دسته: مقالات

فهرست برترين مقالات ايمني و آتش نشاني و سيستم هاي اعلان و اطفاي حريق

دتکتور IR

دو تیپ دتکتور مادون قرمز وجود دارد:

1-    تک فرکانس

2-    طیف وسیع

در مدل طیف خاص حساسیت دتکتور بر روی طول موج  که طول موج تشعشعی تمامی سوخت­های هیدروکربن (پایه­ی هیدروکربن) است تنظیم شده است. انتخاب دامنه­ی 4.4 میکرون برای دتکتورهای IR و مزیت برجسته به همراه دارد.از یک سو تشعشعات منتتشره­ی آتش­های ناشی از این نوع سوخت­ها (هیدروکربنی) در همین پهنا قرار دارند و از سوی دیگر تشعشعات مادون قرمز خورشید در چنین دامنه­ای توسط جو زمین جذب می­شود. فیلکر حریق که بین 1 تا 30 هرتز می­باشد در این دتکتور به وسیله­ی یک فیلتر جذب می­گردد. سرعت زیاد 30 میلی­ثانیه نسبت به حریق، مقاومت در مقابل گرفتگی مانند گرد و غبار و روغن، مانند غیر حساس بودن در مقابل نور خورشید (تشعشع خاص ارسالی از خورشید به وسیله­ی جو زمین جذب شده است) و عدم حساسیت در مقابل جوشکاری، نور، X-Ray، جرقه، پدیده­ی کرونا از مزایای این دتکتور است.

این دتکتور برای حریق با پایه­ی غیر هیدروکربن مناسب نمی­باشد. نسبت به رطوبت، آب، یخ و منابع گرم (black body) حساس می­باشد و در عمل­کرد آن احتمال فالت وجود دارد.

دتکتور طیف وسیع مادون قرمز، دتکتور با حساسیت کم می­باشد که در رنج (طول موج) وسیع جهت حریق­های متفاوت استفاده می­شود ولی دچار فالت فراوان می­باشد که عملا غیر قابل استفاده است. سنسورهای مادون قرمز معمولا از جنس باریم، استرانیوم، تیتانیوم ساخته می­شود و IR دریافتی را تبدیل به جریان و پس از عبور از فیلترهای الکترونیکی جریان با فرکانس خاص عبور نموده و وارد سیستم تشخیص می­شود تاخیر چند ثانیه­ای می­تواند از بروز خطا در این دتکتور تا حدی جلوگیری نماید.(6ثانیه)

بررسی حداکثر فاصله­ی کشف دتکتورهای IR

فاصله­ی 15 متر در دمای 1300درجه­ی کلوین و سطح شعله­ی 1 فوت مربع

فاصله­ی 5 متر در دمای 700 درجه­ی کلوین و سطح شعله­ی 1 فوت مربع

دتکتور UV

اشعه­ی ماورای بنفش دارای طول موج 1000 تا 4000 آنگستروم می­باشد. طول موج ماورای بنفش رسیده از خورشید به زمین حدود 2800 آنگستروم می­باشد که در هنگام عبور از جو زمین جذب می­گردد. با بررسی­های انجام شده معلوم گشته معمولا تمامی حریق­ها تشعشع UV بین 1800 تا 2500 آنگستروم تولید می­کنند. (دامنه­ی حس­گرها حدودا در همین بازه یعنی 1800 تا 2500 آنگستروم قرار دارد.) دتکتورهای ساخته شده­ی اشعه­ی ماورای بنفش (حساس به اشعه­ی ماورای بنفش متساعد شده از شعله) نسبت به شعله­ی پایه­ی هیدروکربن-هیدروژن-فلزات بسیار حساس بوده و درسرعت حداکثر 10 میلی­ثانیه شعله را کشف می­نمایند. این دتکتور نسبت به اشعه­ی ماورای بنفش خورشید غیر حساس است.

سرعت بالا و عکس­العمل نسبتا خوب در فاصله­ی زیاد (برد بالا) از مزایای این دتکتور است. این دتکتور نسبت به جوش­کاری با طول موج بلند حساس نیست. اما X-Ray، جوشکاری با نور مرئی، جرقه، کرونا و وجود بعضی از گازها درعملکردش اختلال به وجود می­آورد. هم­چنین معمولا نور لامپ­های جیوه­ای فشار پایین و لامپ­های خورشیدی ممکن است ایجاد آلارم کاذب نماید. این دتکتور مخصوص نصب در سایت­ها می­باشد، اما به علت وجود شرایط آلارم کاذب در سایت­ها، نصب آن در سایت­های مسقف بهتر است

 

 

 

 

دتکتورهای شعله Flame Dertectors

 به طوری که هر نوع شعله­ای خواص زیر را دارا می­باشد.

1- تولید گاز CO2 با حجم زیاد و دمای بالای 500 درجه­ی سانتی­گراد.

2- تولید بخار  (H2O) با حجم زیاد و دمای بالای 100 درجه­ی سانتی­گراد.

3- تولید مقادیر گازهای غیر قابل اشباع مانند گاز CO که حجم آن بستگی به دمای شعله و درصد اکسیژن دارد.

4- وجود اجسام داغ (black body) در اطراف شعله.

5- وجود نور خیره کننده و دمای بالای خود شعله.

از سه طریق می­توان یک شعله را احساس و اندازه­ گیری کرد.

1-    گرمای ناشی از شعله به وسیله­ی دتکتور حرارتی.

2-    انرژی ناشی از شعله، به وسیله­ی تغییرات مقادیر وزن هیدروکربن­ها و تبدیل آن به انرژی.

3-    تشعشع ناشی از شعله به وسیله­ی دتکتورهای شعله.

این دتکتورها با استفاده از سنسور گیرنده­ی اشعه­ی ماورای بنفش شعله­ی آتش یا اشعه­ی مادون قرمز آتش را بسیار سریع تشخیص می­دهند. در دو نوع قابل نصب برای فضای داخلی (Indoor) و فضای خارجی (Outdoor) موجود می باشد و ولتاژ کار آن­ها 12 الی 30 ولت DC است زاویه­ی دید آن­ها نیز 120 درجه می­باشد

سیستم اعلام حریق هوشمند: (آدرس پذیر آنالوگ)

در سیستمهای هوشمند آشکارساز همواره فعال و به طور پیوسته پاسخگوی سیگنالهای ارسالی از سوی تابلو کنترل مرکزی هستند و مانند سیستمهای آدرس پذیر و متعارف تنها در دو وضعیت هشدار یا عدم هشدار قرار ندارند در این گونه سیستمها آشکارسازها نقش تستگرهای را بازی می کنند که داده ها را به عنوان سیگنال های ورودی در اختیار ریز پردازنده های تابلو کنترل مرکزی قرار می دهند در این سیستم به منظور تعیین وضعیت کلی از سوی تابلو مرکزی در هر 5-10 ثانیه یکبار به طور کامل بررسی می شود

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر

اصول کشف و تشخیص حریق در سیستمهای آدرس پذیر مشابه سیستمهای متعارف است به جز اینکه در این گونه سیستمها هر یک از آشکارسازهای اتوماتیک یا شستی ها دارای آدرس منحصر به فردی هستند که از طریق آن تابلو کنترل قادر به شناسائی آن است.

مدار کشف در این گونه سیستمها به صورت حلقوی است که از تابلو کنترل مرکزی آغاز و به همان تابلو ختم میشود

کلیه تجهیزات به صورت مدارک در این حلقه جای می گیرد

حداکثر مسافت فضاهایی که توسط یک حلقه می تواند حفاظت شوند 000/10 مترمربع است و میتواند تا پنج منطقه را پوشش دهند.

مدار هشدار صوتی میتواند به صورت جداگانه نصب شود.

حداکثر تعداد المانها در هر حلقه 126 عدد می باشد.

 

 

 

 

سيستم مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي (OSH-MS)

طبق آمارهاي سازمان بين المللي كار، سالانه 1/2 ميليون نفر در جهان در اثر حوادث و بيماريهاي شغلي كشته شده و 250 ميليون حادثه شغلي و 160 ميليون بيماري شغلي در نقاط مختلف جهان رخ مي دهد، كه زيان اقتصادي نشان از اين حوادث و بيماريها در حدود 4 درصد توليد ناخالص ملي جهاني است. از طرفي پيشرفتهاي تكنولوژي و فشارهاي رقابتي باعث ايجاد تغييرات سريع در شرايط كاري، فرآيندهاي توليد و ساختار شركتها مي شود، كه در اين شرايط وجود مقررات به تنهايي براي حفاظت در برابر مخاطرات كافي نبوده و نياز به يك ابزار كارآمد مديريتي براي اجراي آنهاست. 
پس از موفقيت در معرفي نگرش سيستمي در مباحث مديريتي كه توسط سازمان بين المللي استاندارد (ISO) و بصورت مجموعه استانداردهاي مديريت كيفيت (ISO9000) و مديريت محيط زيست (ISO14000)، در اوايل دهه 1990 صورت گرفت، اعمال اين نگرش در بحث ايمني و بهداشت حرفه اي در سطح سازماني قوت گرفته و در سال 1996 در يك نشست بين المللي كار بواسطه داشتن ساختار سه جانبه متشكل از دولتها، كافرمايان و كارگران، نقش موثرتري از سازمان بين المللي استاندارد در امر تدوين و پياده سازي سيستمهاي مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي درمحيطهاي كاري داشته باشد. 
در اين راستا، شاخه ايمني و بهداشت حفه اي ILO كه هم اكنون بنام Safework ناميده مي شود، با يك سيستم مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي با استفاده از استانداردها و منابع موجود كرد. پس از مرور منابع موجود، اجزاي كلي سيستم شناسايي شده و پيش نويسها تهيه شد. در طول دو سال پيش نويسها بصورت سيستميك توسط كارشناسان بين المللي مرور شده و اصلاح گرديد. 
در اواخر سال 1999 انستيتو استاندارد بريتانيا كه يكي از اعضاي سازمان ISO است، پيشنهاد ايجاد شاخه جديدي براي مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي با هدف تدوين يك استاندارد ISO نمود كه اين پيشنهاد با مخالفت شديد بين المللي مواجه شد و شكست خورد. 
پيش نويس نهائي سند ILO در ژانويه سال 2001 جهت اظهار نظر براي اعضاي اين سازمان فرستاده شد و در نهايت پس از تصويب در هيئت مديره، در دسامبر آن سال بعنوان يكي از منابع اين سازمان منتشر شد. (ILO.OSH2001). 
راهنماي فوق يك مدل منحصر به فرد سازگار با ديگر سيستمهاي مديريت همانند ISO9000 و ISO14000 مي باشد و جايگزين استانداردها و قوانين ملي كشورها نبوده و در حقيقت، منعكس كننده ارزشهاي سازمان بين المللي كار همانند سه جانبه گرائي و استانداردهاي بين المللي مربوطه همانند كنوانسيون ايمني و بهداشت حرفه اي 1981 و كنوانسيون خدمات بهداشت حرفه اي سال 1985 مي باشد. 
امروزه تاثير مثبت ايجاد سيستمهاي مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي در سطح سازماني بخوبي توسط دولتها، كارفرمايان و كارگران شناخته شده است و از آنجا كه كارفرما يا مديريت مسئول اجراي سياستهاي ايمني و بهداشت حرفه اي در محيط كار تحت مديريت خود مي باشد، پياده سازي سيستمهاي مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي ابزار مناسبي جهت نيل به اين هدف مي باشد. در اين نوشتار روش پياده سازي سيستم فوق الذكر (ILO-OSH2001) و اجراي مختلف اين سيستم مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

 

حالتهاي مختلف سيستم اعلام حريق

1- مدار باز: اگر در هر نقطه اي مدار قطع شود باعث كاهش و يا قطع جريان مستمر مي شود اين مورد توسط تابلو كنترل مركزي احساس و اعلام مي گردد

2- شرايط عادي: آشكارسازها جريان بسيار كمي را از خود عبور مي دهند كه همان جريان مستمر مي باشد

3- شرايط هشدار: در صورت شرايط حريق و فعال شدن آشكارسازها جريان عبوري از آنها افزايش يافته و ممكن است تا mA 50 برسد.

4- حالت اتصال كوتاه: در صورت بروز اتصال كوتاه در مدار اختلاف پتانسيل به صفر رسيده و جريان عبوري بشدت افزايش مي يابد.

در هر منطقه متعارف یا مدار انشعابی یک منطقه نباید بیش از 30 آشکارساز و تستی قرار گیرد.

 

 

 

 

تامین و نگهداری و تست سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر

همانطور که می‌دانید، نگهداري و تعميرات (maintenance)، به مجموعه فعاليت‌ها و اقداماتي كه به منظور آماده‌به‌کارنگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول از نظر عملياتي (نگهداري) و يا بازگرداندن تجهيزات معيوب به چرخه استفاده و بهره‌برداري، اطلاق مي‌شود و نتيجه موردانتظار از اين اقدامات، ايجاد آمادگي، حفظ قابليت عملياتي، تداوم و استمرار عملياتي تجهيزات براي شرايط تعريف شده خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به توضیحاتی مختصر در مورد تست و نگهداری و همچنین تعمیرات سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر بپردازیم.

استانداردNFPA25 Standard for Inspection,Testing and Maintenance of Water-Based fire protection systems بطوركامل به نحوه  بازرسي، تست، نگهداري و تعميرات اين تجهيزات پرداخته و تمامي اقدامات لازم براي مهيا نمودن و حفظ سيستم در همان شرايط و سطح عملكردي طراحي شده را، تشريح مي‌نمايد.

در سيستم لوله تر(wet pipe sprinkler system)  اسپرينكلرها به شبكه لوله‌كشي محتوي آب متصل هستند و به محض فعال‌شدن اسپرينكلر، آب فوراً تخليه مي‌شود. از امتيازات اين سيستم مي‌توان به سرعت بالا و هزينه‌هاي پايين نصب، نگهداري و تعميرات اشاره كرد. در اكثر مناطقي كه خطر يخ‌زدگي آب وجود ندارد، سيستم تر اولين انتخاب طراحان خواهد بود و اطمينان از صحت عملكردي و حفظ شرايط مطلوب این سيستم اطفاء حريق تنها با انجام يك پروسه صحيح نگهداري و تعميرات موثر بدست خواهد آمد.

همانطور که می‌دانید، نگهداري و تعميرات (maintenance)، به مجموعه فعاليت‌ها و اقداماتي كه به منظور آماده‌به‌کارنگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول از نظر عملياتي (نگهداري) و يا بازگرداندن تجهيزات معيوب به چرخه استفاده و بهره‌برداري، اطلاق مي‌شود و نتيجه موردانتظار از اين اقدامات، ايجاد آمادگي، حفظ قابليت عملياتي، تداوم و استمرار عملياتي تجهيزات براي شرايط تعريف شده خواهد بود.

 بازرسي، تست و تعمیرات

1-   بازرسي

– اسپرينكلرها:  (Sprinklers)اسپرينكلرها مي‌بايست ساليانه مورد بازديد قرار گرفته و عاري از هرگونه خوردگي (زنگ زدگي)، رنگ، مواد خارجي و صدمه فيزيكي بوده و متناسب با نوع آنها (e.g. upright , pendant or sidewall) به‌طور صحیح نصب شده باشند. درصورتي‌كه دارای هر يك مشكلات فوق باشند، حتماً بايد تعويض و يا اصلاح وضعيت شده و هرگونه انسداد و گرفتگي مسير پاشش آن نیز برطرف شود.

درخصوص سرویس و نگهداری قطعات يدكي و موجودي انبار نیز موارد ذيل بايستي ساليانه كنترل گردد:

1-      متناسب بودن تعداد و نوع اسپرينكلرها

2-      آچارهاي مخصوص آچاركشي انواع اسپرينكلرهاي بكاررفته در سيستم

– لوله‌ها و اتصالات  (Pipe &Fittings): لوله‌ها و اتصالات بكاررفته بايد هر سال كنترل شده و در وضعيت مطلوبي باشند. عاری از هرگونه آسيب مكانيكي، نشتي، خوردگي و ناهم‌راستايي (عدم انطباق) بوده و هيچ‌گونه بار خارجي بر آنها وارد نگردد.

– بست‌ها و آويزها (Hangers and Seismic Braces) :جنس و سايز لوله، نوع مصالح ساختمان، احتمال وقوع زلزله و…… از عواملي هستند كه در انتخاب نوع بست‌ها وفاصله بين آنها تاثير مي‌گذارند. در فرايند بازرسي بايد توجه داشت كه هيچ‌كدام از نگهدارنده‌ها نبايد آسيب فيزيكي ديده و يا شل باشند. درصورت صدمه و يا لقي اقدام لازم، تعويض يا بستن مجدد آنهاست.

 

– گيج‌ها (Gauges) :تمامي فشارسنج‌ها بايستي ماهيانه بازديد شده تا وضعيت مناسب خود را حفظ و فشار تغذيه آب از شبكه را به‌طور دقیق نشان دهند.

– سازه (Buildings) :سالانه و پيش از شروع فصل سرما مي‌بايست تمام بخش‌هاي ساختماني كه در آن سيستم اطفاء اسپرينكلر تعبیه شده، اعم از پنجره‌هاي ديواري و سقفي، درها، سيستم تهويه، منافظ و……. بازرسي شوند تا آب موجود در سيستم اسپرينكلر تر، منجمد نگردیده و ميزان گرمايش (انرژي) موردنياز براي ايجاد دماي حداقل ⁰c 4.4 مهيا باشد.

– تجهيزات هشداردهنده(Alarm Devices) :اين تجهيزات ازجمله: زنگ اخبارهاي مكانيكي و پرشر سوئيچ و ….. مي‌بايست هر سه ماه يكبار بازديد و صحت آنها بدون هرگونه آسيب فيزيكي تأييد شود.

– هيدروليك سيستم (Hydraulic nameplate) :هرسه ماه يكبار چك گردد.

– اتصالات آتش‌نشاني (Hose Connections) :براساس استاندارد ساليانه مورد بازديد و كنترل قرار گیرند.

– شيرهاي كنترل (Control valves) :لازم بذكر است، حداقل يك شير كنترل فهرست شده می‌بایست بر روي هر سيستم اسپرينكلر نصب شود. مگر آنكه لوله تغذيه‌كننده سيستم اسپرينكلر و شبكه آب فایرباکس آتش‌نشاني (سيستم‌هاي متشكل از شبكه لوله‌كشي و اتصالات مربوط به شيلنگ‌هاي آتش‌نشاني كه براي اطفاء دستي بكار مي‌روند) مشترك باشد. آنگاه براي هر طبقه نيز يك شير كنترل نصب گردد تا هنگام تعميرات سيستم اسپرينكلر، خللي در عملكرد شبكه آب آتش‌نشاني وارد نشود. شيرهاي فوق ازجمله شيرهاي پروانه‌اي و …. بصورت هفتگي و ماهيانه بايد چك شوند.

تست

– اسپرينكلرها  (Sprinklers):اسپرينكلرهای مرغوب درصورت عدم وارد شدن صدمه احتمالي فيزيكي و … تا 50 سال به خوبي كار خواهند كرد و نياز به تست ندارند. لكن بعد از آن مي‌بايست جايگزين شده و يا تست گردند. در حالت دوم بصورت تصادفي از نواحي گوناگون، تعداد مشخصي بعنوان نمونه انتخاب و به يك آزمايشگاه داراي صلاحيت در حوزه كنترل صحت عملكرد و تست اين تجهيزات ارسال مي‌گردد. پس از تأييد، قابليت استفاده خواهند داشت و بعد از آن هر 10 سال يكبار اين فرايند تكرار مي‌شود. درصورتي كه از زمان ساخت اسپرينكلر 75 سال گذشته باشد، فاصله هر كنترل به 5 سال يكبار تقليل خواهد يافت.

– گيج‌ها (Gauges) :این تجهیزات ميبايست هر 5 سال يكبار تعويض شده و يا با يك نمونه كاليبره‌شده، مقايسه شوند تا درصورت نداشتن دقت لازم، به واحد كاليبراسيون ارسال و اصلاح شود.

– تجهيزات هشداردهنده(Alarm Devices) :اين تجهيزات همانطوركه مي‌بايست هر سه ماه يكبار بازديد و صحت آنها بدون هرگونه آسيب فيزيكي تاييد شود، برطبق روند اشاره‌شده در استاندارد، بايد مورد تست عملكردي نیز قرار گيرند.

 

– اتصالات آتش‌نشاني (Hose Connections) :پس از گذشت 5 سال از زمان نصب، اين تجهيزات باید مورد سرويس تست قرار گيرند و درصورت تأیید پس از آن، هر 3 سال اين امر اتفاق بیافتد.

تعميرات

در بخش تعميرات سيستم‌هاي اطفاء حريق موارد ذيل صورت مي‌پذيرد:

– اسپرينكلرها  (Sprinklers): در برخي از اجزاي سيستم‌های اسپرينكلر، بازسازي مجموعه در قالب نوسازي تجهيزات و قطعات صورت مي‌پذيرد. مشخصات و موارد زير در جايگزيني و كاربرد مناسب اسپرينكلرها مورد توجه مي‌باشد:

– نوع اسپرينكلر

– سايز اوريفيس و ضريب k

– نرخ دما

– پوشش اسپرينكلر (درصورت داشتن)

– نوع پاشش (upright,pendant,sidewall)

– ملزومات طراحي

در جعبه‌اي مخصوص مي‌بايست تعدادي اسپرينكلر يدكي متناسب با انواعي كه در سيستم بكار رفته است، نگهداري شود. محل استقرار جعبه فوق در معرض رطوبت، گردوغبار، خوردگي و يا دماي بيش از 38 درجه سانتيگراد نباشد. به‌هيچ‌عنوان نبايد از اسپرينكلرهاي داراي پوشش يا رنگ يا هرگونه تزيين اضافي و غيراستاندارد استفاده نمود. وضعيت تعداد اسپرينكلرهاي يدكي كه بايستي در محل انبارش شده و موجود باشد به قرار زير است:

– در سيستم‌هاي داراي تعداد اسپرينكلر كمتر از 300 عدد، حداقل 6 اسپرينكلر

– در سيستم‌هاي داراي 300 تا 1000 اسپرينكلر، حداقل 12 عدد

– در سيستم‌هاي داراي بيش از 1000 اسپرينكلر، حداقل 24 عدد

آچار اسپرينكلر  (Sprinkler Wrench): در اجرای فرایند تعميرات، يكي از ابزارهاي مهم و موردنياز آچار اسپرينكلر مي‌باشد. بايد براي هريك از انواع اسپرينكلرهاي نصب‌شده در سيستم، مي‌بايست يك آچار مخصوص آن در جعبه نگهداري قطعات يدكي وجود داشته باشد تا در زمان مونتاژ و دمونتاژ كردن اسپرينكلرها و آچاركشي، از آن استفاده شود.

 

تست تأييديه نصب: در مواقعي كه انجام فعاليت‌هاي بازسازي و تعميرات اجزا و تجهيزات سيستم اطفاء حريق اسپرينكلر، منجر به ايجاد تأثير بر روي بيش از 20 عدد از اسپرينكلرها باشد، نصب و راه‌اندازي تمامي المان‌هاي فوق بايستي برطبق استاندارد (NFPA13) انجام پذيرد.

– اتصالات آتش‌نشاني (Hose Connections) : پس از هر بار استفاده از اين تجهيزات، تمامي رابط‌ها مي‌بايست قبل از بكارگيري مجدد در سيستم، تخليه، تميز و كاملاً خشك شوند. تجهيزاتي كه موفق به اخذ تأييديه در مراحل بازرسي و تست نمي‌شوند، بايست مجدداً تعمير، تست و يا جايگزين شوند.

– شيرآلات  (valves): این تجهیزات يكي از كليدي‌ترين اجزاء مورداستفاده بوده كه مي‌بايست سالانه و يا هر زمان كه موردنياز است تعمير و نگهداري شده و بعضاً المان‌هاي داخلي آنها مورد بازديد قرار گيرند.

– آب مورداستفاده در سيستم (Marine Systems) : معمولاً در سيستم‌هاي اطفاء حريق اسپرينكلر، پس از انجام تعميرات، از آب شيرين بعنوان منبع ذخیره براي تخليه و آب‌گيري مجدد تجهيزات استفاده مي‌شود.

 نتيجه‌گيري

 

در اين نوشتار، اندكي به نحوه بازرسي، تست و انجام تعميرات سيستم‌هاي اطفاء حريق آبی(WET SYSTEM) براساس استانداردهاي موردتأييد، پرداخته شد و طرح كلي و اهميت داشتن يك برنامه منسجم و صحیح در اين حوزه بمنظور افزايش راندمان سيستم‌ها مشخص شد.

رتبه بندي سيستم های اعلام حریق

سيستم هاي کشف و اعلام حريق كه مطابق با استاندارد انگلیسی BS5839 در ساختمان ها و مجموعه هاي ساختماني نصب مي شود معمولا براي تامين دو هدف عمده يعني حفاظت از زندگي افراد و صيانت از اموال در نظر گرفته مي شود. اهداف ديگري كه ممكن است علاوه بر موارد ياد شده مورد توجه قرار گيرد شامل حفاظت از محيط زيست و تداوم امور مي باشد. اين گونه سيستم ها براساس استاندارد  BS 5839-1 به دسته های زیر رسته بندي می شوند.

سيستم هاي رسته M

اين گونه سيستم ها شامل شبكه هاي دستي بوده و در آن از آشكارسازهاي خودكار استفاده نمي شود.

 

سيستم هاي رسته L

سيستم هاي رسته L براي حفاظت از زندگي در نظر گرفته شده و در آن از آشكارسازهاي خودكار استفاده مي شود. اين گونه سيستم ها به شرح زير تقسيم مي شود:

الف – سيستم هاي رسته   L1

سيستم هايي كه در تمامي بخش هاي ساختمان نصب مي شود.

هدف از يك سيستم رسته L1 حصول به زود هنگام ترين هشدار حريق ممكن است به گونه اي كه بيشترينفرصت براي فرار در اختيار قرار گيرد.

ب – سيستم هاي رسته L2

سيستم هايي كه در بخش هاي تعريف شده ساختمان نصب مي شود.

دامنه پوشش حفاظتي سيستم هاي رسته  L2 همانند سيستم L3 مي باشد مضافاً به اين كه در اين گونه سيستم ها مناطق پر مخاطره ساختمان همچون موتورخانه، اتاق برق و مانند آن نيز پوشش داده مي شود و بايد با هشدار زود هنگام ساكنين آگاه شوند.

پ – سيستم هاي رسته L3

اين نوع سيستم ها بايد به گونه اي طراحي شود كه فرمان اعلام حريق در مرحله زود هنگامي صادر شود كه كليه متصرفان ساختمان قبل از اين كه راه هاي فرار به علت وجود آتش، دود و گازهاي سمي غير قابل عبور شود به صورت ايمن فرار نموده و از ساختمان خارج شوند. اين گونه سيستم ها معمولا راه هاي فرار از حريق و اتاق هايي كه به آن باز مي شود را شامل مي شود.

 

ت – سيستم هاي رسته  L4

اين گونه سيستم ها در بخش هايي از راه هاي فرار شامل مكا نها و فضاهاي گردشي مانند راهروها و راه پله ها نصب مي شود. هدف از سيستم L4 تامين ايمني متصرفان ساختمان به وسيله اعلام هشدار وجود دود در مسيرهاي فرار مي باشد. در اين نوع سيستم نصب آشكارسازها در ديگر مكانها نيز بلامانع است.

 

ث – سيستم هاي رسته  L5

سيستم هايي است كه در آن مكا ن هاي مورد حفاظت و / يا محل نصب آشكارسازها براي تامين ايمني ويژ هاي در نظر گرفته شده است(غير از سيستم هاي L1، L2، L3 و L4 ) مانند اتاق هاي كامپيوتر. اين گونه سيستم ها براي مواردي در نظر گرفته مي شود كه داراي ريسك ويژه بوده و بايد مورد توجه خاص قرار گيرد مانند يك مكان مخاطره آميزي كه استحقاق نصب آشكارسازهاي خودكار را دارد ليكن در آن يك سيستم دستي نيز مورد نياز است.

 

سيستم هاي رسته P

سيستم هايي است مجهز به آشكارسازهاي خودكار براي حفاظت از اموال كه به شرح زير تقسيم مي شود:

الف – سيستم هاي رسته P1 : سيستم هايي كه در كليه بخش هاي ساختمان نصب مي شود.هدف از سيستم هاي رسته P1  دريافت اخطار آتش سوزي در زود هنگام ترين زمان ممكن است به گونه اي كه فاصله زماني بين احتراق و ورود آتش نشانان به حداقل برسد.

ب – سيستم هاي رسته  P2 : سيستم هايي كه در بخش هاي تعريف شده از ساختمان نصب مي شود. هدف از سيستم هاي رسته P2 دريافت اخطار آتش سوزي زود هنگام در مناطقي است كه سطح خطر حريق بالا باشد و يا اين كه وقفه در ادامه كسب و كار حائز اهميت باشد. اين گونه بخش ها ممكن است شامل فضا هاي كوچك مانند يك يا دو اتاق در ساختمان و يا بخش هاي وسيع مانند طبقات ساختمان باشد.

انواع سیستم افشانه آب

انواع سيستم افشانه آب

سيستم تر

سيستم خشك

سيستم جريان آزاد

سيستم نيمه آزاد

سيستم تر:

اين سيستم داراي فشار لازم به صورت دائم مي‌باشد و افشانه‌هاي اتوماتيك در موقع حريق مسير را براي پاشش باز مي‌نمايند. در دهانه افشانه‌ها در اين شبكه يك حباب شيشه‌اي وجود دارد كه هنگام بالا رفتن دما در اطراف آن، بيش از حد تحمل حباب، مي‌شكند وباعث آزاد شدن مسير جريان آب مي‌شود.

سيستم خشك:

در اين سيستم در حالتعادي، شير جريان آب توسط فشار هوا،با نيتروژن بسته است و عملكردن يك يا چند افشانه اتوماتيك كه حساس به دما مي‌باشند باعث باز شدن شير آب مي‌شود.در صورتي كه فشار منبع آب به صورت ثقلي تامين نشود، بايد در سيستم يك كليداتوماتيك حساس به فشار در مسير تعبيه شده باشد تا در موقع لازم پمپ‌هاي آب را روشن نمايد. در مواقعي كه احتمال افت فشار آب شبكه نيز وجود دارد وجود كليد اتوماتيك وپمپ كمكي لازم مي‌باشد.

سيستم جريان آزاد:

اين سيستم از يكسري افشانه‌هاي با دهانه آزاد (باز)تشكيل شده است كه شير اصلي در هنگام نياز توسط سيستم كاشف يا به صورت دستي باز شده و جريان برقرار مي‌شود. به اين روش راه‌اندازي، نيمه اتوماتيك مي‌گويند.

سيستم نيمه آزاد:

در اين سيستم كه شبيه نوع جريان آزاد است ولي ازافشانه‌هاي اتوماتيك استفاده شده است پشت افشانه‌ها مقدار محدودي فشار نيز وجوددارد و هنگامي كه سيستم كشف حريق شير اصلي جريان را باز مي‌كند فقط افشانه‌هايي عمل مي‌كنند كه قبلاً توسط گرما فعال باشند.

در طراحي سيستم افشانه، ميزان آب و فشار لازم بايد براي زماني پيش‌بيني شودكه تمام افشانه‌ها در حال عمل باشند. در اين خصوص دبي، فشار و حجم مورد نياز آببايد در شبكه وجود داشته باشد.

محاسبات شبكه بر اساس دانسيته پاشش آب:

هر افشانه در هنگام عمل پاشش آب محدوده‌اي به صورت چتري در زير خود راآب پاشي خواهد نمود. هر چه ارتفاع افشانه بالاتر باشد، قاعده اين محدوده بزرگتر ودانسيته پاشش آب كمتر مي‌گردد. شكل محدوده حفاظتي يك افشانه را نشان مي‌دهد.براي حفظ كارايي افشانه‌ها محدوده 180 فوت مربع تعيين شده است. اين معيار يك عددكلي است و با توجه به ويژگي‌هاي محيطي و نوع مواد آتشگير مي‌تواند تغيير كند، لذااز معيار دقيق‌تري مي‌توان استفاده نمود و آن هم تركيب درجه خطر و مساحت است كه درجدول زیر آمده است.

كدرنگ‌هاي آب افشانها:

آب افشانه‌ها براساس دماي عملياتي به كدهاي ذيل درجه‌بندي گرديده‌اند.

دسته‌بندي نرخ عملكرد و دماي آب افشانه‌ها و رنگ تيوپ‌هاي آن (كد13 از NFPA)

آب افشان‌ها به تنهايي يك سيستم مستقل و قابل قبول بوده و به نگهداري خيلي مختصري نياز دارند.

با توجه به اين كه در سيستم‌هاي آب افشان‌تر، در داخل لوله‌ها آب مي‌باشد لذا تنها بايد در ساختمان‌هايي كه در معرض خطر آتش‌سوزي مي‌باشند، بكار برده شوند، و دماي ساختمان‌ها بايستي درحد فاصل 40 درجه فارنهايت (4 درجه سانتيگراد) يا بالاتر حفظ گردد. در مواقعي كه لازم است تعدادي از آب‌افشان‌ها در محيط‌هايي با دماي پائين‌تر نصب گردند مي‌توان از مواد ضد يخ استفاده نمود. آن بخش از لوله‌هاي آب‌افشان در سيستم تر كه در معرض دماي زير صفر باشند، بايستي با محلول ضد يخ پر گردند.

همانطور که می‌دانید، نگهداري و تعميرات (maintenance)، به مجموعه فعاليت‌ها و اقداماتي كه به منظور آماده‌به‌کارنگهداشتن تجهيزات در سطح قابل قبول از نظر عملياتي (نگهداري) و يا بازگرداندن تجهيزات معيوب به چرخه استفاده و بهره‌برداري، اطلاق مي‌شود و نتيجه موردانتظار از اين اقدامات، ايجاد آمادگي، حفظ قابليت عملياتي، تداوم و استمرار عملياتي تجهيزات براي شرايط تعريف شده خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به توضیحاتی مختصر در مورد تست و نگهداری و همچنین تعمیرات سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر بپردازیم.

استانداردNFPA25 Standard for Inspection,Testing and Maintenance of Water-Based fire protection systems بطوركامل به نحوه بازرسي، تست، نگهداري و تعميرات اين تجهيزات پرداخته و تمامي اقدامات لازم براي مهيا نمودن و حفظ سيستم در همان شرايط و سطح .عملكردي طراحي شده را، تشريح مي‌نمايد

در سيستم لوله تر(wet pipe sprinkler system) اسپرينكلرها به شبكه لوله‌كشي محتوي آب متصل هستند و به محض فعال‌شدن اسپرينكلر، آب فوراً تخليه مي‌شود. از امتيازات اين سيستم مي‌توان به سرعت بالا و هزينه‌هاي پايين نصب، نگهداري و تعميرات اشاره كرد. در اكثر مناطقي كه خطر يخ‌زدگي آب وجود ندارد، سيستم تر اولين انتخاب طراحان خواهد بود و اطمينان از صحت عملكردي و حفظ شرايط مطلوب این سيستم اطفاء حريق تنها با انجام يك پروسه صحيح نگهداري و تعميرات موثر بدست خواهد آم

تاریخچه افشانگرها ESFR

تاریخچه افشانگرهای ESFR

افشانگرهای ESFR یا زود اطفاءکننده‌های واکنش سریع به‌درستی بعنوان بهترین سرمایه گذاری‌ و راهکار در اطفاء حریق انبارهای کالا مطرح گردیده است. استفاده از این نوع از افشانگرها به سال 1980 میلادی برمی گردد که از آن زمان به بعد، این نوع از افشانگرها بعنوان یکی از روش‌های جایگزین افشانگرهای با چیدمان قفسه ای توسعه یافتند. این سیستم‌ها با هدف اطفاء کامل حریق درحالی ارائه گردیدند که افشانگرهای متعارف تنها قادر به محدودنمودن و جلوگیری از گسترش حریق بودند. به همین دلیل برای خاموش سازی کامل حتماً نیاز به حضور مأموران آتش نشانی می بود.

اما این افشانگرها چگونه کار می کنند؟ افشانگرهای ESFR آب را 2 تا 3 برابر بیشتر از افشانگرهای متعارف پاشش می کنند و قطره های پاشیده‌شده توسط این افشانگرها، بزرگ‌تر می باشند. درنتیجه، این قطره ها با مومنتوم بیشتر نسبت به قطره های افشانگرهای متعارف، درصد بیشتری از آب را روی آتش ریخته و باعث خاموش‌شدن آتش می گردند.

مزایا

بدیهی است، درصورت مساعدبودن شرایط، استفاده از افشانگرهای ESFR دارای مزایای قابل توجهی می باشد که بعضی از این موارد، عبارتند از:

زمان نصب کمتر

کاهش پیچیدگی لوله‌کشی (بدون نیاز به لوله‌کشی به داخل قفسه‌ها)

افزایش انعطاف‌پذیری کارکردن با قفسه‌ها، بدون نگران‌بودن از آسیب‌رسانی احتمالی به افشانگرها

شناسایی سریع حریق و جلوگیری از گسترش آن

قابل‌استفاده برای محافظت از انبار کالاهای بسته‌بندی‌شده و غیربسته‌بندی‌شده

قابل‌کاربرد برای محافظت از انبار تایرهای لاستیکی، رول کاغذ، مایعات اشتعال‌پذیر و قطعات اتومبیل

طراحی‌شده برای محافظت از انبار کالاهای تا ارتفاع 2/12 متر و حداکثر ارتفاع سقف 7/13 متر

دارابودن ضریب تخلیه بالا (در مقایسه با دیگر افشانگرها، نیاز به اختلاف فشار کمتری دارد).

کاهش یا حذف نیاز به استفاده از پمپ آتش‌نشانی

کاربردها

همانطور که ذکر شد، افشانگرهای ESFR برای محافظت از کالاهای انبارشده تا حداکثر ارتفاع 2/12 متر و حداکثر ارتفاع کف تا سقف 7/13 متر کاربرد دارد. همچنین جهت محافظت از انبارهای با ارتفاع بیشتر، طرح های حفاظتی شامل ترکیبی از افشانگرهای با چیدمان قفسه ای و ESFR با هم و یا افشانگرهای با چیدمان داخل قفسه به‌ تنهایی مناسب می باشد. ESFR جهت محافظت از دامنه وسیعی از کالاها طراحی می‌شود. این سیستم قابلیت انعطاف‌پذیری بیشتری در انبارها، در مقایسه با روش استفاده از افشانگرهای متعارف ایجاد می‌کند که مطابق با استاندارد، تنها مجاز به استفاده جهت محافظت از کالاهایی که هنگام نصب سیستم در انبار ذخیره شده بودند، می باشد و درصورت تغییر کالاهای ذخیره شده در انبار، افشانگرهای مورد استفاده، ممکن است مطابق با ضوابط استاندارد جایگزین شود. در مواردی‌که موقعیت انبارها ایجاب کند که از افشانگرهای متعارف که شامل افشانگرهای داخل‌قفسه نیز می باشد، برای محافظت ساختمان استفاده شود، مالکین ساختمان ترجیح می‌دهند که از سیستم ESFR استفاده نماید. زیرا بدلیل این که این سیستم نیاز به استفاده از افشانگرهای داخل‌قفسه را مرتفع می کند، نگرانی خاصی در مورد خراب‌شدن افشانگرها در اثر برخورد وجود ندارد. به‌علاوه، درصورت تغییر کالاهای ذخیره‌شده در انبار، به‌دلیل انعطاف‌پذیری این نوع افشانگرها از نظر قابلیت محافظت از دامنه وسیعی از کالاها، عموماً نیازی به تغییر سیستم نمی باشد.

محدودیت های سیستم ESFR

با وجود قابلیت برتر سیستم های ESFR در مهار آتش (درمقایسه با افشانگرهای متعارف که تنها حریق را قبل از رسیدن نیروهای آتش‌نشانی کنترل می کنند)، این نوع از سیستم ها دارای محدودیت های ذیل می باشد:

درصورت استفاده از قفسه های یکپارچه (solid shelving) استفاده از این نوع از افشانگرها مجاز نیست.

بین سر افشانگر و حداکثر ارتفاع کالاهای انبارشده، حداقل 36 اینچ فاصله می بایست رعایت گردد.

استفاده در اماکن ذخیره مایعات قابل ‌اشتعال عموماً مجاز نیست.

ضوابط مربوط به فاصله این نوع از افشانگرها از موانعی مانند: سازه های سقف، کانال ها، تجهیزات روشنایی و … بسیار سخت‌گیرانه است که در هنگام طراحی و نصب، می بایست مورد توجه قرار بگیرد.

نتیجه‌گیری

سیستم های ESFR بسیاری از چالش های محافظت از انبارها را حل می کنند و استفاده از آنها، باتوجه به مزایای چشمگیرشان ازجمله: کاهش پیچیدگی سیستم و افزایش انعطاف‌پذیری و نیز کاهش هزینه ها، همواره مورد گسترش بوده است. با این حال حصول اطمینان از انتخاب نوع درست سیستم ESFR مستلزم آگاهی کامل از نوع کالاهای انبارشده و روش نگهداری این‌گونه کالاها و همچنین توجه به مفاد استانداردهای ارائه‌شده در این زمینه بوده و عدم توجه به این موارد، ممکن است منجر به عدم کارایی این سیستم گردد.

 

ايمني حريق در بيمارستان

آتشسوزي يكي از خطرناكترين پديده هايي است كه خسارات جاني و مالي عمده اي را بوجود آورده و خطـري واقعـي براي مراكز خدماتي همچون بيمارستانهاست . از آنجا كه ساكنين بيمارستان عموما افراد ناتواني هستند كه امكان نجات خـود را ندارند بنابراين آتش سوزي در بيمارستان بيشتر از هر مكان عمومي ديگري ميتو اند باعث خسارات جـاني شـود، بعـلاوه بـدليل وجود دستگاهها و تجهيزات گرانقيمت و متعدد در بيمارستان، آتشسوزي ميتواند باعث خسارات مالي بزرگي نيز شود و البتـه شديدا به وجهه عمومي بيمارستان آسيب برساند. از آنجا كه آتش سوزي ميتواند خسارات جبران ناپذيري را بر پيكره بيمارستان وارد كند، ايمني بيمارستان در برابر آتشسوزي يكي از فاكتورهاي مهم در نگهداري و ايمني بيمارستان به حساب مي آيد و بايد مورد توجه مدير يت و مورد بحث كارشناسي قرار گيرد. در اين راستا، اين مقاله مديريت ايمني حريق در بيمارستان را مورد بحـث قرارداده است. متن مديريت حريق بيمارستان و تهيه و تدارك استراتژي ايمني حريق در آن قبل از سـاخت سـاختمان شـروع ميشود و از طراح بيمارستان تا سطوح مختلف مديريت در بيمارستان و تمـامي پرسـنل، بيمـاران، عيـادت كننـدگان، لـوازم و تجهيزات همه و همه در روشهاي مديريت حريق در بيمارستان كه شامل پيشگيري، كشف، اعلام فرار و نجات، كوچك سـازي و اطفا حريق است نقش دارند . دراين راستا، وظيفه مدير بيمارستان و مسئول ايمني بيمارستان از همه بيشتر و نقش انهـا پر رنـگ تر است. در متن اصلي مقاله به شرح وظايف و مسئوليتهاي مدير بيمارستان و مسئول ايمني بيمارستان در اين زمينـه پرد اختـه شده است. يكي از اين وظايف طراحي برنامه ايمني حريق در بيمارستان است. در برنامه ايمني بيمارسـتان بايـد تـلاش شـود تـا احتمال مرگ و صدمه ساكنان تا حد ممكن كاهش يابد و به اسكلت ساختمان و محتويات آن كمتـرين آسـيب وارد شـود. بـراي رسيدن به اين اهداف از روشـهاي ايمنـي حريـق اسـتفاده ميـشود كه بطـور خلاصـه شـامل مـوارد زيراسـت :
 
1-  پيـشگيري از ايجاد حريق: پيداست كه اولين مرحله پيشگري است و فقط زماني كه اين روش اثرش را از دست داد روشهاي ديگر مـورد توجـه قرار ميگيرد. طراحي مناسب اسكلت و بناي ساختمان و نگهداري صحيح آن، نگهداري مناسب دسـتگاهها و تجهيزات و سرويـسها، توجه جدي به مناطق داراي احتمال آتش سوزي بالا، آموزش كاركنان در جهت نحوه صحيح كار با دستگاهها و تجهيزات، تهيه دستورالعمل هاي مناسب براي موارد فوق و بازرسي مداوم از راههاي پيشگيري از ايجاد حريق وكنتـرل منـابع حريـق اسـت.
 
2- ارتباطات (سيستم هاي كشف و اعلام حريق): بايد مطمئن شد در صورت بروز حريق ساكنان و بخـصوص مـسئولين مربوطـه بـا خبر شده و تمامي سيستم هاي حساس به حريق يكي پس از ديگري به كار خواهنـد افتـاد. اگـر ارتباطـات موفـق باشـد آنگـاه عمليات فرار و نجات و اطفا حريق مي تواند اجرا شود و اگر ارتباطات موفقيت آميز نباشد تنها محدود كردن حريق به عنـوان تنهـا روش در دسترس باقي مي ماند.
 
3- عمليات نجات و فرار: در هنگام حريق بايد مطمئن شد كه ساكنين ساختمان شامل بيماران، پرسنل و عيادت كنندگان قبل از آنكه بوسيله گرما يا دود صدمه ببيننـد بـه مناطـق امـن برونـد. تعريـف اصـولي فرار يـا خروج اضطراري آن است كه افراد به خارج از ساختمان و يا به محل امـن برونـد و ايـن كار بايـد در همـه قـسمتهاي سـاختمان ممكـن باشد. دو استراتژي عمده براي فرار وجود دارد : الف – خروج نهايي يا فرار كامل: كه شامل خروج از ساختمان و رسيدن به فضاي بـاز امن توسط افراديست كه قادر به انجام اين كار هستند. خروج نهايي و رسيدن به فضاي باز نجات مطلق را بوجود مي آورد.  ب – ورود بـه پناهگاه يا منطقه امن: اين روش بخصوص براي بيماران بستري كاربرد دارد. اين عمل، نجات نسبي را فراهم ميكند. پناهگاه يا منطقه امن، محلي در همان طبقه است كه از حفاظت و ايمني بالا در برابر آتش و محصولات آن برخوردار است. منطقه حفاظت شده يا امن و مسيرهاي فرار بايد داراي معيارهاي خاصي به منظور ايمن بودن دربرابر گسترش حريق و يا ورود محـصولات حريـق باشـند.
 
4- محدود كردن حريق و محصولات آن: حصول اطمينان از آنكه حريق در حداقل است و بنـابراين ميـزان وسـايل و افـرادي كـه در معرض تهديد هستند محدود است نتيجـه گيـري ايمنـي بيمارستان دربرابر آتش سوزي يكي از فاكتورهاي مهم در نگهداري و ايمني بيمارستان به حساب مي آيد و بايد مورد توجه خاص مدير يت قرار گيرد . طراحي برنامه ايمني حريق بيمارستان يكي از وظايف مدير بيمارستان است كه از طريق روشهاي فوق قابل دستيابي است. روشهاي فوق چهارچوبي كلي آنچه را كه در طي برنامه مديريت حريق در بيمارستان بايد انجام شود نشان مـي دهد، ضمنا پنج روش فوق [روش 3 دو روش به حساب مي آيد] در يك نظم وترتيب منطقي بايد مد نظرباشد . توجه كافي به آنهـا ميتوانـد دسترسـي بـه سـطح قابـل قبولي از ايمني حريق را ممكن سازد. هركدام از روشهاي فوق از فرايند طراحي بيمارستان تا كوچكترين مراحل خدمات رسـاني پزشكي در بيمارستان را شامل ميشود، بطوريكه ساختمان، افراد و لوازم بطور تاكتيكي درجهت كاهش خطر حريق مورد استفاده قرار مي گيرند.

تجهيزات مركزي اعلام حريق

تجهيزات مركزي اعلام حريق به عنوان هسته اصلي سيستم اعلام حريق شناخته مي شوند و خود شامل 2 بخش مي باشند.

1- كنترل پنل : تجهيزاتي كاملاً الكترونيكي و شامل منبع تغذيه ، پروسسور و برد مدار چاپي مي باشند كه وظيفه دريافت اطلاعات ورودي و پردازش و سپس اعلام خروجي را بر عهده دارند.پنل هاي اعلام حريق بسته به نوع استفاده از دو نوع آدرس پذير و متعارف مي باشند.در پنل هاي متعارف كاربر تنها امكان دسترسي به زون يا منطقه وقوع حريق را خواهد داشت در حالي كه در پنل هاي آدرس پذير ،كاربر علاوه بر زون آدرس تمامي تجهيزات را خواهد داشت و مكان دقيق وقوع حريق را شناسايي مي كند.

 

 

 

 

 

2- نرم افزار : نرم افزار را مي توان به عنوان عامل تسهيل كاربري سيستم هاي اعلام حريق معرفي نمود.به گونه اي كه مديريت كامل سيستم اعلام حريق و دريافت رويداد هاي سيستم ( Log ) و كنترل سيستم از راه دور توسط كاربر را فراهم مي سازد.

تجهيزات جانبي ديگر :

علاوه بر المان ها تجهيزات فوق الذكر ، يك سري تجهيزات به عنوان مكمل و جهت افزايش كارايي سيستم اعلام حريق مورد استفاده قرار مي گيرد كه بعضي از آنها عبارتند از :

1- ماژول هاي اعلام حريق:

اين ماژول ها شامل تجهيزاتي است كه باعث تسهيل در استفاده از سيستم اعلام حريق مي گردند.مانند ماژول زون مانيتور ( Monitor Zone ) ،ماژول ايزولاتور ( Isolator ) ، ماژول ورودي و خروجي ( I/O ) و …

 

 

 

 

 


2- تجهيزات و اقلام مصرفي :

اين تجهيزات جهت نصب و راه اندازي سيستم اعلام حريق مورد استفاده قرار مي گيرند مانند  انواع كابل ، لوله ، فلكسي ، جعبه تقسيم و …

 

دتكتور حرارتي ( Heat Detector )

يكي از مهم ترين مشخصه هاي وقوع حريق افزايش دماي محيط مي باشد.دتكتور هاي حرارتي نسبت به درجه حرارت محيط اطراف خود و يا افزايش ناگهاني دما حساس مي باشند كه خود به دو گروه تقسيم مي شوند:

1- دتكتور حرارتي ثابت ( Fix Tempreature) :

دتكتور هاي حرارتي ثابت به گونه اي طراحي شده اند كه در صورت وقوع حريق ، افزايش دماي محيط ناشي از آن را حس نموده و اعلام نمايند.در اين نوع دتكتور ها يك دماي ثابت تعريف شده وجود دارد (اغلب 57 تا 65 درجه سانتي گراد ) كه اگر دماي محيط از آن بيشتر گردد ، دتكتور فعال گرديده و به پنل مركزي اعلام مي نمايد.

2- دتكتور حرارتي افزايشي ( Rate Of Raise ) :

دتكتور هاي حرارتي افزايشي به گونه اي طراحي شده اند كه علاوه بر اعلام افزايش دماي ثابت تعريف شده ، نسبت به نوسان ناگهاني دما نيز حساس مي باشند كه اين نوسانات و اندازه آن توسط استاندارد هاي بين المللي معين مي گردد.

از اين دتكتور ها در مكان هايي كه داراي نوسانات دما (مانند اتاق سرور و تانكر هاي نفت و … ) مي باشند نبايد استفاده نمود.

ايمني حريق و ساختمان

مقدمه: 
ايمني آتش‌سوزي يکي از مهم‌ترين مسائلي است که در طراحي  و اجراي ساختمان بايد مورد توجه قرار گيرد. با توجه به رويکرد فعلي صنايع ساختمان‌ به استفاده از انواع فرآورده‌هاي مدرن و با توجه به اين که بسياري از آنها اشتعال‌پذيرند، بيش از پيش لازم است اصول ايمني آتش‌سوزي در مراحل مختلف ساخت و ساز به دقت درنظر گرفته شود.
بخش آتش و ساختمان مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن با انجام  پژوهشهاي کاربردي  و ارائه خدمات فني در جهت  کاهش خسارات جاني و مالي ناشي از آتش‌سوزي در ساختمان تلاش مي‌نمايد. اين بخش دبيرخانه کميته ‌ ISIRI/TC21 (تجهيزات حفاظت در برابر آتش‌سوزي و خاموش‌کننده‌هاي آتش) و کميته ISIRI/TC 92 ( ايمني در برابر آتش) را بر عهده دارد.
هدف اصلي بخش آتش و ساختمان، تأمين ايمني جاني و مالي در برابر خطرات آتش‌سوزي است.
    
فعاليتهاي بخش آتش و ساختمان: 
محورهاي اصلي فعاليتهاي اين بخش در حال حاضر به شرح زير مي‌باشد:
1ـ انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي با هدف ارتقاء ايمني ساختمانها در برابر آتش و کاهش خطرات جاني و مالي ناشي از آتش‌سوزي، شامل :
الف ـ تحقيقات راهبردي در زمينه ايمني در برابر آتش‌سوزي به منظور شناسايي مشکلات و تلاش در جهت رفع آنها به وسيله پژوهشهاي کاربردي
ب ـ تهيه استانداردها، مقررات، دستورالعمل‌هاي اجرايي و راهنماهاي مربوط به ايمني ساختمانها در برابر آتش
پ ـ تحقيقات به منظور اصلاح خواص مواد، مصالح و سيستم‌هاي ساختماني در برابر آتش به منظور جلوگيري از اشتعال، ايجاد تأخير در گسترش آتش‌سوزي و افزايش مقاومت اجزاي ساختمان در برابر آتش
ت ـ مطالعه و بررسي جنبه‌هاي طراحي معماري به منظور جلوگيري از گسترش آثار آتش‌سوزي (حرارت و دود ) در فضاهاي مختلف ساختمان ، تأمين راههاي خروج مناسب براي نجات افراد، در اختيار گذاشتن جزئيات اجرايي مناسب براي ايمني ساختمان در برابر آتش و ساير فعاليتهاي مشابه.
ث ـ بررسي ارتقاء ايمني جاني و مالي در برابر آتش‌سوزي‌هاي احتمالي در ساختمان به وسيله سيستم‌هاي خودکار کشف و اطفاي آتش‌سوزي،
ج ـ بررسي‌هاي تحليلي آمار آتش‌سوزي با همکاري سازمان آتش‌نشاني
2ـ تعيين مشخصات و رفتار مواد، مصالح و اجزاي ساختماني و نيز وسايل مورد استفاده در ساختمانها در برابر آتش به وسيله آزمايشهاي استاندارد.
3ـ ارائه آموزشهاي تخصصي و عمومي در زمينه ايمني در برابر آتش‌سوزي، از طريق برگزاري دوره‌هاي آموزشي، سمينارها، انتشار کتب، جزوات و نشريات مختلف.
4ـ صدور گواهينامه‌ها، تائيديه ها و نظريه‌هاي فني براي محصولات ساختماني طبق مقررات و استانداردهاي مربوطه با امکانات موجود.
مواردي از قبيل بررسي رفتارهاي انساني در هنگام آتش‌سوزي، ديناميک گسترش آتش‌سوزي، مدلهاي کامپيوتري و کنترل کيفي دستگاههاي کشف و اطفاء در آينده با گسترش امکانات و نيروهاي فني جزو برنامه‌هاي بخش قرار خواهد گرفت.
 حفاظت ساختمان در مقابل حريق:
ايران ، در يک منطقه با خطر بالاي  لرزه‌خيزي قرار دارد. توسعه شهري و صنعتي، در چند دهه اخير، مي‌تواند ابعاد خطرهاي جاني و مالي ناشي از زمين‌لرزه را گسترش دهد. از جمله اين خطرات، حوادث حريق ناشي از زمين‌لرزه خصوصاً در مناطق شهري و صنعتي است. از دلايل عمده وقوع حريق پس از زمين‌لرزه، مي‌توان اشکالات به وجود آمده در سيستم‌هاي حرارتي و الکتريکي، شکست خطوط لوله‌هاي گاز يا نفت و اشتعال منابع شيميايي را نام برد. همچنين از دلايل گسترش اين آتش‌سوزي‌ها مي‌توان بي‌نظمي، تأخير در کشف و اطفاي وقايع اوليه آتش‌سوزي، قطع شبکه آبرساني، جريان باد و مشکلات گروه‌هاي آتش‌نشاني را ذکر نمود. براي پيشگيري از اين مشکلات، نياز به انجام تحقيقات در خصوص حفاظت ساختمان‌ها و شهرها در برابر حريق، تدوين استانداردها و ضوابط ايمني حريق ، برنامه‌ريزي مديريت بحران، ارائه آموزش‌هاي عمومي و تخصصي ، تجهيز ساختمان‌هاي مهم با وسايل خودکفاي کشف و اطفاي حريق و افزايش امکانات آتش‌نشاني است. همچنين ارتقاي ايمني ساختمان‌ها در برابر حريق، در حالت عادي به افزايش سطح ايمني حريق در زمان حوادث غيرمترقبه، مانند زمين‌لرزه کمک جدي خواهد نمود.
مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن در اين زمينه چاپ يک آگاهينامه فني را در دست اقدام دارد (به فهرست انتشارات مرکز مراجعه فرماييد).
 
 بررسي خواص برخي اندودهاي گچي مقاوم در برابر آتش
در اين پروژه تحقيقاتي (که در سالهاي 1376 و 1377 انجام گرفته است) امکان ساخت پوششهاي محافظ در برابر آتش از خميره گچ و پرکننده‌هاي مختلف شامل سبکدانه‌هاي پرليت، ليکا ، سرباره کوره آهنگدازي،  پوکه معدني، و پودر ميکروسيليس مورد بررسي قرار گرفته است. هر يک از اين پرکننده‌ها به طور جداگانه و به نسبتهاي مختلف با گچ مخلوط شد. در اين مرحله تنها ترکيبات دوتايي مورد نظر بوده است.
از آنجا که در زمان انجام پروژه آزمايشگاههاي لازم براي تعيين مقاومت اجزاي ساختماني در برابر آتش در ايران وجود نداشت، لذا در اين تحقيق از تحليل خواص مواد تشکيل‌دهنده و ترکيبات در مقياس کوچک، که نهايتاً به بروز رفتار ماده در برابر آتش در مقياس بزرگ مي‌انجامد، استفاده گرديد. اين آزمايشها شامل خواص حرارتي جزء به جزء (DTA)، ترموگراويمتري (TG)، هدايت حرارتي و ديلاتومتري مي‌باشند. همچنين رفتار نمونه ها دربرابر دماي بالا در يک کوره آزمايشگاهي تا دماي حدود 1000 درجه سلسيوس مورد بررسي قرار گرفت. به علاوه خواص فيزيکي و مکانيکي نمونه‌ها آزمايش شده و با استانداردهاي معتبر مقايسه گرديد.
نتايج آزمايشها نشان مي‌دهد که در کل، افزودن سنگدانه‌هاي پرليت و ليکا باعث بهبود خواص حرارتي و افزايش مقاومت آنها در برابر آتش مي‌گردد. از نظر فيزيکي و مکانيکي محدوديتهايي در نسبت افزايش اين سنگدانه‌ها وجود دارد که در مورد ليکا اين محدوديت بيشتر است. در نمونه‌هاي حاوي سرباره نيز رفتار نسبتاً رضايت‌بخشي مشاهده گرديد. در عين حال، چگالي نمونه‌ها با استفاده از سرباره افزايش مي‌يابد. به علت عدم توليد سرباره سبک در کارخانه ذوب آهن ايران استفاده از اين نوع سرباره مقدور نگرديد. نمونه‌هاي حاوي پوکه معدني و پودر ميکروسيليس نسبت به ساير نمونه‌ها خواص قابل توجهي نشان ندادند.
تحقيقات بعدي در زمينه بهبود فرمولاسيون با ترکيبات حاوي بيش از دو جزء و بهبود خواص مکانيکي به وسيله مواد افزودني صورت گرفت. بهترين دانه‌بندي سنگدانه‌ها، کارپذيري اندودها، نسبت آب به ملات، نسبتهاي مختلف مواد، چسبندگي اندود فلز و روش اجراي روي سطوح مختلف براي نيل به پوشش بهينه مقاوم در برابر آتش حائز اهميت‌اند که تحقيقات بر روي آنها بايد مورد توجه قرار گيرند.
 
 برخي از ويژگيهاي رنگهاي پف‌کننده ضدحريق
استفاده از پوششهاي محافظ، مهم‌ترين و رايج‌ترين روش براي محافظت سازه‌ها در برابر آتش‌سوزي است. از جمله چندين دهه است که در بسياري از کشورها براي محافظت ساختمانها در برابر آتش، در هر دو زمينه ديرسوزکنندگي و افزايش مقاومت در برابر آتش از رنگهاي پف‌کننده استفاده مي‌شود. اين گزارش دربرگيرنده نتايج پروژه‌اي است که در زمينه “رنگهاي پف‌کننده ضدحريق” در مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن، انجام شده و در آن به مکانيسم عملکرد، ترکيبات شيميايي تشکيل‌دهنده، نکات اجرايي، روشهاي کنترل کيفي، و نتايج آزمايش بر روي تعدادي از رنگهاي موجود در کشور پرداخته شده است.
ابتدا مباني رفتار حريق در ساختمان و آزمايشهاي آتش توضيح داده شده است. سپس به رنگهاي پف‌کننده محافظ حريق ، تاريخچه توسعه، ترکيبات تشکيل‌دهنده و آزمايشهاي کنترل کيفي انها پرداخته شده است. ارزيابي کيفي اين پوششها از دو جنبه اصلي رفتار در برابر آتش و دوام صورت مي‌گيرد که براي هر دو مورد، انتظارات فني و روشهاي آزمايش بخصوص بر اساس سيستم‌هاي آلمان و بريتانيا مورد بحث قرار گرفته است.
در اين پروژه بر روي تعدادي از رنگهاي محافظ حريق موجود که در کشور تهيه شدند، آزمايشهايي در مقياس کوچک صورت گرفت. اين آزمايشها بر روي تعدادي ورق و تير محافظت شده در يک کوره صورت گرفته و تغييرات دمايي آنها بررسي گرديد. در بين آزمايشهاي انجام شده، ‌در بهترين حالت، مقاومت ورق آزمايش شده به ميزان بيست و يک دقيقه بهبود نشان داد. گزارش پروژه توسط مرکز منتشر شده است.
 
برخي از ويژگيهاي رنگهاي پف‌کننده  ضد حريق:
استفاده از پوششهاي محافظ، مهم ترين و رايج‌ترين روش براي محافظت سازه‌ها در برابر حريق است. از جمله چندين دهه است که در بسياري از کشورها براي محافظت ساختمانها در برابر آتش ، در هر دو زمينه ديرسوزکنندگي و افزايش مقاومت در برابر آتش از رنگهاي پف‌کننده استفاده مي‌شود. اين گزارش دربرگيرنده نتايج پروژه‌اي است که در زمينه “رنگهاي پف‌کننده ضد حريق” در مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن، انجام شده و در آن به مکانيسم عملکرد، ترکيبات شيميايي تشکيل‌دهنده، نکات اجرايي، روشهاي کنترل کيفي، و نتايج آزمايش بر روي تعدادي از رنگهاي موجود در کشور پرداخته شده است.
ابتدا مباني رفتار حريق در ساختمان و آزمايشهاي آتش توضيح داده شده است. پوششهاي محافظ حريق را مي‌توان به طور کلي به دو دسته ديرسوزکننده و مقاوم حريق تقسيم نمود. در اين پروژه به رنگهاي پف‌کننده محافظ حريق ، تاريخچه توسعه، ترکيبات تشکيل‌دهنده و آزمايشهاي کنترل کيفي انها پرداخته شده است. ارزيابي کيفي اين پوششها از دو جنبه اصلي رفتار در برابر آتش و دوام صورت مي‌گيرد که براي هر دو مورد، انتظارات فني و روشهاي آزمايش بخصوص بر اساس سيستم‌هاي آلمان و بريتانيا مورد بحث قرار گرفته است.
در اين پروژه بر روي تعدادي از رنگهاي محافظ حريق موجود که در کشور تهيه شدند، آزمايشهايي در مقياس کوچک صورت گرفت. اين آزمايشها بر روي تعدادي ورق و تير محافظت شده در يک کوره صورت گرفته و تغييرات دمايي آنها بررسي گرديد. در بين آزمايشهاي انجام شده،‌در بهترين حالت، مقاومت ورق آزمايش شده به ميزان بيست و يک دقيقه بهبود نشان داد.
 
تعيين انتظارات عملکردي و روش طبقه‌بندي براي مصالح و فرآورده‌هاي ساختماني از نظر حريق:
 مشخصات مصالح و فرآورده‌هاي ساختماني از نظر ايمني حريق يکي از اطلاعات مورد نياز طراحان، مهندسان ساختمان و توليدکنندگان صنعتي در فرآيند برنامه‌ريزي، طراحي و اجراي ساختمان به شمار مي‌رود. در اين زمينه دسترسي به روشي براي تعيين الزامات فني و طبقه بندي مصالح از نظر خطر حريق ضروري است. در اين نوشتار پس از مرور ادبيات علمي و شرح آخرين دستاوردهاي بين‌المللي در اين زمينه، يک روش براي تعيين انتظارات عملکردي از فرآورده‌هاي ساختماني از نظر ايمني حريق پيشنهاد شده است. براي اين کار ابتدا گروه‌بندي اجزاي ساختماني بر اساس گروه‌بندي ساختاري ـ غيرساختاري تدوين و استفاده شده و سپس انتظارات عملکردي ايمني حريق از اجزاي ساختماني با توجه به جايگاه آن‌ها در اين گروه‌بندي ارائه گرديده است. همچنين پارامتر‌هاي کنترل اين انتظارات براي هر گروه به صورت يک جدول کاربردي تدوين و ارائه شده است. در پايان در مورد طبقه‌بندي مصالح از نظر حريق، استفاده از روش جديد ارائه شده توسط اتحاديه اروپا در سال 2000و2   ميلادي با ذکر دلايل پيشنهاد گرديده است.
 
 
محافظت سازه‌ها در برابر حريق به وسيله برخي اندودهاي مقاوم دربرابر آتش:
در اين مقاله نتايج تحقيقات در زمينه اندودهاي مقاوم در برابر آتش که در آزمايشگاه‌هاي مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن به صورت آزمايشگاهي توليد شده‌اند ارائه شده است. اندودهاي مختلف با استفاده از نسبت‌هاي متفاوت از چسباننده گچ، و سبکدانه‌هاي ليکا، پرليت، ميکروسيليس ، پوکه معدني و سرباره ساخته شده و مشخصات فيزيکي، مکانيکي و حرارتي آنها آزمايش و مورد مطالعه قرار گرفت. براي ارزيابي مقاومت نمونه‌ها در برابر آتش اساساً از روش‌هاي آناليز حرارتي و بررسي رفتار آنها در کوره‌هاي آزمايشگاهي استفاده شد. همچنين با توجه به نمونه ها آزمايش شده و با استانداردها مقايسه شده است. نمونه‌هاي ساخته شده با پرليت خواص مناسبي از نظر حرارتي، فيزيکي و مکانيکي نشان دادند و با در نظر گرفتن جميع جهات رفتار بهتري از ساير نمونه‌ها داشتند. در مورد ليکا بروز خواص مطلوب با کاهش سريع خواص مکانيکي همراه بود. نقطه ضعف اصلي سرباره، وزن مخصوص بالاي سرباره توليد ذوب آهن اصفهان مي‌باشد و مانند بسياري از پژوهش‌هاي ديگر لزوم مطالعه جهت تغيير فرآيند توليد سرباره به منظور کاهش وزن مخصوص آن را نشان مي‌دهد. نمونه‌هاي ساخته شده با پوکه معدني و ميکروسيليس نسبت به ساير نمونه‌ها خواص مطلوبي از خود نشان نداند.
 
وسايل مورد نياز در موقع آتش سوزي و زلزله در ساختمان 
 1. جعبه کمکهاي اوليه شامل باند و گاز، ابزار استريل، پماد سوختگي، آنتي بيوتيک، آسپرين، يک قيچي کوچک، قطره چشمي، و داروهاي مورد نياز که هر کدام از اعضاي خانواده بطور معمول در آن استفاده مي کنند.
2. يک درفتر يادداشت، شامل شماره تلفن هاي ضروري مراکز امداد و نجات چراغ قوه و باتريهاي تازه
3. راديوي ترازيستوري با باتري هاي شارژ شده.
4. يک کپسول کوچک آتش خاموش کن
5. دستکش ضخيم و کفش سبک
6. وسايل بهداشت فردي مانند حوله، صابون، مسواک، خمير دندان، پودر شوينده، دستمال
7. انبردست و پيچ گوشتي، بيل و يک کلنگ کوچک
8. آب حداقل 4 ليتر آب براي هرکدام از افراد در يک ظرف نشک ذخيره کنيد. ظرفها بايد بصورت مرتب از نظر تازگي و سلامت کنترل شده و تعويض شونده.
9. مواد غذايي، شامل براي سه روز بر اساس تعداد اعضاي خانواده مانند غذاهاي کنسروي، کمپوت، بيسکويت، آب نبات و غيره.
توصيه هاي ايمني قبل از زلزله و آتش سوزي در منزل 
با يادگيري توصيه هاي ايمني و بکار گيري آنها هر شخص قادر است که زندگي خود و خويشاوندان خود را در برابر خطرات زلزله حفظ نمايد.
 
برآوردهاي ايمني 
 آسيب پذيري منزل خود در برابر زلزله را برآورد نماييد. آتشسوزي که از زلزله حاصل ميشود، ميتواند در اثر شکستگي لوله هاي روغن و گاز و يا جدائي در اتصالات آنها اتفاق بيفتد. بنابراينبايد گرم کن و ساير تجهيزات نفت سوز و گازسوز را با پيچ و مهره و بقيه وسايل موجود در جايشان محکم ببنديد و در صورت امکان از اتصالات انعطاف پذير استفاده کنيد.
شما بايد اشياء سنگين مانند کتابخانه ها، گلهاي آوبزان و چراغها را در جاي خود محکم کنيد.
اشياء سنگين و بزرگ را در رديفهاي پايين قفسه ها قرار دهيد و وسيايل را بر اساس آيين نامه هاي ايمني به ديوار متصل نماييد [ البته در ايران براي اينگونه موارد آيين نامه اي وجود ندارد و معمولا بر اساس تجربه صنعتکاران انجام ميپذيرد و يا در صورت امکان بايد از آيين نامه هاي ساير کشورها استفاده شود].
لوازم سنگين و بلند منزل مانند يخچال و فريزي، کمدهاي ديواري بلند و قفسه هاي کتاب بعنوان اشياء غير ايمن به حساب ميآيند که بايد آنها را در محل خود محکم ببنديد. اگر آنها ايمن نيستند بايد در هنگام زلزله از آنها دور شويد.
·  لوله هاي آبگرمکن، و سقفهاي شيرواني را چک کنيد و احتمال افتادن آنها به هنگام زلزله را کاهش دهيد. بايد مواظب اشياي موجود در قسمتهاي خارجي ساختمان مانند کولر و گياهان آويزان در کنار پنجره ها باشيد و آنها را کاملا ايمن نماييد يا به جاي ديگري منتقل نماييد.
در امر ساخت و ساز و همچنين بازسازي ساختمانهاي قديمي براي کاهش خطرات زلزله بايد بر اساس آيين نامه هاي ساختماني عمل نماييد.
براي شناسايي مکانهاي ايمن، راههاي خروجي و شيرهاي اصلي آب و گاز و سويچ اصلي برق، يک نقشه از منزل خود تهيه نماييد.
کيف حاوي وسايل ضروري را در مکان مطمئني که دسترسي به آن آسان باشد، قرار دهيد و محل قرار گيري آن را به ساير اعضاي خانواده نيز اطلاع دهيد.
 
اعضاي خانواده بايد :
·  همه  اعضاي خانواده بايد نحوه قطع جريان برق و يا بستن شير فلکه اصلي آب، گاز و غيره را فرابگيرند.
·  تا آنجه که ممکن است همه اعضا، کمکهاي اوليه را يادبگيرند، براي اينکه بعد از يک زلزله شديد، درمانگاهها و بيمارستانها بشدت پرازدحام خواهند شد و بنابراين دسترسي به امکانات پزشکي بسيار دشوار ميگردد.
·  هر هز چندي افراد خانواده با فرض يک زلزله در منزل، به تمرين عمليات ايمني و پيشگيري در مقابل آن با همکاري اعضاي خانواده بپردازند.
·  اعضاي خانواده بايد اتفاقات و تصادفات ناگوار احتمالي که ممکن در اثر زلزله در منزل روي دهد از بين ببرند براي مثال ممکن است مجبور شوند که محل خواب خود را از کنار پنجره ها دور کنند. خروجي ها و راه روها را چک کنند و اشيايي که ممکن است باعث مسدود شدن آنها شوند را به محل ديگري منتقل نمايند.
·  محل دربهاي خروج اضطراري، زنگهاي اعلام خطر و کپسول آتشنشاني را بايد بدانند تا در زمان مناسب بلافاصله از آن استفاده کنند.
·  از مهارت همسايگان خود اطلاع داشته باشند چرا که اين امر ميتواند تعداد روزهاي زنده ماندن تا رسيدن نيروهاي امداد را افزايش دهد.
·  هر از چند گاهي بايد بحث زلزله و ساير خطرات طبيعي در خانواده مطرح شود و توصيه هاي لازم يادآوري گردد.
  توصيه هاي ايمني قبل از وقوع آتش سوزي زلزله در ساختمانهاي اداري : 
در صورتي که ساختمان اداري شما بدون مقاومت لازم در مقابل زلزله هاي شديد ميباشد با همکاري مشاوران و افراد خبره براي مقاوم سازي اين ساختمانها اقدام نماييد.
·  قطعات دکوراسيون در سقف اتاقها را مورد بررسي قرار دهيد و در صورت نياز آنها را تعمير کنيد.
·  لامپهاي مهتابي (فلورسنت) در سقف اتاقها بايد در محل خود کاملا محکم بسته شده و توسط دو سيم در دو انتها مهار شوند.
·  چراغها بايد بصورت کاملا مطمئن به سقف متصل شوند.
·  براي جلوگيري از افتادن کانالهاي تهويه هوا، اين قطعات بايد در محل خود به طرز صحيحي مهار شوند.
·  بلندگوها که در قسمتهاي مختلف راهروها نصب شده اند، بايد محکم بسته شوند تا تکانهاي آنها به هنگام زلزله کاهش يابد. چرا که وجود آنها در ساختمان ضروري است. ( براي ارسال پيامهاي ضروري)
·  محل قرار دادن سيستم هاي مخابراتي و ارتباطي بايد بدقت بررسي شود و از ايمني آنها اطمينان حاصل گردد.
·   برقرري سيستم ارتباطي داخل ساختمان از طريق تلفنهاي بيسيم و قابل حمل در هر قسمت عمل جمع آوري اطلاعات از افراد و وضعيت محل را به راحتي امکان پذير ميسازد.
·  کپسولهاي آتشنشاني به همراه راهنماي استفاده از آنها در فواصل معيني قرار دهيد و کارمندان را از محل آنها آگاه سازيد.
·  مکانهاي آسيب پذير داخل ساختمان از قبيل آزمايشگاهها و کارگاهها را شناسايي کرده و آنها را ايمن نموده و اشياء را در محل خود ثابت نماييد.
·  در تمام طبقات و اتاقها ليست اسامي کارمندان را تهيه نماييد.
·  نقشه اي از تمام مکانهاي مهم، اتاقها، راهروها، راه پله ها و موقعيت انبارها تهيه نماييد.
·  ليستي از تمام دارايي ها و وسايل قسمتهاي مختلف براي برآورد خرابي هاي احتمالي پس از زلزله تهيه نماييد.
·  ليستي از شماره تلفنهاي ضروري شامل آتش نشاني، بيمارستانها و درمانگاهها تهيه نماييد.
·  با همکاري کارمندان در بخشهاي مختلف تجهيزات اداري حجميم مانند کامپيوترها و دستگاههاي کپي را با بستهاي فلزي و يا کمربندهايي ببنديد، چرا که احتمال جابجايي آنها بهنگام زلزله وجود دارد و ممکن است باعث انسداد دربها و راههاي خروجي شوند.
·  با همکاري کارمندان قفسه ها، فايلها و کتابخانه ها را بصورت مناسبي به ديوار متصل نماييد.
·  اشياء سنگين را در قفسه هاي بايگاني قرار ندهيد چرا که احتمال سقوط آنها وجود دارد.
·  از کارمندان بخواهيد که ميزهاي کار خود را در کنار پنجره ها و يا زير لامپها و اشياء آويزان قرار ندهند.
·  پارتيشن ها را در مکان خود با بست فلزي ببنديد.
·  مطمئن شويد که کارمندان درب فايلها را وقتي که استفاده نميکنند، قفط کنند.
·  با هم همکاري نماييد، اشيايي مانند گرم کن که احتمال اشتعال آنها وجود دارد را کنترل نماييد.
·  بايگاني و انبار نقاطي هستند که بدليل وجود اشياء قابل اشتعال در آنها مستعد آتشسوزي بعد از زلزله شديد هستند.
·  سعي نماييد مواد قابل اشتعال مانند روغن و گاز را از وسايلي مانند کاغذ، کيسه پلاستيکي و کارتن ها دور نگه داريد و اقدامات احتياطي در مقابل آتشسوزي را در اين مکانها انجام دهيد و نيز تجهيزان اتفاء حريق در آنها نصب نماييد.
·  از آنجا که آزمايشگاه محل نگهداري مواد خطرناک و قابل اشتعال است، لازم است که توصيه هاي ايمني را مانند بايگانيها و انبارها در آزمايشگاه هم در نظر بگيريد. همچنين حتما مواد آزمايشگاهي خطرناک و قابل اشتعال را در ظروف پلاستيکي و نشکن قرار دهيد.
شکل: نمونه واژگوني فايلها و باز شدن کشو کمد بايگاني در زلزله بم
محل عکس : فرمانداري شهرستان ( همان اتاقي که لرزه نگار در آن قرار داشت)
 
    همه کارمندان بايد  : 
 ·  همه کارمندان بايد طراحي راههاي فرار دپارتمان خود را مطالعه کنند.
·  وقتي که وارد اتاقي ميشوند بايد تمام راههاي فرار، محل کپسول آتش خاموش کن و همچنين جعبه کمکهاي اوليه را کاملا بدانند.
·  وقتي از يک بخش به بخش ديگري منتقل ميشوند بايد پله ها و پله هاي اضطراري را بشناسند.
·  کارمندان بايد وسايل شخصي و ضروري خود را به همراه يک جفت کفش در يک جعبه جداگانه، درداخل کمد خود قرار دهند تا به آساني به آن دسترسي داشته باشند.
·  تمام شماره تلفنهاي ضروري را روي يک کارت همواره در کيف پول خود داشته باشند.
·  زير ميز هميشه بايد يک مکان مشخص (180 سانتيمتر مربع) براي لحظه خطر وجود داشته باشد.
·  نکات زير بسيار مهم هستند:
o آموزشهاي ضروري کمکهاي اوليه با همکاري هلال احمر
o تشويق کارمندان به شناخت دقيق کليه مکانهاي ساختمان، مخصوصا مکانهاي نا امن و راههاي اضطراري
o آموزش استفاده از آتش خاموش کن به کارمندان و نحوه خاموش کردن آتش با آنها
o آگاه کردن کارمندان از محل تجهيزات آب، گاز، و الکتريسيته براي قطع جريان آنها در مواقع ضروري.

دتكتور دود ( Smoke Detector )

دود از جمله اولين علايم اكثريت حريق ها مي باشد.از آن جايي كه اغلب تجهيزات و وسايل در هنگام وقوع حريق توليد دود كرده لذا مناسب ترين و متداول ترین نوع دتكتور جهت آشكارسازي ، دتكتور دود مي باشد.

دتكتور هاي دود خود شامل چند نوع مي باشند كه امروزه رايج ترين و پركاربرد ترين آن ، دتكتور دودي نوري ( Optical Smoke Detector ) مي باشد.

طبق استاندارد هاي آتش نشاني مكان ها و موقعيت هايي وجود دارد كه نبايد از دتكتور هاي دود استفاده نمود.

1- مكان هايي با ارتفاع بيش از  5/10 متر

2- در آشپزخانه ها و پاركينگ ها

3- در اتاق هاي برق و ژنراتورها

4- در محيط هاي داراي ذرات معلق و آلودگي بيش از حد مانند كارخانه هاي توليد رنگ و انواع پودر هاي شيميايي

لزوم بكارگيري سيستم اعلام حريق

آتش سوزي يكي از خطرناكترين پديده هايي است كه مي تواند خسارات مالي و جاني فراواني را در بر داشته باشد.هنگامي كه حريق رخ مي دهديكي از مهم ترين موضوعات،مساله زمان مي باشد.همواره بيشترين خسارت ناشي از حريق به دليل عدم آگاهي از وقوع آن و فاصله زماني زياد بين اعلام و اطفا حريق مي باشد.اينجاست كه نقش مهم و پيشگيرانه سيستم هاي اعلام حريق از موضوعات داراي اهميت است.

يكي از فاكتور هاي مهم در خصوص كنترل و جلوگيري از رشد حريق،تشخيص سريع و درست آن،اعلام به ساكنان و فرمان به سيستم اطفا حريق مي باشد.

ضوابط و دستور العمل هاي سازمان آتش نشاني در مورد ايمني ساختمان ها

الف) ضوابط و مقررات ايمني سازمان در مرحله طراحي 
   
1- ضوابط مربوط به فاصله ساختمان ها از يکديگر با توجه به نوع کاربري
 1-1- جايگاه هاي سوخت از قبيل عرضه بنزين و گاز محل استقرار مخازن حداقل هفت متر فاصله از پلاک هاي مجاور و معبر عمومي رعايت گردد و ابعاد پلاک جايگاه با توجه به اين مورد در نظر گرفته شود.
2-1- عدم احداث ساختمان ها با کاربري: سينما، سالن اجتماعات، مدارس،مساجد و اماکن پرجمعيت از اين قبيل در مجاورت جايگاه هاي سوخت.
3-1- پلاک هاي مجاور در جايگاه هاي سوخت تا ارتفاع دو طبقه روي پيلوت بلامانع و به ازاي هر طبقه افزايش ارتفاع نسبت به دو طبقه روي پيلوت بلامانع و به ازاي هر طبقه افزايش ارتفاع نسبت به دوطبقه روي پيلوت عقب نشيني سه متر در ضلع مجاورت جايگاه سوخت رعايت و يا ديوار مجاور جايگاه، بدون هيچگونه روزنه و داکت با جبهه باز بطرف جايگاه سوخت و تأمين ايستائي بر حسب تحمل فشار7کيلوگرم بر سانتيمتر مربع (7 اتمسفر فشار ناشي از انفجار گاز مواد نفتي) در نظر گرفته شود.
 
 
2- ضوابط مربوط به ارتفاع ساختمان (تعداد طبقات روي پيلوت) و عرض ترافيکي گذرهاي اطراف پلاک
 

رديف

عرض ترافيکي گذر

حداکثر ارتفاع

1-2

کمتر از 6 متر

دو طبقه روي پيلوت

2-2

6 متر

سه طبقه روي پيلوت

3-2

8 متري

چهار طبقه روي پيلوت

4-2

10 متر

پنج طبقه روي پيلوت

5-2

12 متر لغايت 22 (بن بست)

شش طبقه روي پيلوت

6-2

12 متر و بيشتر (بن باز)
محدوديت ندارد

7-2

22متر و بيشتر (بن بست)

محدوديت ندارد
 
3- ضوابط مربوط به مسير و دستگاه پله اضطراري
 1-3- حداکثر ارتفاع ساختمان 30 متر يا 9 طبقه روي پيلوت دستگاه پله اصلي بعنوان دستگاه پله اضطراري مد نظر قرار گيرد، به نحوي که دستگاه پله از ايستگاه مشترک ورودي واحدها و آسانسور در طبقات کاملاً جداسازي گردد.
مساحت ايستگاه مشترک (سه متر مربع + يک متر مربع × تعداد واحدها در طبقه) با مصالح ساختماني و درب ايزوله دود خود بسته شو جداسازي گردد.
2-3- از ارتفاع بيش از 30 متر يا بيشتر از 9 طبقه روي پيلوت ضروري است دو دستگاه پله بنحوي در نظر گرفته شود که در طبقات به يکديگر راه داشته باشند يکي از دستگاه پله ها با فاصله از دستگاه پله ديگر و در ضلع مجور فضاي آزاد بوده و ره در ايزوله دود خود بسته شو مجهز گردد.
3-3- ساختمان هاي با 3 طبقه روي پيلوت و هر طبقه شامل 8 واحد، ساختمان هاي با 4 طبقه روي پيلوت و هر طبقه شامل 6 واحد و ساختمان هاي با 5 طبقه روي پيلوت و هر طبقه شامل 3 واحد و ساختمان هاي 6 طبقه روي پيلوت و بيشتر حتي با يک واحد در هر طبقه مشمول بند 1-3 مي شوند.
4-3- براي ساختمان هاي خاص طبق نظر کارشناس سازمان آتش نشاني.
5-3- حداقل تعداد خروجي هاي مورد نياز براي فضاي هاي بزرگ (سالن اجتماعات، سينماها و غيره) و همچنين حداقل عرض خروجي ها مطابق جدول زير محاسبه گردد:
 

عرض خروجي

تعداد اشغال کنندگان (نفر)

 

تعداد خروجي

تعداد اشغال کنندگان (نفر)

cm 80

1تا 50

 

1

1 تا 50

cm 90

51 تا 110

 

2

51 تا 500

cm 100

111 تا 170

3

501 تا 1000

cm 110

171 تا 220

 

4

1001 تا 2000

cm 120

221 تا 240

 

5

2001 تا 4000

cm 130

241 تا 260

 

6

4001 تا 7000

cm 140

261 تا 280

 

7

7000 تا 11000

cm 150

281 تا 300

 

cm 160

301 تا 320

 

cm 170

321 تا 340

 
    
 در ضمن دستگاه پله اضطراري علاوه بر دستگاه پله اصلي براي سالن اجتماعات با ظرفيت بيش از يک صد نفر، سينما ها، بيمارستان ها، هتلها، … ضروري مي باشد.
6-3- در يک ساختمان با کاربري مختلف ( مسکوني، تجاري، دفتر کار…) ضروري است از نظر ايمني، دستگاه پله مسکوني مستقل از دستگاه پله کاربري هاي ديگر در نظر گرفته شود.
7-3- راه دسترسي به انبار تجاري واقع در زيرزمين، از انتهاي انباري غير مجاز مي باشد و مقتضي است از داخل واحد تجاري با فاصله حداکثر 2/1 متر از معبر عمومي و ترجيحاً بطور مستقل از برگذر در نظر گرفته شود.
 
4- ضوابط مربوط به آسانسور 
1-4- آسانسور خارج از مرکز دستگاه پله طراحي گردد.
2-4- چاه آسانسور تا روي فوندانسيون ساختمان  امتداد يابد و يا در صورت قرار داشتن فضاي آزاد زير چاهک آسانسور يک ستون زير ضربه گيرهاي چاهک با تأمين ايستائي پنج هزار نيوتن بر متر مربع در نظر گرفته شود.
3-4- ابعاد مفيد چاه آسانسور حداقل 150 × 150 سانتيمتر باشد.
4-4- در چاه آسانسور داخل موتور خانه تأسيسات قرار نگيرد.
5-4- در نظر گرفتن اطاق مستقل براي موتورخانه آسانسور، دريچه به ابعاد حداقل 80 × 60 سانتيمتر زير کف موتور خانه روي ديوار جانبي با بازشو به بيرون.
6-4- هر گونه بازشو (روزنه، دريچه) به چاه آسانسور بجز در ورودي به چاه و دريچه مورد بند 5-4 غير مجاز است.
7-4- رعايت کليه اصول استاندارد مربوط به آسانسور.
 
5- ضوابط مربوط به رمپ پارکينگ
 1-5- شروع رمپ با 5/2 متر فاصله از معبر عمومي (پياده رو)
2-5- شيب حداکثر 15%
3-5- رعايت ارتفاع حداقل 195 سانتيمتر از روي رمپ تا زير سقف بالاي رمپ.
4-5- حداقل قطر در چرخش 180 درجه 12 متر رعايت گردد.
5-5- حداقل وتر مثلث در زاويه چرخش 90 درجه رمپ 7 متر رعايت گردد.
6-5- در نظر گرفتن دو رمپ با عرض حداقل 5/3 متر يا يک رمپ با عرض حداقل 5 متر براي پارکينگ با ظرفيت بيش از 24 خودرو بصورت رفت و برگشت ضروري است.
7-5- در نظر گرفتن رمپ به عرض حداقل 5/3 متر براي پارکينگ با ظرفيت کمتر از 24 خودرو ضروري است.
8-5- در نظر گرفتن راه دسترسي دستگاه پله و رمپ براي پارکينگ ها در طبقات فوقاني و زيرزمين به کد همکف تراز خروجي ضروري است.
9-5- تأمين راه دسترسي خودرو صرفاً توسط جک آسانسور و در نظر نگرفتن رمپ غير مجاز (بجز پارکينگهائي که تمام طبقات کاربري پارکينگ دارد و در اين مورد رمپ بصورت ترجيحاً مطرح است).
10-5- دور بندي ايستگاه مشترک دستگاه پلکان وآسانسور در پارکينگ ساختمان ها و نصب در دودبند خود بسته شو.
 
6-ضوابط مربوط به موتور خانه تأسيسات
1-6- طراحي موتورخانه تأسيسات خارج از زيربنا و در صورت عدم امکان، مجاور يک جبهه به فضاي آزاد با پنجره به فضاي آزاد در نظر گرفته شود.
2-6- موتورخانه تأسيسات در جوار چاه آسانسور، دستگاه پله و سالن اجتماعات قرار نگيرد. و در صورت عدم امکان، ديوار مشترک بين آنها مقاوم حريق باشد.
3-6- داکت مستقل براي لوله هاي تأسيسات، کابلهاي برق و دود کشها در نظر گرفته شود.
 
7- ضوابط مربوط به سيستم اعلام کننده حريق
1-7- براي ساختمان ها که نياز به راه دسترسي يا پله اضطراري داشته باشند وساختمان هاي صنعتي، انبار ها، اداري، عمومي سينماها، سالنهاي اجتماعات مراقبتي، درماني، اقامتي عمومي، مجتمع هاي تجاري و اماکن پرمخاطره ضروري است.
2-7- طراحي بر اساس استاندارد جهاني از قبيل BS5839 يا EN54 اقدام شود.
3-7- تأييد طرح قبل از اجراء توسط سازمان آتش نشاني ضروري است.
 
8- ضوابط مربوط به نماي سنگ و شيشه
ضوابط مربوط به نماي سنگ و شيشه بايد طبق بند ب- 2 اقدام شود.
 
9- ضوابط مربوط به استعلام از سازمان آتش نشاني و نظريات کارشناسي
1-9-با توجه به موقعيت، کاربري، شرايط ساختمان ها ضروري است هر يک از ساختمان ها مستقل جهت اخذ نظريات کارشناسي و تشکيل پرونده و حفظ سوابق براي مواقع اضطراري و بررسي علل حريق و حادثه از سازمان آتش نشاني استعلام گردد.
2-9- همواره نظريات کارشناسي سازمان آتش نشاني در اولويت قرار دارد.
 
ب) دستور العمل ايمني سازمان در مرحله اجراء (بازديد، کنترل و نظارت)
 
1-دستور العمل مربوط به ايمني از مرحله خاک برداري و شورع تا پايانکار
1-1- بر اساس مبحث 12 مقررات ملي ساختمان ايران اقدام شود.
 
2- دستورالعمل مربوط به نماي سنگ وشيشه
1-2- شيشه از نوع سکوريت باشد.
2-2- از پشت نما داخل ساختمان در قسمت داخل واحدها در هرطبقه از کف تمام شده اجراي جانپناه با مصالح ساختماني به ارتفاع حداقل 80 سانتيمتر ضروري است.
3-2- ضخامت شيشه متناسب با ابعاد شيشه در نظر گرفته شده و براي فرم شيشه هر شش متر ارتفاع يک ژوئن دو سانتي اجراء گردد.
4-2- هر سه متر ارتفاع سنگ روي نيشي قرار گيرد و اسکوپ کامل شود.
5-2- فرم شيشه محکم و فيکس اجراء گردد.
6-2- سنگ هاي روي درپوش ها کاملاً رولپلاک گردند.
7-2- در محل تقاطع ديوارهاي جداکننده با فرم نماي شيشه به منظور ممانعت گسترش حريق از دو فضاي مجاور به يکديگر از پشت نماي شيشه به عرض حداقل يک متر با مصالح ساختمان مقاوم حريق احداث گردد.
8-2- فضاهاي جدا از يکديگر واقع در پشت نماي شيشه، نسبت به يکديگر با مصالح ساختماني غير قابل اشتعال کاملاً جداسازي شوند.
 
3-دستور العمل مربوط به برق و روشنائي اضطراري ساختمان
1-3- سيستم برق بر اساس مبحث 13 مقررات ملي ساختمان ايران رعايت گردد.
2-3- تابلوي برق مجاور در اصلي داخل واحد در نظر گرفته شود.
3-3- تابلو برق حداقل مجهز به فيوز مينياتوري مستقل براي سرويس بهداشتي (حمام و توالت)- آشپزخانه- سالن- اطاق خواب ها- کولر…. باشد.
4-3- هر يک از تابلوهاي برق به کليد قطع برق در صورت نشت جريان (FI) مجهز گردد.
5-3- کابلها ولوله هاي سيستم برق از داکت هاي مستقل يا داخل ديوار عبور نمايند.
6-3- در نظر گرفتن سيستم ارتينگ و صاعقه گير.
7-3- در نظر گرفتن روشنائي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژ و رله اتوماتيک براي دستگاه پله و مسير اضطراري، کابين آسانسور، زيرزمين هاي فاقد نور طبيعي، سالن اجتماعات، موتورخانه، مجتمع ها، واحدهاي تجاري، مجتمع هاي تجاري، بيمارستان ها، کتابخانه ها و موزه ها و هتل ها….
8-3- سيستم برق اماکن مرطوب از قبيل استخر و محوطه مربوط از کف تمام شده تا ارتفاع 2/2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداري از 220 ولت و از ارتفاع بالاي 2/2 متر در صورت بهره برداري از 220 ولت از نوع حفاظت شده در نظر گرفته شود.
 
4-دستور العمل مربوط به آسانسور
1-4- رعايت کليه اصول استاندارد مربوط به آسانسور.
2-4- عدم عبور هر گونه لوله هاي تأسيسات آب سرد، گرم، دودکش ها، لوله هاي گاز و کابل هاي برق از داخل چاه آسانسور. (بجز تجهيزات آسانسور)
3-4- نصب قفل سويچي روي دريچه زير کف موتورخانه و در اتاق موتور خانه آسانسور.
4-4- نصب مشبک فلزي با خانه هائي به ابعاد 2×2 سانتيمتر روي پنجره و روزنه هاي اتاق موتورخانه آسانسور.
5-4- کابين آسانسور به در، آيفون ثابت روي بدنه بدون گوشي متحرک، زنگ خطر، تهويه، روشنايي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژو رله اتوماتيک مجهز گردد.
6-4- در نظر گرفتن تجهيزات کامل ايمني آسانسور (از قبيل گاورنر، پاراشوت، ميکروسوئيچ هاي کنترل کننده).
7-4- ديوارهاي جانبي چاه آسانسور خود ايستا و مقاوم حريق بدون هيچگونه روزنه اجرا گردد.
8-4- در نظر گرفتن چاه ارت و اتصال اسکلت فلزي چاه، کابين، قاب وزنه، تجهيزات موتورخانه و کليه قسمت ها به سيستم ارتينگ با مقاومت حداکثر 5 اهم.
9-4- اخذ تأييد از شرکت بازرسي و کيفيت و استاندارد ايران.
10-4- نصب تابلو هشدار دهنده داخل کابين با مشخصات ذيل:
ابعاد30×20 سانت- زمينه آبي رنگ و نوار شبرنگ سبز به عرض يک سانت در پيرامون تابلو- نوشته متن به رنگ سفيد.
متن تابلو: در زمان حريق به هيچ عنوان از آسانسور استفاده نگردد.
 
5-دستورالعمل مربوط به سيستم گرمايش ساختمان
1-5- کليه ساختمان هاي تجاري و فروشگاه ها از سيتم حرارت مرکزي يا پک ايچ استفاده نمايند (استفاده از بخاري با شعله رو باز مجاز نيست).
2-5-سيستم گازکشي ساختمان مورد تأييد اداره گاز قرار گيرد.
3-5- براي هريک از انشعابات گاز بجز روشنائي ها در نظر گرفتن دودکش بطور مستقل و امتداد آن تا ارتفاع 80 سانتيمتر بالاتر از پشت بام و نصب کلاهک مناسب ضروري است.
4-5- شومينه ها و دستگاه هاي گازسوز (کليه مشعل ها) به شير کنترل ترموکوپل مجهز گردند.
5-5-آشپزخانه رستوران ها حتي المقدور زير فضاي آزاد مستقر گرددو در صورت استقرار زير احداث بنا در مجاورت فضاي آزاد قرار گيرد و بالاي آشپزخانه سالن اجتماعات وجود نداشته باشد.
 
6-دستور العمل مربوط به موتور خانه تأسيسات
1-6-در نظر گرفتن در فلزي و آستانه زير در براي موتورخانه.
2-6-در نظر گفتن تهويه به تناسب حجم موتورخانه.
3-6-کليه ديگ هاي تحت فشار داراي سوپاپ اطمينان باشند.
4-6-سيم کشي هاي برق بصورت توکار يا از داخل لوله مخصوص عبور نمايند.
5-6-روشنائي ها از نوع مخصوص حفاظ دار باشند.
6-6- موتورخانه تأسيسات به تجهيزات ايمني و آتش نشاني زير نظر کارشناس مجهز گردند.
7-6- مجهز به کف شوي باشد.
8-6- حداقل 3/1 فضاي موتورخانه بصورت فضاي پرت منظور شود.
 
7-دستورالعمل مربوط به جانپناه، داکت و نورگير و بازشوها
1-7- احداث جانپناه با ارتفاع حداقل 80 سانتيمتر از کف تمام شده اطراف پشت بام، تراس، بالکن، دستگاه پله، اطراف داکت هاي واقع در پشت بام، پرتگاه ها و پشت بام ساختمان هاي 6 طبقه به بالا موزايک فرش شود و از آسفالت و ايزوگام استفاده نشود.
2-7-استفاده از شيشه يا اشياء برنده جهت حفاظ جانپناه مجاز نمي باشد و در صورت استفاده از نرده، حفاظ ها بصورت عمودي و با فاصله حداکثر 10 سانتيمتر از يکديگر باشد.
3-7- نصب کوپل طلق دار روي نورگيرهاي پشت بام و در صورتيکه از شيشه در قسمت نورگيرها و داکت ها روي پشت بام استفاده شده است، ضروري است مشبک فلزي با خانه هائي به ابعاد حداکثر 2×2 سانت با قاب مقاوم زير شيشه ها نصب گردد.
4-7- ديوارهاي جانبي داکت ها مقاوم حريق و بدون درز اجرا گردد.
5-7- پنجره داکت هاي نورگير: از خط الرأس تلاقي دو ديوار جانبي با فاصله حداقل يک متر، فاصله دوپنجره مجاور حداقل يک متر، زير پنجره ها با ارتفاع حداقل 5/1 متر از کف تمام شده، شيشه ها دوجداره و شيشه داخلي از نوع سکوريت 6 ميليمتري، پنجره آشپزخانه ثابت، حداقل مساحت نورگيري براي ساختمان هاي تک واحدي 4 متر مربع و براي          ساختمان هاي چند واحدي 7 متر مربع با در نظر گرفتن فرمول:
0.2 K × 0.3 R ×  N= S
S = مساحت، N = تعداد طبقات، R = پنجره غير از آشپزخانه، K = تعداد پنجره آشپزخانه
6-7- در صورت استفاده از شيشه جهت رفع مشرفيت، شيشه ها بصورت فيکس باشد در قاب فلزي با دوربندي کامل و نوار دور شيشه نصب شوند و در صورت استفاده از شيشه سکوريت بطور اصولي وبا استحکام لازم در محل خود مستقر گردد.
7-7- عدم استفاده از شيشه در قسمت کتيبه بالاي درب اصلي ورودي به واحدها.
 
8- دستور العمل مربوط به سيستم لوله کشي آب آتش نشاني ساختمان ها
1-8- ساختمان هاي به ارتفاع حداکثر سه طبقه روي پيلوت و يک واحد در هر طبقه و زير بنا در هر طبقه حداکثر 140 متر مربع نياز به لوله کشي آب آتش نشاني ندارد.
2-8- ساختمان ها با مشخصات بند 1-8  و دو واحد در هر طبقه طبق ارائه طريق بند 3- 8 اقدام شود.
3-8- ساختمان هاي مسکوني با ارتفاع سه الي پنج طبقه روي پيلوت و زير بنا، از 140 متر مربع تا 230 متر مربع نياز به اجراي سيستم کشي آب آتش نشاني با لوله به قطر 5/1 اينچ و نصب جعبه F به صورت يک طبقه در ميان شروع از همکف مي باشد.
4-8- ساختمان هاي مسکوني با ارتفاع سه الي پنج طبقه روي پيلوت با زير بناي بيش از 230 متر مربع با لوله به قطر 1               
الي 2 اينچ و نصب جعبه F در کليه طبقات با نظر کارشناسان آتش نشاني.   
5-8- ساختمان هاي با ارتفاع بيش از 5 طبقه روي پيلوت با هر مقدار زير بنا و نصب جعبه  Fدر تمام طبقات با نظر کارشناس آتش نشاني لازم مي باشد.
(قطر لوله اصلي آب آتش نشاني توسط کارشناس آتش نشاني مشخص مي گردد.)
6-8- متعلقات جعبهF براي بندهاي (2-8) الي (5-8) والو و کوپلينگ 1 اينچ و هوزريل (تصوير رنگي شماره 4) با لوله
                                                                                                                                                        
لاستيکي فشار قوي و سرنازل شيردار سه حالته مي باشد.
 7-8- سيستم لوله کشي آب آتش نشاني سالن هاي اجتماعات، انبارها، واحدهاي تجاري و صنعتي زير نظر کارشناسان آتش نشاني انجام شود نصب جعبهF  جنب در وخارج از ساخت با متعلقات لوله نواري و داخل سالن ها با متعلقات لوله لاستيکي فشار قوي و هوزريل صورت گيرد، حداکثر فاصله جعبهF از يکديگر سي متر. (نصب جعبهF با متعلقات لوله نواري، داخل سالن بر حسب نظر کارشناسي آتش نشاني)
8-8- امتداد لوله اصلي آب آتش نشاني از پشت بام تا پائين ترين ارتفاع ساختمان (کد روي فوندانسيون) و اتصال آن به آب شهر و منبع ذخيره هوائي آب آتش نشاني مستقر در پشت بام ضروري است سايز لوله اصلي و ظرفيت منبع طبق نظر کارشناس آتش نشاني و دبي خروجي براي مدت 10 دقيقه تا زمان رسيدن نيروي عملياتي آتش نشاني در نظر گرفته مي شود و در نظر گرفتن پمپ با رلة اتوماتيک جهت تأمين حداقل 3 آتمسفر فشار براي هر يک از سر نازل ها.
9-8- انبارها، واحد هاي صنعتي، توليدي ضروري است مجهز به استخر آب با ظرفيت متناسب با محل و چاه و سيستم پمپاژ با رلة اتوماتيک باشند و در نظر گرفتن ژنراتور برق اضطراري جهت مواقع ضروري و قطع برق (زير نظر کارشناس  آتش نشاني).
10-8- هيدرانت آتش نشاني (شير ايستاده آتش نشاني) براي مجتمع هاي مسکوني، تجاري، صنعتي و اداري زير نظر کارشناس آتش نشاني مشخص مي گردد.
11-8- سيستم آب افشان اتوماتيک و دستي (سيستم اسپرينکلر) زير نظر کارشناسان آتش نشاني مشخص مي گردد.
12-8- سيستم لوله کشي آب آتش نشاني بصورت خشک زير نظر کارشناسان آتش نشاني مشخص مي گردد.
 
9-دستور العمل مربوط به خاموش کننده دستي و چرخ دار آتش نشاني
1-9- نصب خاموش کننده 6 کيلويي دي اکسيد کربن (CO2 ) مجاور تابلو اصلي برق ضروري است.
2-9- نصب خاموش کننده پودر وگاز درجه دار جنب در موتورخانه و انباري ها و داخل هر واحد تجاري ضروري است.
3-9- سيستم اطفاء حريق اتوماتيک زير نظر کارشناسان آتش نشاني مشخص گردد.
4-9- تعداد و نوع خاموش کننده هاي دستي و چرخ دار توسط کارشناسان آتش نشاني در مرحله پايان کار مشخص گردد.
 
10- دستورالعمل مربوط به نازک کاري و دکوراسيون داخلي ساختمان ها
1-10- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال (از قبيل موکت) داخل راهروها و دستگاه پله اضطراري و يا ايستگاه هاي ورودي واحدها و سقف.
2-10- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال جهت دکوراسيون و نازک کاري سالن هاي اجتماعات، سينماها و راه هاي دسترسي اضطراري در کليه ساختمان ها.
 
11-دستورالعمل مربوط به سيستم اعلام حريق
1-11- هر يک از ساختمان ها که نياز به راه دسترسي اضطراري يا پله اضطراري داشته باشند، ساختمان هاي صنعتي، انبارها، عمومي، اداري سينماها و سالن هاي اجتماعات، مراقبتي، درماني، اقامتي عمومي، مجتمع هاي تجاري و اماکن پر مخاطره.
2-11- قبل از اجراء ضروري است طرح سيستم اعلام حريق به تأييد سازمان آتش نشاني برسد.
3-11- نصب تابلو هشدار دهنده در محدوده ورودي اصلي ساختمان در معرض ديد با مشخصات ذيل:
– ابعاد 30×40 سانت زمينه آبي و نوار شبرنگ سبز به عرض يک سانت در پيرامون تابلو
– نوشته متن به رنگ سفيد
– متن تابلو: به محض شنيدن آژير عمومي اعلام حريق در اسرع وقت با حفظ خونسردي محل واحد خود را ترک نموده و از مسير دستگاه پله از ساختمان خارج گرديد.
 
12- دستور العمل مربوط به دستگاه پله اضطراري
1-12- ديوارهاي مسير دسترسي اضطراري و دستگاه پله اضطراري خود ايستا بدون هيچگونه منفذ باشد (بجز پنجره هاي مشرف به فضاي آزاد) و به در دودبند خود بسته شو مجهز گردد و نصب کوپل طلق دار همراه با فن مناسب در سقف دستگاه پلکان و جانپناه دستگاه پلکان مشرف به نورگير به ارتفاع حداقل 5/1 متر اجراء و نصب روشنائي اضطراري 12 ولت تغذيه از باتري با شارژ و رلة اتوماتيک.
2-12- نصب علائم راهنما جهت مشخص نمودن شماره طبقه مسير خروج در ارتفاع حداکثر 8/1 متر از کف تمام شده با مشخصات ذيل:
بصورت نوردار با روشنائي 12 ولت تغذيه از باتري با شارژر و رلة اتوماتيک يا شبرنگ متناسب با مسير خروج.
 
13- دستور العمل مربوط به استخر و محوطه استخر
1-13- موتورخانه و مشعل ها خارج از محوطه استخر مستقر گردند.
2-13- سيستم برق تا ارتفاع 2/2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداري از 220 ولت و از ارتفاع بالاي 2/2 متر در صورت استفاده از 220 ولت از نوع حفاظت شده و مجهز به کليدF1  مستقل باشد.
3-13- در نظر گرفتن روشنائي اضطراري 12 ولت تغذيه از باتري با شارژر و رلة اتوماتيک
4-13- جداسازي محوطه استخر بوسيله در قفل دار سوئيچي از ديگر قسمت هاي ساختمان ضروري مي باشد.
5-13- در بالا و اطراف سکوي شيرجه (دايو) تا فاصله حداقل به 3 متر عدم بهره برداري از برق 220 ولت و از ولتاژ حداکثر 12 ولت بهره برداري شود.
6-13- کليه شيشه هاي مشرف به استخر و رختکن از نوع سکوريت انتخاب گردد.
7-13-کف سازي محوطه استخر لغزنده نباشد.
8-13- سيستم گرمايشي بصورت حرارت مرکزي تغذيه گردد.
 
14- دستور العمل مربوط به استعلام از سازمان آتش نشاني و نظريات کارشناسي 
1-14- با توجه به موقعيت، نوع کاربري و شرايط ساختمان ها ضروري است براي هر يک از ساختمان ها بطور مستقل از سازمان آتش نشاني استعلام گردد. جهت اخذ نظريات کارشناسي و ارائه طريق، تشکيل پرونده، حفظ سوابق براي مواقع بروز آتش سوزي و حادثه و راهنمائي نيروهاي عملياتي بر اساس آن توسط ستاد فرماندهي، بررسي علل حريق و حادثه.
2-14- همواره نظريات کارشناس سازمان آتش نشاني در اولويت قرار دارد.

ايمني حريق

1- ايمني حريق
آتش عبارت است از يک سري از واکنش هاي شيميايي و اکسيداسيون سريع حرارت زاي مواد قابل اشتعال است .تعريف ديگر آتش بدين قرار است که ترکيب سريع اکسيژن با اشياء داراي کربن که قابل اشتعال هستند.                     
از آتش به عنوان دشمن پنهان تعبير شده است به گونه ي که با کوچکترين غفلت انسان از کنترل آن ميتواند خسارتهاي جبران ناپذيري از خود به جاي بگذارد. البته ذکر اين نکته به جا است که طبق بررسي هاي به عمل امده حداقل 75 درصد از اتش سوزي ها قابل پيشگيري ميباشد . بر طبق آمار بدست آمده به خاطر بوجود آمدن آتش سوزي هاي بزرگ خسارت هاي مالي و بخصوص جاني که به هيچ عنوان قابل جبران نمي باشند بر انسان ها تحميل شده است و به همين علت شايسته است افراد و کارشناسان مهندسي حريق در هر محيطي که احتمال حريق در آنجا وجود دارد از تمامي امکانات و تجهيزات مدرن موجود استفاده ي بهينه به عمل آورند تا از بروز فاجعه هاي اقتصادي و اجتماعي وانساني جلو گيري به عمل ايد
حريق چيست؟ حريق يا آتش نتيجه يك فعل و انفعال و عمل شيميايي است كه از تركيب اكسيژن، حرارت و مواد سوختني به وجود مي آيد.
احتراق چيست؟ احتراق عبارت است از يك فعل و انفعالات شيميايي كه توليد نور و حرارت مي نمايد. اگر احتراق به همراه گرما و روشنايي قابل احساس باشد آن را آتشي مي گويند اگر درجه حرارت جسم از درجه حرارت اطراف بيشتر باشد.
 
علل بوجود آمدن حريق: علل ناشي از رخداد حريق به 2 نوع تقسيم مي شود:
1)علل طبيعي: حوادثي كه دست بشر از رخداد آن كوتاه است مثل زلزله: طوفان: رعدوبرق
2)علل غيرطبيعي: حوادثي كه بشر به نوعي در به وجود آمدن آن دخالت دارد كه خود به 2 دسته تقسيم مي شود:
1)علل غيرطبيعي غيرعمدي: كه بر اثر عدم آگاهي از مواد ايمني و عدم رعايت موارد ايمني به وجود مي آيد.
2)علل غيرطبيعي عمدي: بر اثر كينه توزي:اختلاس: اخاذي از شركت بيمه: سرپوش بر سرقت و … به وجود مي آيد.
تفاوت انفجار و اشتعال
انفجار عبارت است از آزاد شدن انرژي با سرعت زياد که نتيجه اکسيداسيون سزريع است.تفاوت احتراق و انفجار به  خاطر ميزان انرژي حاصله نيست بلکه مربوط به سرعت توليد انرژي است، بين ميزان مصرف اکسيژن براي تووليد انرژي حرارتي در سوختها تفاوت قابل ملاحظه اي وجود ندارد و معمولا به ازاي هر ليتر اکسيژن مصرفي براي سوختن 47/4 کيلو کالري انرژي توليد مي گردد.
 
پيشگيري و كنترل حريق از آن جا مهم است كه آتش سوزي داراي نتايجي ناخوشايند براي جامعه است مانند:
1)تلفات انساني: افرادي عادي يا افراد آتشي نشان. افراد عادي زير 7 سال و بالاي 60 سال داراي تلفات بيشتري مي باشند. مهمترين علت و عامل ايجاد تلفات انساني استنشاق دود و گازهاي سمي متصاعد شده از اشياء سوخته يا در حال سوختن است مثل گازهاي HCN، SH2، SO2، CO و … كه بر اثر سوختن ناقص اشياء به وجود مي آيند.
دومين عامل تلفات انساني حرارت است كه باعث سوختن دستگاه تنفسي مي شود.
2)سوختگي: داراي درايج 1 و 2 و 3 مي باشد.
درجه 1: باعث سوختن بافتهاي سطحي پوست مي شود.
درجه 2: زير پوست را مي سوزاند.
درجه 3: باعث سوختن دستگاهها و اندامهاي داخلي بدن نيز مي شود كه اكثراً باعث مرگ مي شود.
3)حريق باعث پيامدهاي ديگري نظير سوختن دستگاهها، از بين رفتن دارايي و اموال و … مي شود. آسيب ها و صدمات ناشي از حريق بسيار طولاني تر از آسيب هاي ناشي از كار ( حادثه در كار ) مي باشد. در آتش سوزي: هزينة درمان بالاست: هزينة تعميرات و خريد مجدد دستگاهها و وسايل بالاست. مشكلات رواني و جسماني و در بعضي موارد خودكشي نيز صورت مي گيرد.
4)     
مثلث حريق:
3 عامل حرارت ( Heat ): اكسيژن ( oxygene ) و مواد قابل احتراق ( مادة سوختني ) با يكديگر تشكيل يك مثلث مي دهند كه باعث به وجود آمدن حريق مي شود. البته براي حريق يك ضلع چهارم به نام واكنشهاي زنجيره اي نيز اضافه نموده اند.
 
درجات خطر مواد :
درجه بندي مواد از نظر اشتعال :
0- اتش نمي گيرد
1- نياز به حرارت قابل توجه دارد تا اتش بگيرد
2- نياز به حرارت مختصري دارد تا اتش بگيرد
3- احتمالا در شرايط معمو لي نيز اتش مي گيرد
4- مايعات با قابليت اشتعال بالا يا گازهاي مايع شده که به سرعت اتش مي گيرند
 
انتقال و انفجار حريق
گسترش حريق مي تواند به طروق مختلف انجام گيرد.راههاي زير، انتشار حريق به مکانهاي  مجاور و طبقات بالاتر و حتي پايين تر را امکان پذير مي نمايد.
الف- هدايت (از مواد ملتهب و داغ)  
ب-جابجايي
ج-تشعشع    
د-شعله (تماس شعله)
انواع حريق و خاموش كننده هاي مربوط به آن:
 
منابع حرارت:
شعله (شمع روشن، فندك ، كبريت و…) خورشيد، الكتريسته ( قوس الكتريكي، رعد و برق و الكتريسته ساكن و…) تركيبات شيميايي (ناشي از حل شدن مثل ريختن اسيد سولفوريك در آب : ناشي از اكسيد شدن: ناشي از تجزيه شدن)
منابع مواد سوختني و قابل اشتعال:
1)جامدات مثل چوب و كاغذ، پلاستيك ، پنبه، واكس و… كليه موادي كه از خود خاكستر به جاي مي گذارند جامدات حجيم ، جامدات ذره و گرد و غبار
2)مايعات: مثل مايعات نفتي و مايعات قابل احتراق و قابل اشتعال (combostible  flammable)
3)گازها: مثل هيدروژن، استيلن و گازهاي طبييعي
1-   حريق نوع A : مربوط به جامدات است مثل چوب: كاغذ، پلاستيك و… و فراورده ها و موادي كه بعد از سوختن خاكستر به جا مي گذارند و با مثلث سبز رنگ نشان مي دهند. اين نوع حريق را مي توان با روشهاي سرد كردن و خنك كردن و پوشاندن مهار نمود. آب و خاموش كننده كف براي اين نوع حريق مفيد است.
2-حريق نوع B : مربوط به مايعات قابل اشتعال است مثل بنزين كه مايع سريع الاشتعال و نفت كه مايع كند اشتعال است با مربع قرمز رنگ نشان مي دهند و براي اطفاء اين نوع حريق از كف استفاده مي كنند كه به 2 دسته كف مكانيكي و كف شيميايي تقسيم مي شود كف باعث خفه كردن ، سد كردن و سرد كردن و جداسازي مي شود.
3-حريق نوع C : مربوط به آتش هاي ناشي از جريان الكتريسته است مثل مدارهاي الكتريكي ناقص، اضافه بار، اتصال كوتاه و… كه با دايره آبي نشان مي دهند و جهت اطفاي اين نوع حريقها از خاموشي كننده هاي CO2 (گاز كربنيك) استفاده مي كنند و با رقيق كردن اكسيژن و سرد كردن باعث مهار آتش و كنترل حريق مي شود. CO2 از هوا سنگين تر است لذا به خوبي روي سطح آتش را مي گيرد و پراكنده نمي شود.
4-حريق نوع D : مربوط به سوختن فلزات قابل اشتعال بوده مثل سديم، منيزيم، آلومينيم كه با ستاره زرد رنگ نشان مي دهند بهترين ماده اطفاي اين حريق ماسه خنك دانه ريز و پودر خشك مخصوص فلزات است اين فلزات با آب واكنش داده و قابليت انفجار دارند. كف و CO2 نيز وسيله اطفاي مناسبي براي اين نوع حريق نيست.
نکته ي قابل توجهي بايد به ان دقت داشت اين است در اتش سوزي هاي گازي (کپسولهاي گازي )  ما اول شروع به خنک کردن مخزن ميپردازيم و بعد سعي به بستن شير منبع مي کنيم.
اطفاء حريق:
اصولا اگر بتوان يکي از اضلاع هرم حريق (حرارت، اکسيژن، مواد سوختني يا واکنش هاي زنجيره اي) را کنترل و محدود نموده يا قطع کرد،حريق مهار مي شود.اگر چه واکنش هاي نجيره اي بروز حريق است ولي در درجه اول اهميت نيست. 
1)حذف حرارت: از طريق سردكردن و پايين آوردن درجه حرارت: مثل استفاده از آب و كف
2)حذف اكسيژن: از طريق استفاده از گازها و مواد غيراشتعال و سنگين تر از هوا: پودر گاز: co2 و آب
3)حذف مواد سوختني: از طريق جداسازي يا قطع شير اصلي
 
روشهاي عمومي اطفاء حريق:
الف- سرد کردن         
ب- خفه کردن
ج-سد کردن يا حذف ماده سوختني 
د- کنترل واکنش هاي زنجيره اي
 
مواد خاموش کننده ي اتش :
موادي که به عنوان ماده ي خاموش کننده به کار ميروند در چهار دسته قرار مي گيرند. به دليل لزوم سرعت عمل و افزايش پوشش خاموش کننده ها مي توان از دو يا چند عنصر خاموش کننده به طور همز مان استفاده نمود . طبعا هر کدام از مواد ياد شده در اطفاء انواع حريق ها داراي مزايا و معايبي ميباشند . اين مواد شامل گروه هاي زير است.
الف – مواد سرد کننده که شامل CO2 و اب است .
ب- مواد خفه کننده که شامل کف و خاک وماسه وco2  است .
ج- مواد رقيق کننده ي هوا که شامل N2 و CO2 است .
د- مواد محدود کننده واکنش هاي زنجيره اي شيميايي که شامل هالوژن و پودري هاي مخصوص است.
تجهيزات خاموش کننده:
الف- تجهيزات متحرک
ب- تجهيزات ثابت
الف- تجهيزات متحرک:
1-وسايل ساده مانند سطل شن، پتوي خيس و پتوينسوز آتش نشاني .
2-خاموش کننده هاي دستي با حداکثر 14 کيلوگرم يا 14 ليتر خاموش کننده در انواع  مختلف
3-خاموش کننده هاي چرخ دار (تا ظرفيت 90 کيلو گرم )
 
ب- تجهيزات ثابت:
1- جعبه اطفاء حريق (شيلنگ با آب تحت فشار )
2-شبکه ثابت خاموش کننده مبتني بر اب (شبکه افشانه اي ) ، کف، co2 ، پودر و ترکيبات هالوزنه
3- شيرهاي برداشت اب آتش نشاني (ايستاده و دريجه دار )
انواع خاموش کننده ها
-خاموش کننده هاي حاوي آب
1-خاموش کننده هاي سود اسيد    
2-خاموش کننده هاي آب و گاز بالن دار
3-خامش کننه هاي اب گاز تحت فشار      
4- خاموش کننده هاي آيفلکس
– خاموش کننده هاي حاوي کف
1-خاموش کننده هاي کف شيميايي
2- خاموش کننده هاي کف مکانيکي
 
– خاموش کننده هاي پودر شيميايي
1- خاموش کننده هاي پودر و گاز با فشار
2- خاموش کننده هاي پودر و گاز بالن دار
-روشهاي كنترل حريق:
1)سيستم هاي دستي: استفاده از خاموش كننده هاي دستي قابل حمل و نقل: شيرهاي آب آتشنشاني، سيستم هاي اعلام دستي حريق و…
2)سيستم هاي اتوماتيك: آب پاشهاي تر، آب پاشهاي نوع CO2 و…
3)كنترل از طريق سازه ها: نظير حفاظت اسكلت ساختمان، كنترل روزنه هاي افقي و عمودي در ساختمان: دريچه هاي كنترل حرارت و دود در ساختمان و…
4)كنترل از طريق كند كردن پروسه احتراق: نظير اندازه و شكل اتاقها و كنترل دود و منابع هوا و اكسيژن و هم چنين انجام حفاظتهاي حرارتي ساختمان (كف، ديوار وسقف و..)
انواع کاشفهاي حرارتي اتوماتيک حريق
الف-  کاشفهاي حرارتي  
ب- کاشفهاي دودي(ذرات)
ج- کاشفهاي شعله اي   
د- کاشفهاي گازياب

تجهیزات تشخیص حریق ( دتکتورها )

دتکتورها وسایل الکترونیکی هستند که در شکل ها و طرح ها ی مختلف و معمولا به رنگ سفید توسط کارخانه های سازنده ارائه می شوند و در محلهای مناسب ساختمان مانند آشپزخانه – موتورخانه– اتاق بایگانی – راهروها – اتاق ها منزل – اتاق ها ی کنفرانس به صورت سقفی یا دیواری روی پایه های مخصوص نصب می شوند و وظیفه آنها تشخیص حریق و اعلام آن به مرکز کنترل میباشد. تغذیه دتکتورها معمولا با ولتاژ 24 ولت DC صورت می گیرد ولی دتکتورها یی وجود دارند که از ولتاژ های 12 و 48 ولت DC و یا AC 220 ولت تغذیه می شوند. جریان عبوری از آن ها در حالت عادی چند ده میلی آمپر است و در مواقع بروز حریق افزایش می یابد. بسته به اینکه دتکتورها از کدام اثر آتش برای تشخیص استفاده می کند در انواع گوناگونی به صورت زیر ساخته می شوند :

1- دتکتور دودی

2- دتکتور حرارتی

3- دتکتور شعله ای

تجهیزات اعلام كننده حریق

برای آگاه کردن ساکنین ساختمان از بروز حریق از وسایل سمعی و بصری خاص سیستم های اعلام حریق استفاده می شوند که به سه گروه تقسیم می گردند:

1- آژیر ( Sounder ) یا زنگ ( Bell )

2- چراغ ها ی نشانگر ( (Flasher

3- شستی ها ی اعلام حریق ( Manual Call Point ) ( MCP )

کابل کشی سیستم اعلام حریق

نصب و استقرار تجهیزات سیستم اعلام حریق طبق استاندارد BS 5839 و کابل کشی طبق استانداردBS 6207 انجام می گیرد . به طور کلی می توان سیم ها ی مدار اعلام حریق را به دو گروه تقسیم کرد و با توجه به خصوصیات هر گروه کابل مناسب باآن را به کار برد :

گروه1 :کابلهایی که بعد ازآشکارشدن حریق استفاده نمی شود مانندکابل ها ی دتکتورها وشستی ها

گروه 2 : کابلهایی که بعد ازکشف حریق استفاده میشوند مانندکابلهای منبع تغذیه وآژیرها و چراغها

در حالت كلی می توان برای هر دو گروه کابل 5/1 میلی متر مربع با روپوش و عایق پروتودور به کار برد ولی در مکان ها ییکه امکان ضربه یا ساییدگی و جویده شدن توسط حیوانات وجود دارد باید کابل ها را حفاظت مکانیکی کرد. می توان در مورد سیم ها ی آژیرها و چراغ ها برای حفاظت آنها را داخل دیوار زیر حداقل 12 میلی متر گچ به صورت توکار گذاشت . کابلها ی سیستم اعلام حریق باید جدا از سایر کابل ها سیم کشی شوند . تست کابل ها توسط اهم متر انجام می شود و در صورت استفاده از مگا اهم سنج باید تمام تجهیزات اعم از دتکتور – آژیر – پانل کنترل و … را از مدار باز کرد تا ولتاژ تست بالابه آنها آسیب نرساند . هنگام کابل کشی نباید از مسیر زون ها انشعاب گرفت . همچنین نباید از آژیر ها هم انشعاب گرفت . کابل کشی سیستم ها ی عادی به صورت رادیال یا خطی و کابل کشی سیستم ها ی هوشمند به صورت حلقوی انجام می گیرد . در انتهای مسیر زون ها همیشه یک مقاومت موازی با خط که مقدارآن معمولا 7/4 یا 8/6 کیلو اهم است متصل می کنند یا از واحد انتهای خط AEOLاستفاده می نمایند .

نكات ايمنى بعد از وقوع آتش‌سوزى و نجات مصدوم از اتاق پر دود

1ـ ابتدا مطمئن شويد براي نجات مصدوم جان خود را به خطر نمي‌اندازيد.
2ـ طناب نجات را به كمر خود ببنديد و آن را به دست يكي از حاضران بدهيد.
3ـ روشي از نشانه‌هاي قراردادي بين خود و كسي كه طناب را در دست دارد برقرار كنيد تا زماني كه علامت داديد شما رابيرون بكشد. بهترين روش اين است كه طناب را به صورت دائم در حالت كشيده نگه داريد و در هنگام خطر آن را شل كنيد تا فرد متوجه خطر شود و شما را بيرون بكشد.
توجه: بستن دستمال خيس به دور دهان و بيني باعث محافظت شما در برابر گاز يا دودهاي سمي خواهد شد.
4ـ براي نجات جان مصدوم از اتاق آتش گرفته‌اي كه در آن بسته است بايد قبل از ورود، با لمس در اتاق، حرارت را بسنجيد. اگر داغ باشد وارد اتاق نشويد و اگر داغ نباشد، قبل از ورود به اتاق چند نفس عميق بكشيد تا خون شما پر اكسيژن شود. سپس با شانه خود از پهلو به در ضربه بزنيد. آن را باز كنيد و در همين حال صورت خود را برگردانيد. اتاق ممكن است پر از هواي سوخته فشرده باشد و احتمال دارد هر لحظه انفجاري رخ دهد. اگر دود كاملاً‌ متراكم باشد روي زمين سينه‌خيز برويد زيرا با توجه به اينكه هواي داغ بالا مي‌رود، ممكن است لايه‌اي از هواي تميز در كف اتاق وجود داشته باشد.
5ـ‌ مصدوم را بگيريد و با توجه به رعايت تمام جنبه‌هاي ايمني به سرعت به سمت در خروجي بكشيد. لباس سوخته مصدوم را با استفاده از پتو، گليم و يا كت خاموش كنيد.
6ـ‌ اگر مصدوم هشيار باشد كاملاً‌ ازاو مراقبت كنيد زيرا ممكن است،‌ بر اثر نيم سوز شدن اشياي داخل اتاق، گاز منواكسيد كربن در هواي اتاق پراكنده شده باشد و اين امر بر هوشياري مصدوم به تدريج تأثير مي‌گذارد.
7ـ اگر تنفس مصدوم قطع شود بلافاصله تنفس مصنوعي را شروع كنيد وسپس مصدوم را به بيمارستان برسانيد.
8ـ‌اگر مصدوم در پاركينگ بسته‌اي كه ماشين يا موتور در آن روشن است گرفتار شده است در پاركينگ را باز كنيد تا دود از پاركينگ خارج و هواز تازه به اندازه كافي وارد شود. نبايد وارد چنين محل‌هايي شويد مگر آنكه مطمئن شويد خطري جان شما را تهديد نخواهد كرد.

اجزای سیستم اعلام حریق

بطور کلی اجزای یک سیستم اعلام حریق کامل می تواند شامل موارد زیر باشد:
1- تجهیزات تشخیص حریق (دتکتورها)
2- تجهیزات اعلام حریق (آژیرها، فلاشرها و … )
3- مرکز کنترل یا پانل مرکزی که وظیفه ارتباط بین دتکتورها و سایر تجهیزات اعلام حریق را به عهده دارد.
4- تجهیزات جانبی دیگری نیز برای تکمیل و قدرتمند نمودن سیستم اعلام حریق به کار می روند.
5- منبع تغذیه وباطری پشتیبان، که به منظور تامین برق مورد نیاز تک تک تجهیزات مورد استفاده در سیستم به کار می رود

قابلیت اعتماد هر سیستم در انجام کارکردهای مورد انتظار آن، تا حد قابل توجهی، تحت تاثیر قابلیت اعتماد یکایک اجزاء آن است. به طور کلی تاکید می­ شود که تمام اجزاء مانند شستی­های اعلام حریق، آشکارسازها، مراکز اعلام حریق و وسایل اعلام حریق، ضوابط استانداردهای بین­المللی را رعایت کرده و تحت آزمون­های نوعی این استانداردها قرار گرفته باشند. همچنین تاکید می­شود که از اجزایی استفاده گردد که دارای گواهینامه از تشکیلات صدور گواهینامه معتبر و شناخته شده باشند.

در شرایطی که استاندارد بین­ المللی یا اروپایی مرتبط وجود نداشته باشد قابل تاکید است که اقدامات احتیاطی و دقت کافی بعمل آید تا از مناسب بودن اجزاء با توجه به اهداف آنها اطمینان حاصل شود. تایید طرف سوم معتبر در مقابل استاندارد آزمون مربوطه می­تواند چنین اطمینانی را فراهم سازد.

انطباق یکی از اجزاء سیستم با استاندارد معتبری الزاما نمی­تواند عملکرد رضایت­بخشی را به همراه جزء دیگری که با استاندارد مربوطه­اش منطبق است تضمین نماید. بنابراین ضروری است که طراح سیستم سازگاری بین اجزلء را مدنظر داشته باشد. در رابطه با اجزاء سیستم ردیابی و اعلام حریق نکات زیر بایستی ملاک عمل قرار گیرد:

الف- شستی­ های اعلام حریق بایستی با الزامات استاندارد برای شستی­های اعلام حریق نوع A (تک عمل) منطبق باشند.

آشکارسازهای حرارتی نقطه­ ای باید با الزامات استاندارد   برای آشکارسازهای کلاس  یا  انطباق داشته باشند مگر آن که حداکثر دمای محیط قابل پیش­بینی در ناحیه تحت حفاظت برابر با یا بیش از 40 درجه سلنتیگراد باشد که در این صورت آشکارساز کلاس  باید به­کار رود.

ب- آشکارسازهای دودی نقطه ­ای باید با استاندارد  مطابقت داشته باشند.

پ- آشکارسازهای شعله­ ای باید با استاندارد  انطباق داشته باشند.

ت-  آشکارسازهای پرتو دودی نوری (بیم دتکتورها) بایستی با استاندارد  انطباق داشته باشند.

ث- در غیاب هر گونه استاندارد بین­ المللی یا اروپایی مرتبط، آشکارسازهای حریق مونواکسید کربن باید قادر به تشخیص حریق در 60 ثانیه باشند مشروط بر آنکه تمرکز مونواکسید کربن از 60 تجاوز کند و نیز بایستی دارای حساسیت حریق (در ترکیب با هر حس­گر دیگری در آشکارساز حریق) منطبق با  در  (که در آن آشکارساز مذکور برای نصب به جای آشکارساز دودی مناسب است) باشد.هر گونه محدودیت در کاربرد این­گونه آشکارسازها که توسط سازنده­ها اعلام می­شود بایستی در طراحی سیستم منظور گردد.

ج-  مرکز اعلام حریق باید با استاندارد  مطابقت داشته باشد.

چ- وسایل اعلام حریق شنیداری بایستی با استاندارد  انطباق داشته باشد.

ح- دستگاه ­های تغذیه توان باید با استاندارد  مطابقت داشته باشد.

خ- در کابل ­ها باید ضوابط مندرج در استاندارد ملاک عمل قرار گیرد.

د- آن کارکردهایی از سیستم که در این فصل توصیه شده ­اند و برای آنها ذخیره برنامه­ ها و داده­ ها جهت کنترل آشکارسازی حریق در سیستم اعلام حریق ضروری است باید الزامات طراحی اضافی برای مرکز اعلام حریق با کنترل نرم­افزاری مندرج در استاندارد  مطابقت داشته باشند.

ذ- در مواردی که کامپیوتر شخصی (PC) به عنوان واسط کاربر به­کار می­رود( برای مثال در سیستم­های شبکه­ای)، باید آن را واسط اضافی تلقی کرده و مرکز اعلام حریق منطبق با استاندارد  در مجاورت آن باید نصب شود چون مطابقت PC با الزامات استاندارد مذکور غیر محتمل است.

ر- فرستنده و گیرنده ­های پیجینگ رادیویی بایستی با استانداردهای بین ­المللی یا اروپایی مرتبط مطابقت داشته باشند.

نكات ايمنى هنگام وقوع آتش‌سوزى

1ـ‌ سرعت عمل هنگام روبرو شدن با آتش‌سوزي، براي نجات جان خود و مصدومان احتمالي، كاملاً‌ حياتي است.همان‌طور كه مي‌دانيم آتش خيلي سريع انتشار مي‌يابد، بنابراين بلافاصله آتش‌نشاني و اورژانس را خبر كنيد و تا آنجا كه مي‌توانيد، اطلاعات كاملي در مورد بروز حادثه به آنها بدهيد.

2ـ‌ سعي كنيد كه افراد را از ساختمان بيرون ببريد.

3ـ با رعايت جوانب احتياط به خاموش كردن آتش بپردازيد.

4ـ‌ به هيچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشويد مگر آن كه مجهز به ماسك تنفسي باشيد و كاربرد آن را بدانيد.

5ـ اگر به هر دليل ناچار هستيد وارد اتاق پر از دود شويد ابتدا مطمئن شويد جانتان به خطر نخواهد افتاد.

6ـ‌ قبل از فرار از اتاقي كه در آن بسته است، در را لمس نماييد. اگر در داغ باشد از خروجي‌هاي ديگر استفاده كنيد.

7ـ اگر در ساختمان آتش گرفته گرفتار شده‌ايد فوراً به اتاقي كه داراي پنجره است برويد و در را ببنديد. سپس پتو يا فرش را طوري زير در قرار دهيد كه دود وارد اتاق نشود و آن گاه، از طريق پنجره، تقاضاي كمك كنيد.

8ـ اگر دود، حرارت يا شعله‌هاي آتش مسيرهاي خروجي شما را مسدود كرده است در را ببنديد و در اتاق بمانيد. تنها با استفاده از پارچه سفيد از طريق پنجره كمك بخواهيد. اگر در اتاق تلفن وجود دارد با اداره آتش نشاني تماس بگيريد و موقعيت خود را خبر دهيد.

9ـ زماني كه در جريان حريق واقع مي‌شويد، با حفظ خونسردي تمام تهويه‌هاي ساختمان را خاموش كنيد تا به اين ترتيب از ورود اكسيژن به داخل ساختمان جلوگيري شود.

10ـ در صورت امكان فوراً مواد سالم و قابل استفاده را از محل خارج كنيد.

11ـ امدادگران و يا افرادي كه در جريان حريق واقع شده‌اند بايد لباس‌هاي داراي الياف مصنوعي و پلاستيكي را از خود دور كنيد.

12ـ در فرو نشاندن آتش‌سوزي سوخت‌هاي نفتي از آب استفاده نكنيد.

13ـ ظرف مشتعل را حركت ندهيد. شعله را با شن، نمك، پتوي نمناك يا پوشش‌هاي ديگر خفه كنيد.

 

 

 

سامانه اعلام حریق متعارف

سامانه متعارف از قدیمی‌ترین انواع سیستم‌های اعلام حریق است که علی‌رغم تغییرات کیفی اندک، هم چنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سیستم چندین حسگر(Detector) و شستی که یک منطقه از ساختمان را پوشش می‌دهند در قالب یک مدار به هم پیوسته، به تابلوی کنترل مرکزی متصل می‌شوند؛ بنابراین هر مدار نمایندهٔ یک منطقه‌است. در ساختمان‌های عمومی اعلام ناشی از حریقی کوچک ممکن است موجب هراس تعداد زیادی و یا اخلال در روند معمولی فعالیت‌ها گردد از این رو در این اماکن استفاده از پیش پیام سیستم‌های دو مرحله‌ای مناسب تر است.همان گونه که در تصاویر مشخص است، نحوهٔ هم‌بندی تجهیزات کشف و تشخیص نسبت به تابلوی کنترل مرکزی به صورت شاخه‌ای و یا به عبارت دیگر شعاعی است. هر تابلوی کنترل مرکزی متعارف می‌تواند ۲٬۴٬۸ و یا مدارهای بیشتری را پشتیبانی کند.

رعايت نكات ايمنى قبل از وقوع آتش سوزى

1ـ‌ اصل دوري مواد قابل اشتعال از وسايل آتش‌زا را در تمام تأسيسات و مكان‌هاي مسكوني و حتي معابر عمومي رعايت كنيد.
2ـ در ساختمان‌ها درهاي خروج اضطراري پيش‌بيني كنيد و وسايل اطفاي حريق را كنترل كنيد.
3ـ حداقل دو راه براي خروج اضطراري از ساختمان تعيين كنيد.
4ـ مكاني را در خارج از خانه تعيين كينيد تا، بعد از گريز، يكديگر را در آنجا بيابيد.
5ـ برنامه خروج اضطراري و گريز از آتش را حداقل دوبار در سال تمرين كنيد.
6ـ حتماً، هنگام خروج از محل، شير اصلي ورودي گاز به ساختمان را ببنديد.
7ـ براي با خبر شدن از آتش‌سوزي احتمالي، از آشكارگرها (دود، حرارت يا شعله) استفاده كنيد و نسبت به نصب آن در منزل دقت لازم را به عمل آوريد.
8ـ كپسول آتش‌نشاني مناسبي در منزل داشته باشيد و در مورد نحوه استفاده از آن آموزش ببينيد و به اعضاي خانواده و هم‌اتاقي‌ها نيز آموزش دهيد.
9ـ از انباشتن مواد آتش‌زا، به ويژه در نزديكي منابع حرارتي، خودداري كنيد.
10ـ از نگهداري مايعات و گازهاي قابل اشتعال در منزل خودداري كنيد. در صورت لزوم اين مواد را در ظروف خاص خارج از ساختمان قرار دهيد.
11ـ وسايل برقي و اتصالات آنها را به دقت كنترل كنيد تا از استاندارد بودن آنها مطمئن شويد.
12ـ به محض مشاهده سيم‌هاي لخت، آنها را ترميم كنيد.
13ـ در اين باره با هم بحث و تمرين كنيد كه چگونه در هنگام آتش‌سوزي منزل يا محل سكونت را ترك خواهيد كرد و در صورت لزوم چگونه از ديگران كمك مي‌گيريد و يا به آتش‌نشاني خبر مي‌‌دهيد
برنامه‌ريزى كنيد و آماده باشيد (چك ليست)
آتش‌سوزي يكي از حوادثي است كه بيش از هر حادثه طبيعي ديگر موجب مرگ مي‌شود. با رعايت نكات ايمني قبل، حين و بعد از وقوع آتش‌سوزي مي‌توانيد خسارت‌هاي مالي و جاني حادثه را كاهش دهيد.

سامانه مرکزی

سامانه مرکزی، یک سامانه تشخیص آتش‌سوزی است. در این سامانه اعلام‌های حسگرها تجزیه و تحلیل شده و برای اعلام حریق یا در حالت‌های مشکوک، اعلام نیاز به بازبینی انسان تصمیم گیری می‌شود. این سیستم‌ها اغلب یه صفحه کلید برای ورود فرامین توسط انسان و مانیتور برای مشاهده فرامین مجهز هستند. این سیستم‌ها امروزه یه رایانه متصل شده و از طریق نرم‌افزار مخصوص خود، برنامه را دریافت می‌کنند. یکی دیگر از وظایف این سیستم‌ها انتخاب نوع خروجی (آژیر خطر عمومی، آژیر خطر در جاهای خاص، تماس با مرکز آتش‌نشانی و سایر خروجی‌ها) است.