اكسيد كربن دارند . به همين دليل در وزن مساوي قدرت خاموش كنندگي آنها ۳-۲ برابر CO ۲ مي باشد . هالن مي تواند در هنگام مجاورت با آتش از سرعت واكنش هاي زنجيره اي بكاهد و بصورت موثر تري آتش را مهار نمايد به همين دليل در شرايط يكسان براي خاموش كردن آتش ميزان مورد نياز هالن كمتر از يك چهارم ميزان CO ۲ مورد نياز براي اطفاء است .خاموش كننده هالن براي محدوده هاي كوچك ولي مهم تجهيزات يا مواد قابل اشتعال مانند ماشينهاي الكترونيكي و الكتريكي ، حريق هاي مواد جامد پر ارزش ، سايتهاي ديسپاچينگ ، مراكز مخابراتي و مانند آن كاربرد دارد.

چنان­چه دتکتورها را سلول عصبی و سیم­ها و کابل­ها را رشته­های عصبی بنامیم، می­توانیم تابلوی کنترل مرکزی را مغز سیستم اعلام حریق محسوب داریم. تابلوی کنترل مرکزی ضمن پایش کلیه­ی ورودی­­ها، کلیه­ی سیستم­های خروجی را نیز کنترل می­کند و در عین حال توان الکتریکی کلیه­ی بخش­ها از طریق همین تابلو تامین می­شود.

منبع تغذیه­ی اصلی تابلوهای کنترل از نوع AC و منبع تغذیه­ی ثانویه­ی آن­ها از نوع DC است. انواع دتکتورها و شستی­های اعلام حریق، تجهیزات ورودی تابلوی کنترل محسوب می­شوند. اطلاعات مربوط به وضعیت اماکن مختلف از طریق این­گونه تجهیزات جهت پردازش و فعال نمودن تجهیزات خروجی در اختیار تابلوی کنترل مرکزی قرار می­گیرد.

آژیرها، چراغ­های شنیداری و انواع تجهیزات عمل­کننده­ی دیگر مانند رله­های فراخوان آسانسور، بازکن درهای اضطراری و دمپرهای حریق از جمله تجهیزات خروجی محسوب می­شوند.

انتخاب تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق تابعی است از اندازه­ی ساختمان، کاربری، تعداد مناطق و تجهیزات مورد نیاز ورودی و خروجی اعلام حریق. بر ا ین اساس و بر پایه­ی نوع سیستم طراحی شده می­توان از انواع تابلوهای کنترل مرکزی متعارف، آدرس­پذیر و یا هوشمند استفاده کرد.

تابلوهای مرکزی باید در نقاطی از ساختمان نصب شوند که احتمال وقوع حریق در آن­ها کم­تر است و در عین حال رفت و آمد پرسنل نگهداری­ کننده­ی ساختمان در آن­جا بیشتر است. به گونه­ای که کارکنان حاظر در محل به محض عمل نمودن دتکتورها و روشن شدن چراغ­های مربوطه به منطقه­ای که در آن حریق روی داده است از وضعیت خطرناک مطلع شوند و بتوانند اقدامات لازم را به سرعت و با دقت انجام دهند.  بدین معنی که  باید در محلی نصب شود که به راحتی قابل مشاهده باشد. معمولا در ورودی­ها و محل­هایی که ماموران آتش­نشانی داخل می­شوند نصب می­گردد.  

محل نصب مرکز اعلام حریق باید کاملا روشن باشد، بنابراین لازم است مکانی که در آن تابلوی کنترل مرکزی نصب شده است مجهز به سیستم روشنایی اضطراری باشد. ضروری است که پلان­های ساختمان در محل نصب مرکز  اعلام حریق بایگانی و نگهداری شوند، تا نیروهای امداد که خارج از ساختمان در محل حاظر می­شوند با دسترسی به نقشه­های ساختمان بتوانند عملیات امداد را بهتر و سریع­تر راهبری کنند. برای انتخاب تابلوی کنترل مرکزی باید 20 درصد اضافه ظرفیت برای توسعه­ی آتی مدارها و حلقه­های تشخیص در نظر گرفت.

این پانل­ها به دو نوع آنالوگ و میکروپرسسوری تقسیم می­شوند. پانل­های کنترل باید قادر به تشخیص و اعلام خطای اتصال کوتاه یا قطعی مدار باشند. و هم­چنین در مواقع قطعی برق به طور اتوماتیک برق اضطراری را توسط باطری ­های به مدار اعمال کند.پانل ­ها معمولا دارای امکاناتی نیز برای تست قسمت­های مختلف مدار نیز می باشند. از نظر ظرفیت پانل­ها را با زون تقسیم بندی می­کنند که معمولا به صورت 2، 4، 8، 16، 24 و 32 زون ارائه می شوند. در بعضی از پانل­ها می­توان با اضافه کردن کارت­های الکترونیکی (EXTENTION CARD) تعداد زون ­ها را افزایش داد. خود مرکز کنترل باید توسط یک دتکتور دودی حفاظت شود. ارتفاع نصب آن حدود 1.8 الی 2 متر است و باید محل نصب آن­ را از نظر دستکاری افراد غیر مجاز و یا احتمال خرابکاری مورد توجه قرار داد. تعداد دتکتورهای قابل اتصال به هر زون توسط کارخانه­ی سازنده تعیین می­شود.

در سیستم اعلام حریق نحوه­ی ارتباط دتکتورها با پانل مرکزی به این صورت است که در مواقع بروز حریق، تحریک دتکتور یا فشار دادن شستی اعلام حریق باعث ایجاد یک اتصال کوتاه نسبی در مدار می­شود و جریان مدار افزایش می­یابد.(نه به حدی که به عنوان اتصال کوتاه کامل شناخته شود و باعث اعلام خطا شود.) در نتیجه مرکز کنترل اعلام حریق می­نماید. مرکز کنترل از طریق مدار الکترونیکی بعد از تشخیص حریق رله­های مربوطه را وصل کرده و آژیرها و چراغ­های اعلام خطر را به کار می­اندازد.

تابلوهای کنترل مرکزی بسته به نوع سیستم، قطع نظر از دریافت سیگنال­های ورودی و صدور فرامین خروجی برای تجهیزات خروجی ممکن است توانایی پشتیبانی عملیات دیگری را نیز داشته باشد.

صحت عمل­کرد سیستم، تغییر آدرس­ها، امکانات برنامه­ریزی و دلخواه سازی تنظیم زمان، راه اندازی مجدد دتکتورها، ساکت نمودن آژیرها و خاموش نمودن تجهیزات هشدار دیداری، ذخیره­ی اطلاعات و رویدادها، نمایش وضعیت، برقراری ارتباط تلفنی با مراکزی مسئول، چاپ گزارش­ها و کنترل کلیه­ی رله­ها از جمله عملیاتی است که تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق قادر به انجام آن­ها هستند.

بر همین اساس تابلوهای کنترل مرکزی ممکن است شامل همه و یا تعدادی از کلیدها و دیودهای نمایشگر زیر باشند. البته تابلوهای کنترل مرکزی هوشمند یا آدرس­پذیر جدا از چراغ­های راهنما دارای صفحه­ی نمایش­گر مخصوص هستند و امکان اتصال به رایانه و ثبت اتفاقات از طریق آن را نیز دارند و در عین حال می­توانند با تجهیزاتی هم­چون مدم یا کارت شبکه از راه دور نیز کنترل شوند.

برخی از کلیدهای عمل­کننده و دیودهای راهنما عبارتند از :

کلید تمرین: کلیدی برای قطع ارتباط بین تابلوی کنترل مرکزی با مدارهای تکرار کننده و ستاد آتش­نشانی برای انجام عملیات آزمایش و اطمینان از صحت عمل­کرد مدار.

کلید راه اندازی مجدد: برای باز گرداندن سیستم به حالت عادی.

کلید سکوت: برای قطع صدای هشدار دهنده­های صوتی

کلید ورود اطلاعات: کلیدها و دکمه­های روی تابلوی کنترل مرکزی برای وارد نمودن کلمه­ی عبور و یا تنظیم شرایط

دگمه­های جهت­دار یا کلیدهای پیکان: کلیدهای پیکان با جهات چهارگانه­ی پایین، بالا، راست و چپ برای دستیابی به اطلاعات و دسترسی به فهرست تنظیم شده است.

دگمه­ی فرمان: کلید با دگمه­ای برای انجام تغییرات در فهرست­­های مختلف مطابق نیاز کابر نشان­گرهای دیداری تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق از نوع دیودی به رنگ­های مختلف هستند. البته در بسیاری از مراکز اعلام حریق پیشرفته به غیر نشان­گرهای دیودی، اتفاقات بر روی صحنه­ی نمایش درج می­گردد. دیودهای مورد استفاده در تابلوهای کنترل به منظور اعلام موارد زیر مورد استفاده قرار می­گیرند:

   –   هشدار حریق (معمولا به رنگ قرمز)

–       پیش هشدار حریق (معمولا به رنگ کهربایی)

–       بروز عیب در داخل تابلوی کنترل مرکزی (معمولا به رنگ کهربایی)

–       بروز عیوب خارجی (معمولا به رنگ کهربایی)

–       بروز عیب در ریزپردازنده (معمولا به رنگ کهربایی)

–       برقراری جریان درست تغذیه­ی الکتریکی (معمولا به رنگ کهربایی)

–       عیب در سیستم (معمولا به رنگ کهربایی)

–       عیب در سیستم هشدار و بروز نقص در مدار اعلام­کننده­های صوتی (معمولا به رنگ کهربایی)

–       عیب در حلقه (معمولا به رنگ کهربایی)

–       عیب زمین، اتصال مدار به زمین (معمولا به رنگ کهربایی)

–       برقراری ارتباط، دیود با حالت چشمک زن برای وقتی که ارتباط سیستم با تابلوی کنترل مرکزی برقرار است.(معمولا به رنگ کهربایی)

–       دیود مناطق به تعداد مناطق حریق که به هنگام حریق در آن منطقه روشن می­شوند (معمولا به رنگ قرمز) این دیودها نشان دهنده­ی هشدار هستند.

–       دیود نوری شرایط عادی (معمولا به رنگ سبز)

–       دیود نوری شرایط عیب، دیود برای نشان دادن عیب کلی در سیستم که معمولا به رنگ کهربایی یا زرد انتخاب می­شود. در بسیاری از تابلوهای کنترل مرکزی به همراه روشن شدن این دیود، یک بیزر داخلی نیز به صدا در می­آید.

–       دیود کم ظرفیت بودن باطری، روشن شدن این دیود نشان­گر آن است که باطری سیستم رو به اتمام بوده و نیازمند شارژ مجدد است.

–       دیود تنظیم اشتباه و راه اندازی مجدد، در صورت تنظیم اشتباه ریزپردازنده این نشان­گر روشن شده و در عین حال سیستم برای رفع خطا و رجعت به وضعیت پیش­گزیده مجددا راه­اندازی می­شود. روشن شدن این دیود نشان­گر توان اندک منبع تغذیه نیز می­باشد.

–       دیود نوری جریان متناوب، روشن بودن این دیود نشان­گر برقراری جریان AC به تابلوی کنترل مرکزی است. خاموش شدن آن و روشن شدن دیود نوری جریان مستقیم، نشانه­ی استفاده­ی تابلو از منبع تغذیه­ی پشتیبان است.

دیود نوری در حال کار، مانند دیود نوری شرایط عادی است و روشن بودن آن نشان­گر در مدار قرار داشتن تابلوی کنترل مرکزی و مجهز بودن فضاهای تحت پوشش به سیستم حفاظت و اعلام حریق است.

 

 

 

 

پروتکل ها زبان مشترک تجهیزات الکترونیکی می باشند. پروتکل ها در دو دسته ی پروتکل های باز و پروتکل های بسته طبقه بندی می شوند. زمانی که می گوییم یک شرکت از محصولات با پروتکل بسته استفاده می کند یعنی اطلاعاتی در مورد نحوه ی انتقال اطلاعات بین تجهیزات تولیدی خود را در اختیار دیگر سازندگان یا مصرف کنندگان نمی گذارد. به عبارت ساده تر یعنی اجازه نمی دهد شرکت های دیگر تجهیزاتی به مجموعه ی تجهیزات او اضافه کنند تا از پروتکل های مشترک استفاده کنند. دلایل زیادی برای این کار وجود دارد که مهم ترین آن ها صرفه های اقتصادی و جلوگیری از اختلالات فنی است. اما برخی از تجهیزات موجود در بازار از پروتکل های باز استفاده می کنند. دلیل این کار هم باز صرفه های اقتصادی است! شرکت هایی که خود هم سازنده ی پنل و هم سازنده ی دتکتور می باشند اغلب پروتکل های بسته را ترجیح می دهند. اما شرکت هایی که فقط تجهیزات پیرامونی یعنی مثلا دتکتور، آژیر یا فلشر می سازند از پروتکل های باز استفاده می کنند یا تجهیزات خود را کانونشنال می سازند که نیازی به تبادل اطلاعات از طریق پروتکل ها نداشته باشند.

برخی از این پروتکل ها به صورت ذیل می باشند:

Siemens: FDnet , C-Net, CAN, Cluster, Backbone, SAFEDLINK (UDP/IP),ISO1745

Notifier: OPAL , CLIP

System Sensor , Honeywell: CLIP

Mavili: VIP

SCAME: (Modbus)

INIM: (Enea, Argus, Opollo Discovery)

Hochiki: (ESP)

NSC: (ESP,Apollo XP95 & Discovery )

Teletek: (System Sensor, Teletek Electronic (TE))

SD3:(Jbus)

 

 

 

 

هر سیستم اعلام حریق دارای یک مدار صوتی اعلام حریق (آژیر) می­باشد. که به وسیله­ی دیودهایی همیشه چک می­گردند تا مبادا قطعی در مدار به وجود آید.

آژیرها وسایل خبری صوتی هستند که هنگام بروز حریق به صدا در می­آیند. ساختمان آن­ها الکترونیکی بوده و معمولا پلاریزه (دارای مثبت و منفی) می­باشند. نصب آن­ها به صورت سقفی یا دیواری می­­باشد. حداقل صدای آژیر باید 65 دسی­بل یا 50 دسی­بل بیشتر از صداهای محیط باشد. مقدار قدرت صدا برای استراحت­گاه­ها 75 دسی­بل می­باشد. در صورتی­که آلودگی صوتی یا حجم وسیع محل حفاظت، امکان شنیدن صدای آژیر را برای تمام پرسنل ممکن نسازد، افزایش تعداد آژیرها و بالابردن توان آن بایستی مراعات شود. در مکان­های پر سر و صدا به ازای هر 30 ثانیه اعلام بایستی 5db توان آژیر زیادتر شود. در محل­هایی که افراد ناشنوا تردد دارند استفاده از چراغ دور گرد یا فلاشر نیاز می­باشد. در محل­هایی که درب­های بسته وجود دارد (مثل ادارات) حداقل توان آژیر بعد از عبور از درب 75db باشد.صدای آژیر می­بایست منحصر به فرد بوده، یعنی از صدای آژیر خطر سرقت یا ناهار و … متمایز باشد. در پانل­های جدید جهت مرسوم (Conventional) جهت اطمینان بیشتر از مدارات دوبل (دو مدار آژیر) استفاده می­گردد. استفاده از مدار انتهایی جهت جلوگیری از قطعی مدار ضروری است

 معمولا صدای آژیرهای ساخته شده در فاصله­ی یک متری حدود 100 دسی­بل است. معمولا به همراه بعضی از آژیرها  چراغ فلاشر هم  تعبیه می­شود تا در صورت پر سر و صدا شدن محیط و شنیده نشدن صدای آژیر چراغ فلاشر افراد را متوجه بروز حریق بنماید. تغذیه­ی آژیرها معمولا 24 ولت DC می­باشد و هنگام آلارم جریان حدود 160 میلی­آمپر می­کشند ولی در حالت عادی جریان آن­ها چند ده میلی آمپر است. در محیط­های پر سر و صدا (محیط­های کارگاهی و صنعتی) از آژیرهای موتوردار(Siren) استفاده می­شود که فرکانس خروجی 1000 تا 1800 هرتز را دارند و صدای قوی تولید می­کنند. رنگ آژیرها معمولا قرمز می­باشد

پیشنهاد می­شود در محل­های پر سر و صدا قدرت آژیر 90db و هر زون آتش یک زون آلارم داشته باشد.(پیشنهاد سازنده)

در هر زون کشف حریق (حفاظتی) حداقل یک سیستم اعلام نصب گردد. سیستم آژیر در راه­پله، انباریها و تمامی محل­ها قابل شنیدن باشد. جهت هدایت ماموران آتش­نشانی نصب سیستم اعلام شامل آژیر و چراغ دوره گرد نیاز می­باشد. در ساختمان­های مسکونی حداقل صدای آژیر 65db و در اتاق خواب 75db لازم است. در سالن­های بزرگ، جهت آژیرها نبایستی در یک امتداد باشد. تمام آژیرهایی که در یک ساختمان به کار می­روند باید دارای صدای یکنواخت و یکسان باشند و از همه جای ساختمان صدای آژیر شنیده شود.

درب ضد حریق 30db و درب استاندارد 20db و درب­های معمولی حداکثر 10db از شدت صدا می­کاهد. نرخ کاهش صدا طبق جدول حدود 3db بر متر می­باشد. افت ولتاژ مجاز برای آژیرها حداکثر 10% است. نوع معمول آژیرها 95db و 105db می­باشد. محل نصب بدون مانع و از زیر سقف حداکثر 20 سانتی­متر پیشنهاد می­شود.

 

 

 

تابلو گالوانیزه :

تابلو ایمنی گالوانیزه مناسب برای محیط بیرونی می باشد و در برابر آب کاملا مقاوم می باشد. بوسیله چسباندن برچسب روزرنگ یا شبرنگ یا شبنما بر روی آن این تابلو بر اساس خواسته مشتری تولید می شود .ضخامت ورق مورد استفاده0.05mmمی باشد که بسته به سفارش قابل تغییر می باشد

بررسی کامل شعله با پایه­ی هیدروکربن نشان داد که در این شعله­ گاز CO2 متصاعد شده از اثر سوختن دارای IR تولیدی در رنج 4.3 تا 4.4 میکرومتر می­باشد.

هم­چنین با بررسی­های بیشتر در طیف 0.9 تا 3 میکرون (IR متساعد شده از انرژی خود شعله) مقادیر عظیمی IR وجود دارد.

دتکتور  IR/IR  که می­تواند جهت سوختن مواد با پایه­ی هیدروکربن از پروسس دو طیف 4.3 تا 4.4 میکرون و 0.9 تا 3 میکرون که در اصل نسبت سنجی یا تفاضل سنجی می­نماید. (طیف 0.9 تا 3 میکرون بسیار حجیم می­باشد.) و هم­چنین وجود یک پروسسور که از وجود خطا در فضای حفاظتی می­کاهد، استفاده نماید. این دتکتور نسبت به انواع قبل برد و قابلیت اطمینان بیشتری دارد. دتکتورهای IR/IR برای طیف­های 0.8 تا 1 میکرون و 14.7 تا 16 میکرون هم طراحی و ساخته می­شوند.

اساس کار:

1-    آنالیر فیلکرها

2-    اندازه­گیری تشعشع و طول موج دریافتی

3-    نسبت سنجی بین دو سیگنال رسیده از دو سنسور مادون قرمز

در این دتکتور بیس تشعشع 4.3 تا 4.4 میکرون ناشی از CO2­ می­باشد. برد مطلوب این دتکتور 20 متر جهت (2sq ft2 ) شعله خواهد بود.

وجود چند اشکال در دتکتور UV، IR و هم­چنین داشتن مزایای زیاد از قبیل سرعت، دقت، برد زیاد، سازندگان را بر آن داشت تا از ترکیب این دتکتور جهت رفع معایب و دقت عمل­کرد استفاده نمایند

همان­طور که می­دانید شعله­ها با پایه­ی هیدروکربن در دو طیف مادون قرمز با طول موج 4.3 میکرومتر و فیلکر 1 تا 30 هرتز و اشعه­ی ماورای بنفش با طول موج 0.2 تا 0.3 میکرومتر تشعشع قابل توجه دارند. ترکیب دتکتور UV/IR جمع دو دتکتور UV و IR و اندازه­گیری فیلکر به صورت And و با سیستم پروسسور با منطق فازی – لاجیک جهت تشخیص به موقع و جلوگیری از اشتباه می­باشد. طیف عملکرد دتکتور دو تایی UV/IR قابلیت اطمینان بالاتری نسبت به دتکتورهای قبلی دارد.

این دتکتور در تشخیص حریق هیدروژن که مقادیر زیادی اشعه­ی ماورای بنفش و کمی مادون قرمز تولید می­نماید، نسبت دو طیف تشعشع را نسبت به هم می­سنجد و در صورتی­که این نسبت طبق تنظیم اولیه باشد اعلام حریق می­نماید.

تشخیص شعله­ی زغال:

در این تشعشعات اشعه­ی ماورای بنفش کم و مادون قرمز زیاد می­باشد در صورتی­که درصد UV/IR اول نمی­تواند این نسبت را داشته باشد. می­توان این دتکتور را برای حریق زغال به صورت خاص تنظیم نمود(نسبت خاص UV/IR)

منابع خطا:

در این دتکتور وجود جرقه، نور، کرونای ولتاژ بالا، جوشکاری، IR منابع داغ لامپ هیدروژن، هالوژنه و غیره به تنهایی نمی­تواند خطا ایجاد کند. عامل خطا تنها هنگامی پیش می­آید که یک منبع اشعه­ی ماورای بنفش قوی مثل جوشکاری هم­زمان با جرقه (منبع IR یا اجسام داغ) فعال شوند. در این دتکتور UV با طول موج نور خورشید در کنار فیلیکر مربوط به یک منبع IR که ممکن است از حرکت یک جسم یا یک نفر در جلو جسم داغ به وجود آید عامل خطا می­باشد.

هم­چنین X-Ray و جوشکاری یا سطوح داغ و اشعه­ی ماورای بنفش ممکن است خطا به همراه داشته باشد.

محدودیت­ها

برای شعله­های کربنی­(زغال) توصیه نمی­شود. گازها، بخارات باعث کور شدن سنسور UV آن می­گردند. این دتکتور نسبت به شعله­های هیدروکربن(مایع، گاز، جامد) فلزات (منیزیم)سولفور، هیدروژن، هیدرازین و آمونیاک حساس می­باشد. سرعت عمل­کرد این دتکتور زیر 500 میلی­ثانیه است